Ինչի՞ հիման վրա է ՆԳ նախարարն արգելել պարապլանով թռիչքը Վրաստանում

Այստեղ պարապլաներները հաճախ են վթարի ենթարկվում։ Քամի է, ձորեր կան, կամ պրոֆեսիոնալ չեն։ Ինչպես է տրվում այս լիցենզիան, ամեն ինչ հետաքրքիր է, և մենք անպայման կհետևենք դրան։ Մինչև դրա ավարտը, այս օրերի ընթացքում, իմ կարծիքով, պետք է դադարեցվեն բոլոր տեսակի պարապլաններով թռիչքները և ուսումնասիրությունից հետո լիցենզիաներ տրվեն միայն պրոֆեսիոնալ մարդկանց»,- այս մասին 2022 թվականի հուլիսի 29-ին հայտարարել է Վրաստանի ՆԳ նախարար Վախտանգ Գոմելաուրին։

Այդ օրը Գուդաուրիում փրկարարական գործողության ընթացքում վթարի ենթարկվեց սահմանապահ ոստիկանությանը պատկանող ուղղաթիռը, ինչի հետևանքով զոհվեցին ուղղաթիռում գտնվող բոլոր ութ մարդիկ։ Ուղղաթիռի օգնությամբ Գուդաուրիում ընկած պարապլանիստի և նրան ուղեկցող անձի փրկարարական աշխատանքներն էին իրականացվում։ Ականատեսների նկարահանած տեսանյութում երևում է, որ նախ վնասվում է ուղղաթիռի պոչը, մի քանի վայրկյանում այն պոկվում է, ինչից հետո ամբողջությամբ կորցնում է կառավարումը։ Վթարից հետո տեղի ունեցած պայթյունի հետևանքով ուղղաթիռն ամբողջությամբ այրվել է։

Հուլիսի 29-ից ոչ միայն Գուդաուրիում, այլև ողջ Վրաստանում ոստիկանությունն արգելում է պարապլաններով թռիչքները։

«Վրաստանի լուրերի» ֆակտմետրը ստուգել և պարզել է, որ ՆԳ նախարարը հայտարարություն անելիս չի հիմնվել պաշտոնական տվյալների վրա, և նրա պնդումը, որ պարապլանային թռիչքների պատճառով փրկարարական աշխատանքներ են անհրաժեշտ գրեթե ամեն շաբաթ, անհիմն է։

Ներքին գործերի նախարարի հայտարարությունը ճշտելու նպատակով օգոստոսի 15-ին «Վրաստանի լուրերը» նախարարությունից գրավոր պահանջել է հետևյալ հրապարակային տեղեկությունը.

• 2013 թվականի հունվարի 1-ից Վրաստանում պարապլանային միջադեպերին շտապ օգնություն ցուցաբերելու նպատակով Հանրային անվտանգության կառավարման կենտրոն 112-ում ընդհանուր քանի՞ հաղորդագրություն է գրանցվել ըստ տարիների և Վրաստանի շրջանների,
• Ի՞նչ արձագանք է տրվել յուրաքանչյուր հաղորդագրությանը և ո՞ր դեպքում է անհրաժեշտ եղել ներգրավել սահմանային ոստիկանության ուղղաթիռները,
• Յուրաքանչյուր դեպքում քանի մարդ է փրկվել, քանիսը վիրավորվել, քանիսը մահացել,
• Յուրաքանչյուր դեպքում՝ հարուցվե՞լ է քրեական գործ, քրեական օրենսգրքի ո՞ր հոդվածով/հոդվածներով: Յուրաքանչյուր դեպքում նախաքննությունն ավարտվե՞լ է, թե՞ ոչ, ի՞նչ արդյունքով (քանիսի՞ն է մեղադրանք առաջադրվել, քանի՞ անձ է ձերբակալվել և ո՞ր դեպքերում),
• Ներքին գործերի նախարարի 2022 թվականի հուլիսի 29-ի հրապարակային հայտարարությունից հետո՝ ՆԳՆ-ն կամ նախարարության որևէ գերատեսչություն սկսել են ուսումնասիրել պարագլայդինգի հետ կապված հարցերը, ո՞ր գերատեսչությունը, ե՞րբ և ի՞նչ հիմքով,
• Ինչի՞ հիման վրա է ոստիկանությունն արգելում Գուդաուրիում պարապլանային օդաչուների կոմերցիոն կամ այլ տեսակի թռիչքները։

