Ի՞նչ է փոխում «Վրացական երազանքը» հեռարձակման մասին օրենքում

Ըստ օրենքի նախագծի՝ «Հեռարձակման մասին» օրենքով կարգելվի այնպիսի հաղորդումների կամ գովազդի տարածումը, որոնք անձի կամ խմբի հանդեպ պարունակում են հաշմանդամության, էթնիկ, սոցիալական ծագման, գենդերի, սեռի, գենդերային ինքնության, ազգություն, ռասայի, կրոնի կամ հավատի, սեռական կողմնորոշման, մաշկի գույնի, գենետիկական հատկանիշների, լեզվի, քաղաքական կամ այլ հայացքների, ազգային փոքրամասնության անդամակցության, ունեցվածքի, ծննդյան կամ տարիքի հիման վրա բռնության կամ ատելության դրդում: Արգելվում է նաև ահաբեկչության կոչեր պարունակող հաղորդումներ կամ գովազդներ տարածելը։ Օրենքի խախտման փաստերին կարձագանքի Հաղորդակցության հանձնաժողովը:

Նոր ձևով կկարգավորվի պատասխանի իրավունքը և «շահագրգիռ անձ» սահմանումը կհայտնվի հեռարձակման մասին օրենքում։ Մասնավորապես, շահագրգիռ անձը, ում օրինական շահերը կվնասվեն հեռարձակողի հաղորդման մեջ ոչ ճիշտ փաստերի փոխանցումից, իրավունք կունենա համապատասխան հեռարձակողից պահանջել համապատասխան միջոցներով և ձևով ուղղել կամ հերքել սխալ փաստը։ Օրենքի այն հոդվածը, ըստ որի հեռարձակողի կողմից փոփոխության կամ մերժման մերժումը կարող է բողոքարկվել հանձնաժողով կամ դատարան՝ մնում է անփոփոխ։

Ըստ օրինագծի՝ «դատարանի կողմից հայցադիմումի ընդունումը չի կասեցնում Հաղորդակցության հանձնաժողովի իրավական ակտի գործողությունը, եթե դատարանն այլ որոշում չի կայացրել»։

Օրենսդրական նախաձեռնության հեղինակներն են խորհրդարանի անդամներ՝ Գիորգի Ամիլախվարին, Իսկո Դասեն, Բեժան Ծաքաձեն, Դավիթ Սոնղուլաշվիլին, Էկա Սեփաշվիլին, Գելա Սամխարաուլին, Լևան Մգալոբլիշվիլին, Բայա Կվիցիանին, Իրակլի Մեզուրնիշվիլին, Բեքա Օդիշարիան և Քեթևան Դումբաձեն։ Նրանք օրինագիծը գրանցել են սեպտեմբերի 7-ին։

Ըստ հեղինակներից մեկի՝ Էկա Սեփաշվիլիի, փոփոխությունները նպատակ ունեն համապատասխանեցնել վրացական օրենսդրությունը ասոցիացիայի կողմից համաձայնեցված պարտավորություններին, մասնավորապես՝ տեսալսողական մեդիա ծառայությունների վերաբերյալ Եվրոպական միության 2010 թվականի հրահանգի պահանջներին։

«Սա այն պարտավորությունն է, որը Վրաստանն ունի Ասոցացման համաձայնագրի 23-րդ հավելվածով։ Բացի այդ, օրենքի նախագծի ընդունումը կապված է այն փաստի հետ, որ Վրաստանը ստեղծագործ Եվրոպա ծրագրի մասնակից երկիր է, և այս ծրագրին Վրաստանի մասնակցության և ծրագրի ենթաուղղություններում իր մասնակցությունն ընդլայնելու համար անհրաժեշտ է, որպեսզի Վրաստանն արտացոլի այս դիրեկտիվը երկրի օրենսդրության մեջ»,- ասել է Էկա Սեփաշվիլին։

Մարդու իրավունքների պաշտպանության և քաղաքացիական ինտեգրման, Եվրոպայի հետ ինտեգրման և ֆինանսաբյուջետային հանձնաժողովների համատեղ լիագումար նիստում հանձնաժողովները կողմ են քվեարկել օրինագծի ընդունմանը։

«Լելո» կուսակցության անդամ, փաստաբան Անա Նացվլիշվիլին նշել է, որ օրենքի նախագծում ատելության խոսքի սահմանումը ընդլայնվել է, իսկ միջազգային իրավունքը նման սահմանում չի ճանաչում։ Նացվիլիշվիլին կենտրոնացել է կապի հանձնաժողովի իրավասության բարձրացման վրա և հարցրել, թե ինչպես է ճիշտ հանձնաժողովին տալ որոշումներ անհապաղ կիրառելու լիազորություն, երբ կան «շատ հիմնավոր մտահոգություններ» հանձնաժողովի՝ արդեն «անօրինական, սխալ, անարդարացի լինելու» վերաբերյալ:

