Hökumətin davranışı avtoritar idarəetmə modelidir - Koridze Şovi faciəsi haqqında

“Fakt budur ki, bu oğlan təbii fəlakət zonasında idi, indi bayırdadır, onun necə çıxması ilə bağlı foto və videolar var. Təbii fəlakətdən 13 gün keçir və hökumət bir tərəfdən avqustun 3-də Şovidə baş verənləri ictimaiyyətə izah etməyə, öz versiyasını yaratmağa, digər tərəfdən isə ictimaiyətə hakimiyyətin o gün və sonrakı günlərdə insanları xilas etmək işlərində necə yaxşı və düzgün hərəkət etməsi ilə bağlı öz versiyasını ötürməyə çalışır. Bu versiyaların formalaşdırılması üçün 

hökumətə vaxt lazım idi, informasiya məkanını məhdudlaşdırmaq, fəlakət zonasını bağlamaq lazım idi. Onun bu gün orada hansı işlə məşğul olduğunu bilmirik. Bütün bunlar bu vəziyyətdən ən az zərərlə çıxmağa xidmət edir.

Təbii ki, ən çox məsuliyyət onun üzərinə düşür.

Hakimiyyət indi 3 və 4 avqust və ondan sonrakı günlərdəki Şovidəki əməllərinin düzgün olduğunu, mediada və sosial şəbəkələrdə yayılan bütün digər məlumatların hökumətin baxışlarına hər hansı formada ziddiyyət təşkil edər və ya ümumi konteksti pozarsa, o zaman hökumət fəal şəkildə hücuma keçəcək və bu məlumat axınını dayandırmağa və ya dediklərinin doğru, qalan hər şeyin yalan olduğunu açıq şəkildə göstərməyə başlamağa cəhd edəcək. Məhz buna görə də İrakli Kobaxidzenin fəlakətdən sağ çıxan konkret insanların hekayələrinin inandırıcı olmaması və uydurma olması ilə bağlı bəyanatlara ehtiyacı var. Daxili işlər nazirinin avqustun 14-də fəlakət zonasında ilişib qalan vətəndaşların təhlükəsiz yerdə olması və pilotları riskə atmağa ehtiyac olmadığı barədə bəyanatı da buna xidmət edir. Guya hakimiyyət vəziyyəti o qədər yaxşı idarə edib ki, əlavə risklər ala bilməzdi, onlar onsuz da bu təbii fəlakətin miqyasını görüb, nəzarətə götürübmüşlər. Hökumət ictimaiyyəti inandırmağa çalışır ki, orada baş verənlər qaçılmaz olub və onlar bundan yaxşı heç nə edə bilməzdilər.

Bu gün hakimiyyətin əsas qayğısı öz davranışını daha inandırıcı göstərmək və bu vəziyyətdə, bu qədər insan faciələrində özünə ən az günahı çıxarmaqdır.

- Hökumət bunu edə biləcəkmi?

- Bu, ancaq və ancaq cəmiyyətin dərrakəsindən asılıdır. Cəmiyyət bu məlumatları nə qədər düzgün qiymətləndirir, vətəndaşlarımızın tənqidi düşünmə qabiliyyəti nə qədər güclüdür. Bu, hökumətin strateji kommunikasiya baxışının üstün qazanıb-qazanmayacağını dəqiq müəyyənləşdirir. Bu bir həqiqətdir ki, indi hökumət öz kommunikasiyası ilə ictimaiyyətə mübarizə elan edir və sizi əmin edir ki, heç sizin heç birinizin ağlı başında deyil və biz nə etdiksə düzgün etdik və bəsdirin. Bu, avtoritar idarəetmənin necə işlədiyinin mükəmməl, işlənmiş modelidir. Bunu ona görə edir ki, əks suallara, müzakirələrə, fərqli düşüncələrə, fərqli məlumatlara yol vermir. Deyir ki, bu yeganə həqiqətdir və sən buna inanmalısan, inanmasan, səni inandıracağam. Hökumət bu gün belə bir yanaşma nümayiş etdirir. Ona görə də o, məsələn, bir uşağın bu təbii fəlakət bölgəsində necə ola biləcəyi və sağ qala biləcəyi ilə bağlı belə qeyri-adi bəyanatlar verməyə çalışır; Və ya fərz edək ki, kimsə bu sürüşmə ilə mübarizə aparmağa çalışır və o, necə çıxmağı bacarır və ya artıq palçıqda qalmış insanları xilas etmək üçün vəsait sərf etməyin mənası varmı? Hökumət vəziyyəti düzgün idarə etmədiyini ört-basdır etməyə çalışır.