Վրաստանի ընդհանուր վարչական օրենսգրքի համաձայն՝ զգալի քանակությամբ տեղեկության հրապարակման համար սահմանվում է առավելագույնը 10 օր ժամկետ։ Նման դեպքում օրենքը վարչական մարմնին պարտավորեցնում է հանրային տեղեկություն պահանջող շահագրգիռ անձին՝ դիմումը ստանալուց անմիջապես հետո, տեղեկացնել, որ պահանջվող տեղեկատվությունը տրամադրելու համար անհրաժեշտ է 10 օր։ Ներքին գործերի նախարարությունը խախտել է օրենքով սահմանված այս պահանջները։ Միայն այն բանից հետո, երբ սեպտեմբերի 1-ին «Վրաստանի լուրերը» վարչական բողոք է ներկայացրել ներքին գործերի նախարարին, նախարարությունից լրատվականին գրավոր հայտնել են.

«Վրաստանի ՆԳՆ իրավաբանական վարչության տեղեկատվության համաձայն՝ նախարարությունն ակտիվորեն ուսումնասիրում է պարագլայդինգի հետ կապված խնդիրները՝ համագործակցելով պարագլայդինգի ոլորտում գործող համապատասխան գերատեսչությունների ու կազմակերպությունների հետ։ Մասնավորապես, պարագլայդինգի հետ կապված մարտահրավերները վերլուծելու և պարապլաներների անվտանգ օգտագործման հետ կապված հարցերը քննարկելու նպատակով մի շարք հանդիպումներ են կայացել Վրաստանի էկոնոմիկայի և կայուն զարգացման նախարարության, մշակույթի, սպորտի և երիտասարդության նախարարության և Կրթության և գիտության նախարարության մասնակցությամբ: Հանդիպումներին մասնակցել են նաև Վրաստանի պարագլայդինգի ֆեդերացիայի և համապատասխան մարզական ակումբների ներկայացուցիչները։ Աշխատանքային գործընթացը դեռ շարունակվում է՝ խնդիրը վերջնականապես կարգավորելու համար։

Ինչ վերաբերում է ոստիկանության սահմանած արգելքին, ապա պարապլանային թռչքների արգելքը ոստիկանության կողմից ծառայում է կարևոր օրինական նպատակի՝ մարդու կյանքի և առողջության պաշտպանության իրավունքին։ Մասնավորապես, «Ոստիկանության մասին» Վրաստանի օրենքի 16-րդ հոդվածի առաջին պարբերության համաձայն՝ ոստիկանության հիմնական գործառույթն է ապահովել հասարակական անվտանգությանը և օրենքին և կարգին սպառնացող վտանգների կանխումը և ազատությունների պաշտպանությունը, որն առաջին հերթին ենթադրում է մարդու կյանքի և ֆիզիկական ամբողջականության պաշտպանության գործառույթ։ Ըստ այդմ, վերջին զարգացումները հաշվի առնելով, ոստիկանությունը դրական պարտավորություն ունի պաշտպանելու մարդկային կյանքը, այդ թվում՝ անհրաժեշտության դեպքում թռիչքները արգելելու միջոցով։

Նախարարության հանրային իրավունքի իրավաբանական անձ՝ Հանրային անվտանգության կառավարման կենտրոն՝ «112»-ը հանդիսանում է անհետաձգելի օգնության միասնական համար, որը ստանում է շտապ օգնության համար անհրաժեշտ առաջնային տեղեկություն, որը կարևոր է միջադեպի առաջնահերթությունը և շտապ օգնության ռեսուրսը որոշելու և օգնությունը ուղարկելու համար։

«112»-ում ստացված հաղորդագրությունները դասակարգվում են զանգը նախաձեռնողի կողմից տրամադրված նախնական տեղեկության հիման վրա։ Օպերատորի կողմից կատարված յուրաքանչյուր զանգի համար խնդրի կամ միջադեպի տեսակը օպերատորի կողմից որոշվում է ծրագրային կարգով, որը սահմանվում է Վրաստանի ՆԳՆ 2020 թվականի ապրիլի 6-ի թիվ 30 հրամանի N 1 հավելվածով։ Այս հավելվածը չի դիտարկում պարապլաներային թռիչքի հետ կապված միջադեպի տեսակը: Ելնելով վերոգրյալից՝ ցանկանում ենք ձեզ տեղեկացնել, որ մենք չենք կարող ձեզ տեղեկություն տրամադրել պարապլաներային թռիչքների հետ կապված միջադեպերի վերաբերյալ ստացված հաղորդագրությունների քանակի մասին, քանի որ մենք նման տվյալներ չենք մշակում:

Ինչ վերաբերում է 2013 թվականից մինչև 2022 թվականի օգոստոսի 15-ն ընկած ժամանակահատվածում պարապլանով թռչելու դեպքերի վերաբերյալ վիճակագրական տվյալների տրամադրմանը, ըստ նախարարության տեղեկատվության և վերլուծական վարչության, վիճակագրական տվյալների մշակումն իրականացվում է քրեական օրենսգրքի հոդվածներով և ոչ թե քրեական հանցագործության հանգամանքներով կամ քրեական գործում որևէ կարգավիճակով՝ ըստ սուբյեկտի(ների)»։

«Վրաստանի լուրերը» կապ է հաստատել նաև պարագլայդինգի ազգային ֆեդերացիայի նախագահ Իրակլի Կապանաձեի հետ։ Նրա խոսքով, ֆեդերացիան չի արձանագրում պարապլանային թռիչքի ժամանակ տեղի ունեցած վթարները, «սակայն, նման դեպքերը շատ չեն, հատկապես այնքան, որ պարապլանային թռիչքն արգելվել է ողջ Վրաստանում։ Վրաստանում մոտ 250 օդաչու կա, որոնցից առնվազն 70-ը՝ Գուդաուրիում։ Օդաչուն ունի օգնականներ, այլ անձինք։ Բոլորը չեն աշխատում արդեն 2 ամիս է։ Խմբեր պետք է ժամանեին թռիչքի համար, մերժեցին և նրանք չեկան: Խնդիրներ հաստատ կան լուծելու, բայց մինչ ուղղաթիռը կործանվեց, ոչ մեկին ոչինչ չէր հետաքրքրում։ Պարապլանային թռիչքների արգելքով ուղղաթիռի կործանումը և մարդկանց մահը կապեցին պարապլաներների հետ։ Գիտե՞ք ինչքան ագրեսիա կա մեր նկատմամբ»։

Իրակլի Կապանաձեն հաստատում է, որ ուղղաթիռի կործանումից հետո, աշխատանքային հանդիպումներ են տեղի ունեցել ՆԳՆ-ի, էկոնոմիկայի, պարագլայդինգի ֆեդերացիայի և ակումբների ներկայացուցիչների միջև, որտեղ քննարկվել են կարգավորման հարցերը։

«Վրաստանի լուրերի» ֆակտմետրը փորձել է նաև բաց աղբյուրներից տեղեկություններ հավաքել պարապլանների վթարի, պարապլանով թռչելիս վնասվածք ստանալու կամ մարդկանց մահվան դեպքերի մասին։ Լրատվամիջոցներում միայն մի քանի դեպքի վերաբերյալ կա տեղեկություն.

• 2022 թվականի հուլիսի 29-ին Գուդաուրիում պարապլանի վթարի հետևանքով զոհվել է օտարերկրյա զբոսաշրջիկ, իսկ օդաչուն վիրավորվել է.
• 2022 թվականի հուլիսի 16-ին Գուդաուրիում պարապլանի վթարի հետևանքով զոհվել է օտարերկրյա զբոսաշրջիկը, իսկ օդաչուն վիրավորվել է։
• 2022 թվականի մայիսի 3-ին Գուդաուրիում պարապլան է վթարի ենթարկվել։ Ուկրաինացի օդաչուն զոհվել է, զբոսաշրջիկը թեթև վնասվածքներ է ստացել.
• 2019 թվականի ամռանը Գուդաուրիում պարապլան վարելիս տեղի օդաչուն կորցրել է կառավարումը և զբոսաշրջիկի հետ ընկել Արագվի գետը։ Ֆիլիպինցի զբոսաշրջիկը տեղում մահացել է, օդաչուն վիրավորվել է:
• 2019 թվականի մայիսին Կազբեգի-Գուդաուրի հատվածում պարապլանը բախվել է հաղորդալարերին։ Փրկարարները 80 մետր բարձրությունից անվնաս իջեցրել են օդաչուին ու ուղևորին։