Օրենքում փոփոխություններն էապես խեղդում են հավաքների և արտահայտվելու ազատությունները․ ՎԵԻԱ

Ըստ ՎԵԻԱ-ի, փոփոխությունները էապես սահմանափակում են մարդկանց հավաքների և արտահայտվելու ազատությունը:

Հավաքների/դրսևորումների կազմակերպչի պատասխանատվությունը

Օրենքի հին տարբերակում «լիազորողը» միայն հավաքի նախաձեռնողն է, իսկ «լիազորվածը»՝ այս նախաձեռնողի կողմից հատուկ իրավասու անձը։ Օրենսդրական փոփոխությամբ այս տերմինները վերացվում են և փոխարինվում են «կազմակերպիչ» և «պատասխանատու անձ» բառերով։

Հավաքի «կազմակերպիչը» ոչ միայն նախաձեռնողն է, այլև ցանկացած անձ, ով «ղեկավարում և/կամ այլ կերպ կազմակերպում է» հավաքը, մինչդեռ «պատասխանատու անձը» կարող է լինել ցանկացած անձ, ով հավաքի ընթացքում զբաղվում է ցանկացած տեսակի կազմակերպչական գործունեությամբ։

Ըստ ՎԵԻԱ-ի՝ սա նշանակում է, որ հավաքի ցանկացած ակտիվ մասնակից կարող է պատասխանատվության ենթարկվել, նույնիսկ եթե պաշտոնապես դրա կազմակերպիչը չէ։

«Նման անորոշ և լայնորեն մեկնաբանելի փոփոխությունները կարող են մեծացնել հավաքի կազմակերպիչների և ակտիվիստների նկատմամբ չարաշահող իրավական հետապնդման վտանգը», - նշում է ՎԵԻԱ-ն։

Բացի այդ, նոր ձևակերպումը պարտավորեցնում է «պատասխանատու անձին» ստորագրված ծանուցում ներկայացնել քաղաքային գործադիր մարմնին հավաք/ցույցի անցկացման վերաբերյալ։ Բացի այդ, նախազգուշացումից հետո առաջիկա 15 րոպեների ընթացքում կազմակերպիչը պարտավոր է հավաքի կամ ցույցի մասնակիցներին կոչ անել և ձեռնարկել բոլոր ողջամիտ գործողությունները՝ ճանապարհը բացելու, երթևեկությունը վերականգնելու և/կամ ժամանակավոր կառույցը ապամոնտաժելու համար:

Ինքնաբուխ հավաք/դրսևորում

Օրենսդրությունը ավելացնում է ինքնաբուխ հավաքի/դրսևորման դեպքում ողջամիտ ժամկետում վարչական մարմնին ծանուցելու պարտավորությունը։ Ինքնաբուխ հանրահավաքի դեպքում դիմումը պետք է ներկայացվի անհապաղ, ողջամիտ ժամկետում, այն բանից հետո, երբ հավաքի կամ ցույցի կազմակերպման և անցկացման համար պատասխանատու անձին հայտնի է դառնում ինքնաբուխ հավաքի/ցույցի կազմակերպման/անցկացման մասին տեղեկությունը։ Բացի այդ, նոր ձևակերպումը թույլ է տալիս վարչական մարմնի ներկայացուցիչներին կամայականորեն որոշել նախազգուշացման ձևն ու կարգը։

ՎԵԻԱ-ն կարծում է, որ եթե ծանուցման ձևը պարզ մեխանիզմ չէ՝ զերծ տեխնիկական և բյուրոկրատական ​​խոչընդոտներից, օրինակ՝ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում կատարված փոփոխություններից հետո, հայտարարված երթերի կազմակերպիչները և մասնակիցները կարող են համարվել օրենքը խախտող այն պարզ պատճառով, որ նախնական ծանուցում չի արվում։

«Այս ծանուցումն անելու պարտավորությամբ «Վրացական երազանքի» ռեժիմի համար պարզ է դառնում, թե ով է կոնկրետ երթի կազմակերպիչը, ինչը կհեշտացնի հետագայում նրա դեմ ռեպրեսիվ մեխանիզմ գործարկելը։ Մյուս առումներով նման երթերի մասին տեղեկատվությունը հրապարակային է, այդ թվում՝ վարչական մարմինների համար»,- նշում է ՎԵԻԱ-ն։

Փակ տարածքում/շենքում հավաքի կամ ցույցի անցկացում

Նոր կանոնակարգով արգելվում է հավաք կամ ցույց անցկացնել փակ տարածքում կամ շենքում առանց սեփականատիրոջ նախնական համաձայնության, և այդ համաձայնությունը պետք է տրվի գրավոր։

