Այսօր՝ սեպտեմբերի 27-ին, լրանում է Սոխումիի անկման 29-րդ տարելիցը։ Աբխազիայում պատերազմը սկսվեց 1992 թվականի օգոստոսի 14-ին, տևեց 13 ամիս և 13 օր։ Ռազմական գործողությունների ընթացքում զոհվեց ավելի քան 10 000 մարդ, իսկ 350 000-ը՝ տեղահանվեց։
Լրահոս
Ընթերցողի ընտրանի
- 1 Ես կտրականապես դեմ էի առանց վիզայի ռեժիմի կասեցմանը, բայց փոխեցի իմ դիրքորոշումը․ Ռոթ
- 2 Մառնեուլիի սակրեբուլոյի փոխնախագահը մի քանի քվեաթերթիկ է լցրել արկղի մեջ, ընտրատեղամասը փակվել է
- 3 ԿԸՀ-ի նախնական արդյունքներով՝ ընտրություններում 53%-ով առաջատարը «Վրացական երազանքն» է
- 4 «Ֆորմուլայի» և «Մթավարիի» էքզիթ փոլերով ընտրություններում հաղթում է ընդդիմությունը, ըստ «Իմեդիի»՝ «Երազանքը»
- 5 Նախագահը չի ճանաչում ընտրությունների արդյունքները. հոկտեմբերի 28-ին Ռուսթավելիում հավաք է նախատեսվում
- 6 Ժամը 17:00-ի դրությամբ ընտրողների մասնակցությունը 50,06 տոկոս է
20-րդ դարի 80-ականների վերջին, Վրաստանում ազգային-ազատագրական շարժման կտրուկ ակտիվացման ֆոնին, Կրեմլը մոբիլիզացնում է Աբխազիայի անջատողական, հակավրացական և ազգայնական ուժերը՝ Վրաստանի վրա հզոր ազդեցություն պահպանելու համար։
1988 թվականի նոյեմբերին ստեղծվում է «Աիդգիլարա» աբխազական ժողովրդական ֆորումը, որը 1989 թվականի մարտի 18-ին ընդունում է այսպես կոչված «Լիխնիի կոչը»՝ Աբխազիան Վրաստանից անջատելու պահանջի մասին:
1989 թվականի հուլիսին այսպես կոչված «Լիխնիի կոչին» հաջորդում է ողբերգությունը Սոխումիում: Անջատողականները հարձակվում են Իվանե Ջավախիշվիլիի անվան համալսարանի Սոխումիի մասնաճյուղի ուսանողների և պրոֆեսոր-դասախոսների վրա, որի հետևանքով զոհվում է մի քանի մարդ։
1989 թվականին Խորհրդային Միության միութենական անվտանգության ծառայության կողմից ստեղծված «Կովկասի ժողովուրդների կոնֆեդերացիան» Աբխազիան հռչակում է իր մաս, իսկ Սոխումի քաղաքը՝ կոնֆեդերացիայի մայրաքաղաք։
1990 թվականի դեկտեմբերին «Սոուզ» դաշինքի առաջնորդներից Վլադիսլավ Արձինբան ընտրվում է Աբխազիայի ԻԽՍՀ (Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն) Գերագույն խորհրդի նախագահ։ Գերագույն խորհուրդը ստեղծում է այսպես կոչված «Աբխազական գվարդիան»: 1992 թվականի հուլիսի 25-ին Վրաստանի Պետխորհուրդը հատուկ որոշմամբ անօրինական է ճանաչում Աբխազիայի Գերագույն խորհրդի 20 որոշումը։
1992 թվականի առաջին կիսամյակում Աբխազիայում տրանսպորտային և կապի համակարգերի հետ կապված անվտանգության իրավիճակը բարդանում է։ Աբխազիայի ղեկավարության հետ պայմանավորվածությունից հետո Վրաստանի ներքին զորքերի և զինվորականների սահմանափակ կոնտինգենտը տեղափոխվում է Աբխազիայի տարածք։
Անջատողական խմբավորումները կրակ են բացում վրացական ստորաբաժանումների ուղղությամբ։ Առաջին բախումները տեղի են ունենում Օչամչիրեի և Գուլրիֆշի շրջաններում։ Արյունահեղությունից խուսափելու համար վրացական ստորաբաժանումները տեղակայվում են Սոխումիի մատույցներում։
Վլադիսլավ Արձինբայի որոշմամբ զինված աբխազ անջատականները գրավում են Սոխումի ռազմավարական կետերը, ինչը հանգեցնում է օգոստոսի 14-ին ռազմական գործողությունների մեկնարկին։
