“Paraplan uçuşlarına gəlincə, bu, böyük problemdir, mən təsdiq edə bilərəm. Bu, bir dəfədən çox baş verib, demək olar ki, həftə keçmir ki, xilasetmə əməliyyatına ehtiyac olmasın. Ölüm faktları da var... bunun üzərində işləmək, qaydaları sərtləşdirmək və ya tamamilə qadağan etmək lazımdır.
Əsas xəbərlər
Burada paraplançılar tez-tez qəzaya uğrayırlar. Küləkdir, dərələr var, ya da peşəkarlar yoxdur. Lisenziya necə verilir, hər şey maraqlıdır və biz bunu öyrənəcəyik. Bu bitməzdən əvvəl, mənim fikrimcə, bu günlərdə bütün növ paraplan uçuşları dayandırılmalı və öyrənildikdən sonra həqiqətən peşəkar olan insanlara lisenziyalar verilməlidir” – bu barədə Gürcüstanın daxili işlər naziri Vaxtanq Qomelauri 29 iyul 2022-ci ildə açıqlama verib.
Həmin gün Qudauridə xilasetmə əməliyyatı zamanı sərhəd polisinə məxsus helikopter qəzaya uğrayıb və bortda olan 8 nəfərin hamısı həlak olub. Helikopterin köməyi ilə Qudauridə düşən paraplançı və onu müşayiət edən şəxsin xilasetmə əməliyyatı davam etdirilirdi. Hadisə şahidlərinin çəkdiyi videoda helikopterin quyruğunun zədələndiyi, bir neçə saniyə ərzində tamamilə yerindən çıxdığı, daha sonra idarəetməni itirdiyi görünür. Qəzadan sonra baş verən partlayış nəticəsində helikopter tamamilə yanıb.
İyulun 29-dan etibarən təkcə Qudauridə deyil, bütün Gürcüstanda polis paraplanla uçmağa qadağa qoyub.
“Gürcüstan xəbərləri”nin fakt-metri yoxlayıb və müəyyən edib ki, daxili işlər naziri açıqlama verərkən rəsmi məlumatlara əsaslanmayıb və onun paraplan uçuşları ilə bağlı demək olar ki, hər həftə xilasetmə əməliyyatlarına ehtiyac olması barədə, açıqlaması əsassızdır.
Daxili İşlər Nazirinin bəyanatını yoxlamaq üçün avqustun 15-də “Gürcüstan Xəbərləri” nazirlikdən yazılı şəkildə aşağıdakı ictimai məlumatları tələb edib:
- 1 yanvar 2013-cü ildən bütün Gürcüstanda, il və regionları üzrə paraplan hadisələri zamanı təcili yardım üçün İctimai Təhlükəsizlik İdarəetmə Mərkəzində 112-yə, neçə bildiriş qeydə alınıb;
- Hər bir bildirişə hansı cavab tədbirləri görülüb və neçə halda sərhəd polisinin helikopterlərinin cəlb edilməsi zərurəti yaranıb;
- Hər bir halda nə qədər insan xilas edilib, neçə nəfər yaralanıb, nə qədəri ölüb;
- Hər bir hadisə üzrə təhqiqatın başlanıb-başlanılmaması; Cinayət Məcəlləsinin hansı maddəsi/maddələri; hər bir iş üzrə istintaqın başa çatıb-çatmaması; hansı nəticə ilə (neçə nəfər cinayət məsuliyyətinə cəlb edilib, neçə nəfər həbs edilib və hansı hallarda);
- Daxili İşlər Nazirinin 29 iyul 2022-ci il tarixli ictimaiyyətə açıqlamasından sonra Daxili İşlər Nazirliyi və ya Nazirliyin hər hansı qurumu paraplanla bağlı məsələlərin hansı qurum, nə vaxt və hansı əsaslarla araşdırılmasına başlayıb;
- Polis Qudauridə paraplan pilotlarına kommersiya və ya digər uçuş növlərini hansı əsasla qadağan edir?
Gürcüstanın Baş İnzibati Məcəlləsinə əsasən, əhəmiyyətli miqdarda məlumatların buraxılması üçün maksimum 10 gün müddət müəyyən edilir. Belə olan halda qanun inzibati orqanı ictimai məlumat tələb edən maraqlı şəxsə ərizə daxil olduqdan dərhal sonra məlumat verməyi öhdəsinə götürür ki, sorğu edilən məlumatı təqdim etmək üçün 10 gün vaxt lazımdır. Daxili İşlər Nazirliyi qanunla müəyyən edilmiş bu tələbləri pozub. Yalnız sentyabrın 1-də “Gürcüstan Xəbərləri” Daxili İşlər Nazirinə inzibati şikayət ərizəsi ilə müraciət etdikdən sonra nazirlik onlayn redaksiyaya yazılı məlumat verib:
“Gürcüstan Daxili İşlər Nazirliyinin Hüquq Departamentinin məlumatına görə, Nazirlik paraplanerçilik sahəsində fəaliyyət göstərən aidiyyəti qurum və təşkilatlarla əməkdaşlıq çərçivəsində paraplanerçilik ilə bağlı məsələləri fəal şəkildə öyrənir. Xüsusilə, paraplanerçilik bağlı problemlərin təhlili və paraplanın təhlükəsiz istifadə ilə bağlı məsələlərin müzakirəsi məqsədilə Gürcüstanın İqtisadiyyat və Davamlı İnkişaf Nazirliyinin, Mədəniyyət Nazirliyinin, İdman və Gənclər və Təhsil və Elm Nazirliyinin iştiraki ilə bir neçə görüş keçirilib. Görüşlərdə Gürcüstan Paraplanerçilik Federasiyasının və müvafiq idman klublarının nümayəndələri də iştirak ediblər. Problemin nəhayət həlli üçün iş prosesi hələ də davam edir.