«Որոշ դեպքերում բողոքի ակցիայի մասնակիցները կարող են նույնիսկ ֆիզիկապես չկարողանալ ստանալ սեփականատիրոջ գրավոր համաձայնությունը, նույնիսկ տեխնիկական պատճառներով: Բացի այդ, գրավոր փաստաթուղթը կարող է հանդիսանալ միջոցառման կազմակերպիչ անշարժ գույքի սեփականատիրոջը ճանաչելու պատճառ և հետագա պատասխանատվության հիմք:

Սա բուհերում շարունակվող բողոքի ցույցերի արձագանքն է, որը «Վրացական երազանքը» ցանկանում է կանխել այս արգելքով։ Նախօրոք հայտնի է, որ պետական ​​բուհերի մեծ մասը, հատկապես Թբիլիսիի պետական ​​համալսարանը, որը հաճախ նման հավաքների հիմնական հանգույցն է, ուսանողներին թույլ չի տա հավաքվել։ Նույնը կարելի է ասել Բաթումիի պետական ​​համալսարանի մասին, որը 2024 թվականին տարածաշրջանում բողոքի ցույցերի օջախներից մեկն էր»,- նշում է ՎԵԻԱ-ն։

Օբյեկտների արգելափակման արգելքը

Նախկինում արգելվում էր միայն շենքերի մուտքերի, մայրուղիների և երկաթուղիների արգելափակումը հավաքի կամ ցույցի ժամանակ, իսկ այժմ այս ցանկն ընդլայնվել է՝ ներառելով կամուրջների, թունելների, վերգետնյա անցումների և այլ մունիցիպալիտետի կողմից սահմանված տրանսպորտային հանգույցների արգելափակումը, որոնց խաթարումը զգալի վնաս կհասցնի ձեռնարկությունների, կազմակերպությունների և երթևեկության բնականոն գործունեությանը:

ՎԵԻԱ-ն նշում է, որ մարդու իրավունքների միջազգային չափանիշների համաձայն.

• Հանրային տարածքում անցկացվող ցանկացած ցույց կարող է հանգեցնել նորմալ կյանքի ռիթմի որոշակի մակարդակի խաթարման, ներառյալ երթևեկության խաթարումը,
• Պետք է վերլուծել, թե արդյոք ճանապարհը փակելը, բնականոն կյանքին ու երթևեկությունը խաթարելը ցույցի կողմնակի ազդեցությունն է,
• Իրավապահները պետք է որոշակի հանդուրժողականություն դրսևորեն այս հարցում, որը չի կարելի վերացական սահմանել և պետք է վերլուծել դեպքի կոնկրետ հանգամանքները, հատկապես «կյանքի բնականոն ընթացքի խաթարման» չափը (օրինակ՝ որքան է խաթարվում երթևեկությունը, կա արդյոք շրջանցում և այլն):

ՎԵԻԱ-ն կարծում է, որ «Վրացական երազանքը» մանիպուլյատիվ կերպով կօգտագործի այս փոփոխությունները ցուցարարների դեմ նույնիսկ այն դեպքերում, երբ հիմքեր չի ունենա ցրելու հանրահավաքը կամ քրեական մեղադրանք ներկայացնելու՝ մարդու իրավունքների չափանիշներին համապատասխան։

Շենքից հեռու հավաք կամ ցույց անցկացնելու սահմանափակումներ

Օրենքի հին տարբերակում սահմանափակումը վերաբերում էր միայն վարչական շենքին հարակից տարածքին, իսկ նոր տարբերակում այն ​​վերաբերում է նաև բուն շենքին։ 20 մետր հեռավորության սահմանափակումը պահպանվում է, թեև այս կանոնակարգն այժմ վերաբերում է նաև շենքերին։

Շարժման խոչընդոտ

Մինչ հին տարբերակն արգելում էր միայն տրանսպորտի տեղաշարժը, նոր տարբերակը ներառում էր նաև մարդկանց տեղաշարժը։ Ըստ ՎԵԻԱ-ի՝ այս փոփոխությունը «Վրացական երազանքին» ավելի շատ հնարավորություններ է տալիս սահմանափակելու հանրահավաքները, քանի որ «մարդկանց տեղաշարժը խոչընդոտելը» անորոշ ձևակերպում է և կարող է լայն մեկնաբանվել։

Ժամանակավոր շինարարության արգելում

Օրենքում ավելացվում է ժամանակավոր կառույցների կազմակերպման նոր արգելող կարգավորում։ Մասնավորապես, վերը նշվածն արգելվում է, եթե այն սպառնալիք է ստեղծում, խոչընդոտում է ոստիկանության աշխատանքը, վնասում է կազմակերպությունների գործունեությունը կամ անհրաժեշտ է հավաք անցկացնելու համար։