«Լրատվամիջոցն, օրինակ, գործարան չէ, որը էական խախտում թույլ տալու դեպքում կարող է անմիջապես տուգանք վճարել։ Մարդու իրավունքների դատարանի գրեթե բոլոր որոշումները, որոնք թեկուզ փոքր-ինչ շոշափում են խոսքի ազատությունը, ասվում է, որ իշխանություններն ու դատարանները կարող են ուղղակիորեն չհրամայել լրատվամիջոցի փակումը որպես պատժամիջոց, այլ նրա նկատմամբ նշանակել այնքան մեծ ֆինանսական տույժ, որ այն համարժեք լինի դրա դադարեցմանը։

Ես ուղղակի սպառնալիք եմ տեսնում այս կանոնակարգերում։ Մինչ այժմ լրատվամիջոցը հնարավորություն ուներ բողոքարկել [հանձնաժողովի որոշումը] դատարան, վիճարկել այն, իսկ այժմ այս ճանապարհը գործնականում արգելափակված է։ Նա պետք է անհապաղ վճարի տուգանքը, որը շատ լրատվամիջոցների ծանր իրավիճակի առաջ կկանգնեցնի և կդադարեցնի նրանց գործունեությունը, եթե չավարտի»,- ասել է Անա Նացվլիշվիլին։

«Կավկասիա» հեռուստաընկերության տնօրեն Նինո Ջանգիրաշվիլիի խոսքերով, «եվրոպական դիրեկտիվի ոգին այն է, որ չփակվեն հեռուստաընկերությունները ֆինանսական պատժամիջոցների պատճառով»։

«Ակնհայտ է, որ մեր ընդհանուր շահը պետք է լինի Եվրամիության հետ ինտեգրումը, բարեխղճորեն կատարելով այն պարտականությունները, որոնք, ի թիվս այլ բաների, կբարելավեն քաղաքացիների՝ տեղեկություն ստանալու հնարավորությունը։ Այնուամենայնիվ, կարծում ենք, որ առաջարկվող օրինագիծը թույլ չի տա մեզ էլ ավելի մոտենալ Եվրոպային կամ համապատասխանեցնել ԵՄ դիրեկտիվներին։ Այս օրինագիծն ավելի շատ վերաբերում է լրատվամիջոցների բովանդակության կարգավորմանը։ Դա կարող է դառնալ ևս մեկ նոր զենք լրատվամիջոցների դեմ»,- նշել է մեդիա շահերի պաշտպանության կոալիցիայի համակարգող Նաթիա Կապանաձեն։

Հանձնաժողովների նիստին ներկա հասարակական կազմակերպությունների առաջարկն էր՝ օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունել առանց բովանդակային կարգավորման [պատասխանի իրավունք, ատելության խոսք] հոդվածների և այդ հարցը քննարկել ավելի ուշ։ Ինչպես պարզաբանել է Տարածաշրջանային հեռարձակողների ասոցիացիայի ղեկավար Նաթիա Կուպրաշվիլին, օրենքի նախագծի ներկայիս տարբերակը ներառում է պետության կողմից կարգավորում բոլոր այն հարցերը, որոնք այժմ հանդիսանում են ԶԼՄ-ների ինքնակարգավորման և համակարգավորման մաս. «Այս ուղղությամբ աշխատանքը պետք է շարունակվի, սակայն այն բանի համար, որ մենք կատարենք ԵՄ դիրեկտիվը, այս մասի ընդունումն այսօր, այսպիսին հապճեպ գործընթացով անհրաժեշտ չէ»։

Ըստ Հաղորդակցման հանձնաժողովի անդամ Իվանե Մախարաձեի, տեղեկությունը ճիշտ չէ, կարծես հեռարձակողին տուգանելու մասին հանձնաժողովի որոշման կատարումը ավտոմատ կերպով դադարում է, եթե հեռարձակողը դիմի դատարան. «Դատարանը քննում է կոնկրետ գործը։ Եթե ​​գտնում է, որ կասեցման պատճառ կա, ապա այն կարող է կասեցվել։ Եթե ​​նայենք կապի հանձնաժողովի վերջին 100 որոշումներին, ապա միայն երկու դեպքում է դատարանը անհրաժեշտ համարել կասեցման լիազորություն կիրառել։

Օրինագիծն առաջին ընթերցմամբ նախատեսվում է ընդունել խորհրդարանի լիագումար նիստում՝ մինչև սեպտեմբերի 30-ը։