Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության պայմանագիրը կարող է ստորագրվել մինչև տարեվերջ

Իլհամ Ալիևի խոսքով, ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո տարածաշրջանում նոր իրավիճակ է ստեղծվել: Ադրբեջանը հանդես է եկել Հայաստանի հետ խաղաղության պայմանագիր կնքելու առաջարկով, որը պետք է հիմնված լինի Ադրբեջանի առաջարկած 5 սկզբունքների վրա՝ ինքնիշխանության փոխադարձ ճանաչում, տարածքային ամբողջականություն, միջազգայնորեն ճանաչված սահմանների անձեռնմխելիություն և պետությունների կողմից փոխադարձ քաղաքական անկախություն, պետությունների միջև տարածքային պահանջների բացակայության փոխադարձ հաստատում և ապագայում նման պահանջից հրաժարվելու իրավական պարտավորության ընդունում, միջպետական ​​հարաբերություններում անվտանգության սպառնալիքներ ստեղծելուց հրաժարում, միմյանց քաղաքական անկախության և տարածքային ամբողջականության դեմ սպառնալիքների և ուժի չկիրառում, ինչպես նաև ՄԱԿ-ի կանոնադրության նպատակներին անհամապատասխան այլ փաստեր, պետական ​​սահմանի սահմանագծում և սահմանազատում, դիվանագիտական ​​հարաբերությունների հաստատում, տրանսպորտային կապերի և հաղորդակցությունների բացում, այլ համապատասխան հաղորդակցությունների հաստատում և փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող այլ ոլորտներում համագործակցության հաստատում։

Ալիևը նշել է, որ հոկտեմբերի 2-ին այդ հարցով երկու երկրների արտգործնախարարները հանդիպում են ունեցել։ Խաղաղության համաձայնագրի բանակցությունները չպետք է հետաձգվեն և պետք է ավարտվեն որքան հնարավոր է շուտ:

Ադրբեջանը աջակցում է Թուրքիայի և Հայաստանի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին: Գագաթնաժողովի շրջանակներում առաջին անգամ հանդիպել են Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը և Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։

Իլհամ Ալիևի խոսքով, Հարավային Կովկասում խաղաղության և կայունության ապահովման առումով կարևոր է Ադրբեջանի, Վրաստանի և Հայաստանի միջև եռակողմ ձևաչափով բանակցությունների հարթակի ստեղծումը։ Նրա խոսքով, այստեղ կարող են քննարկվել նաև էներգետիկայի, հաղորդակցության և փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող այլ հարցեր։

Հանդիպումից հետո Հայաստանի կառավարության աշխատակազմը հայտարարություն է տարածել, ըստ որի Հայաստանը և Ադրբեջանը վերահաստատել են իրենց հավատարմությունը ՄԱԿ-ի կանոնադրությանը և 1991 թվականի Ալմա-Աթայի հռչակագրին, որով երկու կողմերն էլ ճանաչում են միմյանց տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը։ Նրանք հաստատել են, որ դա հիմք կհանդիսանա սահմանազատող հանձնաժողովների աշխատանքի համար, և որ այդ հանձնաժողովների հաջորդ հանդիպումը կկայանա Բրյուսելում հոկտեմբերի վերջին։

Հայաստանը համաձայնել է խրախուսել ԵՄ քաղաքացիական առաքելությունը Ադրբեջանի հետ սահմանի մոտ։ Ադրբեջանը համաձայնել է համագործակցել նշված առաքելության հետ, որը կսկսի աշխատել հոկտեմբերին, առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով։ Առաքելության նպատակն է լինելու վստահություն ձևավորել և աջակցել սահմանային հանձնաժողովներին իր զեկույցների միջոցով:

Լեռնային Ղարաբաղում Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև վերջին պատերազմը սկսվել է 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին և ավարտվել նոյեմբերի 10-ին՝ Ռուսաստանի Դաշնության միջնորդությամբ հրադադարի համաձայնագրով։ Պատերազմի ընթացքում զոհվել է մոտ 7000 զինվոր և 170 խաղաղ բնակիչ, ավելին՝ վիրավորվել։ Պայմանագրի արդյունքում Ադրբեջանը վերականգնել է վերահսկողությունը Լեռնային Ղարաբաղի մի քանի շրջանների վրա, որոնք նախորդ պատերազմից ի վեր գտնվում էին հայկական ուժերի վերահսկողության տակ։ Իրավիճակը լարվել է նաև 2022 թվականի օգոստոսին և սեպտեմբերին։ Սեպտեմբերի 13-ին Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև վերսկսված զինված հակամարտությունը հայկական կողմից 207 մարդու կյանք է խլել, իսկ Ադրբեջանը կարողացել է գրավել Հայաստանի տարածքի 10 քառակուսի կիլոմետրը։ Տասնյակ զոհեր են եղել նաև ադրբեջանական կողմից։