Bunu necə bacaracağı ancaq və ancaq cəmiyyətimizin adekvat reaksiyasından asılıdır. Əgər cəmiyyət buna inanıb hakimiyyətə desə ki, sizin etdiyiniz iş düzdür və mənim artıq sualım yoxdur, təbii ki, bu, cəmiyyətimizin belə proseslərə qarşı yetişməmiş münasibəti olardı və bir çox hallarda bundan əziyyət çəkirik. Baxın, bir dövr, bir onillik hakimiyyət olanları yavaş-yavaş unutdurub, cəmiyyəti yas rejimində buraxdı və ikinci mərhələdə hücuma keçdi. Yeni cəbhəni avqustun 14-də dövlət məmurları arasında ən çox sual unvanlanan şəxs, daxili işlər naziri açdı. Bu təbii fəlakətin qarşısının alınmasında iştirak etməli olan bütün fövqəladə hallar xidmətlərinin bilavasitə tabe olduğu qurum bütün 10 gün ərzində nazirin siyasi rəhbərliyindən kənarda qaldı.

- Vaxtanq Qomelaurinin atasının ağır xəstə olması, müalicə üçün Türkiyəyə aparılması və 10 gün ərzində təbii fəlakət bölgəsinə orada atasının qayğısına qalırdı deyə gedə bilməməsi barədə bəyanatı sizə inandırıcıdır gəlirmi?

- İnandırıcı deyil, daha çox sənədləşməyə ehtiyac var. O, bütün sənədləri ictimaiyyətə təqdim etməlidir. Mən başa düşürəm ki, söhbət çox vacib şəxsi məlumatlardan gedir, çünki söhbət atanın səhhətindən gedir, lakin ictimai maraq o qədər yüksəkdir ki, ictimaiyyət onun atasının səhhətinin vəziyyəti, eləcə də onun qaldığı klinika haqqında məlumat almalıdır.

Niyə 10 gün ərzində atasını tərk etməsi mümkün deyildi və 11-ci gündə bunu necə etdi?

İctimaiyyət, nazirin bu ezamiyyət və ya məzuniyyəti necə və hansı formada ala bilməsi və Gürcüstan hökumətinin bu barədə tam məlumatlı olub-olmaması barədə bütün hökumət sənədlərini əldə etməlidir. Televiziyaya müsahibə zamanı deyilən ifadə nə media, nə də ictimaiyyə qane olmamalıdır, bu şərhin daha inandırıcılığa ehtiyac var. Bu elə bir çağırış idi ki, sanki cəmiyyət bunu emosional qəbul etməli idi, yaxşı, nə etməlidir, xəstəxanada olan öz atasının qayğısına qalırdı. Nazirin özü bunu ictimai prosesin bir hissəsinə çevirdiyi üçün bu, ictimai maraq doğuran məsələyə çevrilir və ictimaiyyət bu məlumatı əldə etməlidir.

- Hökumət niyə israrla iddia edir ki, guya biz bu faciəni dəf edə, heç olmasa qurbanların sayını azalda bilmədik. Hakim partiya Şovi faciəsinin inam və reytinqlərə ciddi təsir göstərməsinə yol verirmi?

- Bunun səbəbi ilk növbədə qurbandır. Cəmiyyətin ilk təbii reaksiyası odur ki, hökumətin bu vaxt düzgün hərəkət edib-etmədiyinə, düzgün iş görsəydi, itkiləri azaltmaq mümkün olacaqdı, yoxsa yox, buna diqqət yetirsin.

Hökumətin ən çox qorxduğu da məhz budur, bu suallar, bu fikirlər, bu müzakirə obyektiv olacaq və hökumətin son on ildə ətraf mühitin mühafizəsi siyasətinin yanlış olduğunu göstərəcək.

Gürcüstanda belə zonalarımız çox olduğuna görə hökumət bunun üzərində işləməli, qabaqcadan məlumatlandırma sistemləri qurmalı, pul xərcləməli, mütəxəssislər dəvət etməli, bizimki tipdə landşaftı olan ölkələrdə vətəndaşlar daha çox qorunmalı idik.