Անջատականները չեն ստորագրում համաձայնեցված փաստաթուղթը, ըստ որի աբխազա-վրացական միացյալ զորակազմը պետք է պաշտպաներ Փսոու գետից մինչև Սամեգրելոյի տարածք մտնող տրանսպորտային հաղորդակցությունները:
1992 թվականի օգոստոսի 18-ին Վլադիսլավ Արձինբայի անջատողական կառավարությունը լքում է Սոխումին։
Կովկասի լեռնային ժողովուրդների կոնֆեդերացիան որոշում է կայացնում «բոյեվիկներ» ուղարկել Աբխազիա։
Սեպտեմբերի 3-ին Մոսկվայում Ռուսաստանի միջնորդությամբ հրադադարի և ուժերի բաժանման մասին համաձայնագիր է ստորագրվում։ Վրացական կողմը կատարում է պայմանավորվածությունը և զինված ստորաբաժանումները դուրս է բերում Գագրայի գոտուց:
1992-ի հոկտեմբերին անջատողական ստորաբաժանումները խախտում են պայմանագիրը և լեռնային ժողովուրդների կոնֆեդերացիայի «բոյեվիկների» հետ, Ռուսաստանի կողմից ռազմական տեխնիկայով և ռազմածովային նավատորմի աջակցությամբ գրավում են Գագրան։
1992 թվականի նոյեմբերից մինչև 1993 թվականի մայիսն ընկած ժամանակահատվածում աբխազ անջատականները ռուսական ռազմական ռեսուրսների օգնությամբ վերահսկում են Գագրայի և քաղաք Տղվարչելիի գոտիները, Գուդաութայի շրջանը և պարբերաբար հարձակումներ են իրականացնում Աբխազիայի այլ շրջանների վրա։
1993 թվականի ապրիլի 1-ին Վրաստանի խորհրդարանն ընդունում է բանաձև, որով առաջին անգամ մեղադրում է Ռուսաստանին Աբխազիայում վրացիների էթնիկ զտումներին և ցեղասպանության քաղաքականությանը նպաստելու մեջ: Համապատասխան կոչը ուղարկվում է նաև ՄԱԿ-ին և այլ միջազգային կազմակերպություններին, որտեղ Ռուսաստանի գործողությունները գնահատվել են որպես ագրեսիա, որի նպատակն է խախտել Վրաստանի տարածքային ամբողջականությունը և ոտնձգություն կատարել նրա անկախության դեմ։
1993 թվականի հուլիսի 27-ին Սոչի քաղաքում Ռուսաստանի միջնորդությամբ պայմանագիր է ստորագրվում «Աբխազիայում հրադադարի և վերահսկողության մեխանիզմի մշակման մասին»։
1993 թվականի օգոստոսի 1-20-ն ընկած ժամանակահատվածում վրացական կողմն ամբողջությամբ կատարում է պայմանավորվածությունը՝ Գումիսթի գետի հատվածում թողնելով միայն երկու դիտակետ, սկսելով ցրել գումարտակները և ծանր տեխնիկան դուրս բերել Փոթիի ուղղությամբ։
Սեպտեմբերի 16-ին անջատականները խախտում են Սոչիի պայմանագիրը և ռուսական զորամիավորումների օգնությամբ զանգվածային հարձակում սկսում զինաթափված Սոխումի վրա։ Պայքարը տևում է 11 օր։
Աբխազիայի Նախարարների խորհրդի շենքի գրոհը սկսվում է սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան, և գերևարվում են Աբխազիայի Նախարարների խորհրդի նախագահ Ժուլի Շարտավան, Սոխումի քաղաքապետ Գուրամ Գաբեսկիրիան, Նախարարների խորհրդի 27 աշխատակից, որից հետո բոլորը գնդակահարվում են։
Ավելի քան 350 հազար մարդ ստիպված լքում է հայրենի հողը և դառնում է փախստական՝ սեփական հայրենիքում։
1993 թվականի սեպտեմբերի 30-ին ռուսական ռազմական ռեսուրսների և վարձկան ստորաբաժանումների աջակցությամբ անջատականները գրավում են Աբխազիայի ողջ տարածքը։
Վրացական բնակչության էթնիկ զտումները հաստատվում են 1994 թվականի ԵԱՀԿ-ի, 1996 թվականի Բուդապեշտի, 1996 թվականի Լիսաբոնի և 1999 թվականի Ստամբուլի գագաթնաժողովների բանաձևերով։
2008 թվականի օգոստոսի 26-ին Ռուսաստանը Աբխազիան ճանաչեց որպես «անկախ հանրապետություն»։