«Այս փոփոխությունը ներառում է բազմաթիվ սուբյեկտիվ չափանիշներ, ինչը «Վրացական երազանքին» տալիս է հանրահավաքները վերահսկելու և սահմանափակելու ավելի մեծ մանևրելու հնարավորություն։

«Հավաք անցկացնելու հետ կապված չէ»-ն անորոշ ձևակերպում է և կարող է հիմք դառնալ ցանկացած ժամանակավոր ենթակառուցվածքի արգելման համար։ Ժամանակավոր կառույցների, այդ թվում՝ վրանների տեղադրումը խոսքի ազատության ձև է։

«Բողոքի ակցիաների ժամանակ ժամանակավոր ենթակառուցվածքի օգտագործումը կարող է ընկնել խոսքի ազատության շրջանակում, եթե այն մնա խաղաղ բողոքի ակցիայի մաս և չներկայացնի անհամաչափ վտանգ հասարակական կարգի համար», - նշում է ՎԵԻԱ-ն։

ՆԳՆ պահանջով դադարեցված բողոքի ակցիային մասնակցության արգելք

Հավաքների և ցույցերի մասնակիցներին արգելվում է մասնակցել այն հավաքներին, որոնք դադարեցվել են ներքին գործերի նախարարության պահանջով։ Դա տեղի կունենա, եթե մասնակիցները խախտել են օրենքով սահմանված պահանջները, ինչպիսիք են.

• Հրազենի, պայթուցիկ նյութերի, դյուրավառ նյութերի, ռադիոակտիվ նյութերի, սառը զենքի կամ պիրոտեխնիկական արտադրանքի տիրապետում,
• Լազերային և (կամ) սուր ճառագայթում ունեցող սարքի տիրապետում, որի օգտագործումը կարող է խանգարել պետական ​​գերատեսչությունների ներկայացուցիչների գործունեությանը և (կամ) նրանց տրամադրության տակ գտնվող տեխնիկական միջոցների պատշաճ աշխատանքին,
• Դեմքը դիմակով կամ այլ միջոցներով փակելը,
• Առարկայի կամ նյութի տիրապետում, որն օգտագործվում է կամ կարող է օգտագործվել հավաքի կամ ցույցի մասնակիցների կամ այլ անձանց կյանքին և առողջությանը վնաս պատճառելու համար,
• Արցունքաբեր, նյարդային կաթվածահար և/կամ թունավոր նյութ պարունակող:

Ներքին գործերի նախարարության լիազորությունների մեծացում

Օրենսդրական փոփոխություններով ընդլայնվել են ՆԳՆ լիազորությունները։ Եթե ​​նախկինում այդ լիազորությունը պատկանում էր տեղական ինքնակառավարման մարմինների գործադիր մարմիններին, այն է՝ քաղաքապետարանին, ապա այժմ այդ գործառույթն ամբողջությամբ փոխանցվել է ՆԳՆ-ին։

Օրինակ, ըստ փոփոխությունների, ՆԳՆ-ն՝

• իրավասու է արգելել հավաքի կամ ցույցի անցկացումը, եթե կան հստակ ապացույցներ, որոնք հաստատված են ոստիկանության կողմից, որ հավաքի կամ ցույցի անցկացումը անմիջական վտանգ է ներկայացնում սահմանադրական կարգին, քաղաքացիների կյանքին և առողջությանը,
• լիազորված է արգելել հանրային հավաքը և/կամ ցույցը, եթե կան հստակ ապացույցներ, որոնք հաստատված են ոստիկանության կողմից, որոնք ցույց են տալիս, որ հավաքը և/կամ ցույցը նպատակաուղղված է խթանելու անձի՝ կենսաբանական սեռից զուրկ պատկանելությունը և/կամ նրանց կենսաբանական սեռից տարբեր սեռին պատկանելությունը, հարաբերությունները՝ արտահայտված որպես սեռական կողմնորոշման նշան նույն կենսաբանական սեռի ներկայացուցիչների միջև:
• ճանապարհի մասնակի կամ ամբողջական խցանման դեպքում իշխանությունն իրավասու է որոշում կայացնել ճանապարհի բացման և/կամ երթևեկությունը վերականգնելու մասին:

Ներքին գործերի նախարարության՝ հավաքը կամ ցույցն արգելելու մասին որոշումը կարող է բողոքարկվել դատարանում, որը վերջնական որոշում է կայացնում 2 աշխատանքային օրվա ընթացքում։