- Daxili işlər nazirinin bəyanatının həmin hissəsinə, hansı qurğuları quraşdırsaq da, biz Qafqaz silsiləsində yaşayan xalqıq, təbii fəlakətlər an məsələsidir[saniyələr içində baş verir] dediyi yerə diqqət yetirin.

- Təbii ki, heç kim hakimiyyətə demir ki, Qafqaz dağlarını ölkədən ayırın. Qafqaz silsiləsi bu ölkənin ərazisidir, bu ölkənin gözəlliyi və çox böyük sərvətdir, lakin bu o demək deyil ki, siz öz əhalinizi İsveçrə, İtaliya kimi Avropa ölkələrindəki dağ sistemləri ilə qoruduqları kimi profilaktik tədbirlərlə qorumayasınız. Təbii ki, heç kim təbii proseslərdən qorunmur.

Heç kim hökumətə demir ki, palçıq axınının qarşısını al, amma palçıq gələndə bir neçə dəqiqə əvvəl bu haqda məlumat əldə edə bilərsən. Bunu ki edə bilər?!

İnsanları təxliyyə etmək üçün neçə dəqiqəyə ehtiyacın ola bilər? Hökumətə qarşı məhz bu qabaqlayıcı tədbirlərlə bağlı sual işarələri var, lakin diqqət yetirin ki, hökumət qabaqlayıcı tədbirlər mövzuları və xilasetmə xidmətlərinin mütəşəkkil işinin düzgün planlaşdırılması mövzulatrının aktivləşməməsi üçün başqa cəbhəyə keçir. Bu, hökumətin təkcə mənim qiymətləndirməmə görə deyil, obyektiv baxsaq, Şovi təbii fəlakəti zamanı sınaqdan çıxa bilmədiyini gördüyümüz iki mövzudur. İndi isə itirəcəyi heç nəyi olmayan hökümət cəmiyyətdə həmin mövzuları gündəmə gətirib daha çox müzakirələrə səbəb olmağa çalışır, üstəlik bu mövzularda müzakirələrlə cəmiyyəti yorur.

Bu gün cəmiyyətdə müzakirə aktual və vacib olan məsələlər ətrafında aparılmalıdır, lakin təbii ki, hakimiyyətin nüfuzuna, apardığı siyasətə böyük zərbə vuracaq. Buna görə də hökumətin kommunikasiyasının yeni mərhələsi hücuma keçmək və məsələn, obyektiv baş vermiş faktları şübhə altına almaqdır ki, heç nə onları dəyişdirə bilməz. Allaha şükürlər olsun ki, o insanlar sağ qaldılar, indi bir sual verək, necə sağ qaldılar? Onlar öz bildikləri kimi sağ qaldılar, əks halda xilasetmə xidmətinin onların xilas edilməsində rolu minimal idi, demək olar ki, yox idi. Bu gün əsas məqam budur.

Hakimiyyət bu siyasətlə, bu müzakirələrlə ictimai məkanı doyuracaq, növbəti dəfə cəmiyyətimizi çaşdırmağa çalışacaq.

Hökumətin səhv etdiyini etiraf etməsində nə problem var? Ola bilsin ki, o, özünü səhvsiz hesab edir və bu gün səhvini etiraf etməsi növbəti seçkilərdə buna görə əziyyət çəkəcəyi mənasına gəlir, amma başqa tərəfdən baxsaq, hökumət dürüst olsa bu, ictimaiyyət üçün daha məqbul ola bilər. İndi hökumətin bir çox hallarda həqiqəti söyləməməsi və əksər hallarda hücuma başqa istiqamətə keçməyə və bununla da yenidən vaxt qazanmağa çalışması halı  ilə qarşılaşırıq.

Avqustun 3-də Raçada Buba dağından gələn palçıq axını Şovi kurortunu demək olar ki, tamamilə dağıdıb. Xilasetmə əməliyyatı 3 saat gec başlayıb və gecə çökdükdən sonra helikopter gecə təhlükəsiz uça bilmədiyi üçün pilotlar əməliyyatda iştiraklarını dayandırıblar. İndiyədək 26 nəfərin cəsədi tapılıb, itkin düşən 7 nəfərin axtarışı davam etdirilir. Hökumət rəsmiləri faciədən qaçmağın mümkün olmadığını iddia edirlər ki, müstəqil ekspertlər bununla razılaşmır.