Polisin qoyduğu qadağaya gəlincə, polisin paraplana qadağa qoyması mühüm qanuni məqsədə xidmət edir - insan həyatının və sağlamlığının qorunması hüququna. Xüsusilə, Gürcüstanın “Polis haqqında” qanununun 16-cı maddəsinin birinci bəndinə əsasən, polisin əsas funksiyası ictimai təhlükəsizliyə və asayişə təhdidlərin qarşısının alınmasını təmin etməkdir. Həmin maddənin 2-ci bəndinin “b” yarımbəndinə əsasən polisin əsas funksiyalarından biri insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsidir ki, bu, ilk növbədə insan həyatının və fiziki bütövlüyünün qorunması funksiyasını nəzərdə tutur. Müvafiq olaraq, son hadisələr fonunda polisin insan həyatını, o cümlədən lazım gəldikdə uçuşa qadağan zona vasitəsilə qorumaq öhdəliyi var.
Nazirliyin publik hüquqi şəxsin - İctimai Təhlükəsizliyi İdarəetmə Mərkəzinin “112” nömrəsi təcili yardım üçün lazım olan ilkin məlumatları qəbul edən vahid nömrədir. Bu, hadisənin prioritetini və ona cavab vermək üçün göndəriləcək fövqəladə resursları müəyyən etmək üçün vacibdir. Yuxarıda qeyd olunanlara əsasən, nəzərinizə çatdırmaq istərdik ki, paraplan hadisələri ilə bağlı alınan mesajların sayı barədə məlumat verə bilmirik, çünki bununla bağlı məlumatlar emal olunmur.
2013-cü ildən 2022-ci ilin avqustun 15-dək olan dövrdə paraplan insidentləri ilə bağlı statistik məlumatların təqdim edilməsinə gəlincə, nazirliyin İnformasiya və analitik şöbəsindən verilən məlumata görə, statistik məlumatların işlənməsi cinayət əməlinin hallarına və ya cinayət işində hər hansı statusa malik subyekt(lər)ə görə deyil, Gürcüstan Cinayət Məcəlləsinin maddələrinə uyğun olaraq həyata keçirilir”.
“Gürcüstan xəbərləri”nin faktmetri Milli Prapalanerçilik Federasiyasının sədri İrakli Kapanadze ilə də əlaqə saxlayıb. Onun sözlərinə görə, Federasiya paraplanla uçuş zamanı baş verən qəzaları qeydə almır, “ancaq belə hallar çox deyil, xüsusən də o qədər deyil ki, bütün Gürcüstanda paraplanla uçuş qadağan edilsin. Gürcüstanda 250-yə yaxın pilot var ki, onlardan ən azı 70-i Qudauridədir. Pilotun köməkçiləri, başqa şəxsləri var. 2 aya yaxındır ki, hamısı dayanıb. Qruplar uçuş üçün gəlməli idilər, imtina etdilər və bir daha gəlmədilər. Mütləq həll edilməli problemlər var, amma helikopter qəzaya uğrayana qədər heç kim heç nə ilə maraqlanmırdı. Paraplan uçuşlarına qadağa qoyulması ilə helikopterin qəzaya uğraması və insanların ölümü paraplançılarla əlaqələndirildi. Bizə qarşı nə qədər aqressiya olduğunu bilirsinizmi?”.
İrakli Kapanadze təsdiq edir ki, helikopterin qəzaya uğramasından sonra həqiqətən də Daxili İşlər Nazirliyi, İqtisadiyyat Nazirliyi, Paraplanerçilik Federasiyası və klubların nümayəndələri arasında işgüzar görüşlər keçirilib və orada requlyasiya məsələləri müzakirə olunub.
“Gürcüstan xəbərləri”nin fakt-metri də açıq mənbələrdən istifadə edərək paraplanla uçarkən qəzaya uğraması, yaralananlar və ya ölənlər barədə məlumat toplamağa çalışıb. Mətbuatda yalnız bir neçə hadisə barədə məlumat verilir:
- 2022-ci il iyulun 29-da Qudauridə paraplan qəzası nəticəsində bir xarici turist həlak olub, pilot yaralanıb;
- 2022-ci il iyulun 16-da Qudauridə paraplan qəzası nəticəsində əcnəbi turist həlak olub, pilot isə yaralanıb.
- 2022-ci il mayın 3-ü Qudauridə paraplan qəzaya uğradı. Ukraynalı pilot həlak olub, turist yüngül xəsarət alıb.
- 2019-cu ilin yayında Qudauridə paraplan ilə uçarkən yerli pilot idarəetməni itirərək turistlə birlikdə Araqvi çayına düşüb. Filippinli turist yerindəcə ölüb, pilot yaralanıb.
- 2019-cu ilin mayında Kazbegi-Qudauri hissəsində paraplan məftillərin üzərindən keçdi. Xilasedicilər pilotu və sərnişini 80 metr hündürlükdən sağ-salamat çıxarıblar.
