ԱՄՆ-ի Միջազգային զարգացման գործակալության (USAID) հրապարակած փաստաթղթում նշվում է, որ 2004-2012 թվականներին Վրաստանը կարևոր բարեփոխումներ է իրականացրել, իսկ 2012-ից հետո «պետությունը յուրացվել է ամենահարուստ օլիգարխի կողմից»։
Լրահոս
Ընթերցողի ընտրանի
- 1 Ես կտրականապես դեմ էի առանց վիզայի ռեժիմի կասեցմանը, բայց փոխեցի իմ դիրքորոշումը․ Ռոթ
- 2 Մառնեուլիի սակրեբուլոյի փոխնախագահը մի քանի քվեաթերթիկ է լցրել արկղի մեջ, ընտրատեղամասը փակվել է
- 3 ԿԸՀ-ի նախնական արդյունքներով՝ ընտրություններում 53%-ով առաջատարը «Վրացական երազանքն» է
- 4 «Ֆորմուլայի» և «Մթավարիի» էքզիթ փոլերով ընտրություններում հաղթում է ընդդիմությունը, ըստ «Իմեդիի»՝ «Երազանքը»
- 5 Նախագահը չի ճանաչում ընտրությունների արդյունքները. հոկտեմբերի 28-ին Ռուսթավելիում հավաք է նախատեսվում
- 6 Ժամը 17:00-ի դրությամբ ընտրողների մասնակցությունը 50,06 տոկոս է
«Ապաավազակապետացման ձեռնարկ – հնարավորությունների պատուհանի օգտագործումը ավազակապետությունից ազատվելու համար» վերնագրով փաստաթուղթը հրապարակվել է սեպտեմբերի 8-ին։ USAID-ի ադմինիստրատոր Սամանտա Փաուերն ասում է, որ ձեռնարկը կօգնի երկրներին դժվարին անցում կատարել կլեպտոկրատիայից դեպի ժողովրդավարություն՝ խորհուրդ տալով բարեփոխողներին արմատախիլ անել արմատացած կոռուպցիան, արմատական միջոցներ ձեռնարկել թափանցիկության և հաշվետվողականության համար և ինչպես ստեղծել հակակոռուպցիոն նոր կառույցներ:
Փաստաթղթում բերվում են օրինակներ Վրաստանից և նշվում է, որ USAID-ի առաքելությունները խորապես ներգրավված են եղել երկրում իրականացվող բարեփոխումների ջանքերում 2004-2012 թվականներին:
Ըստ USAID-ի ձեռնարկի՝ 2004-2012 թվականներին Վրաստանը իրականացրել է պետական հատվածի զգալի բարեփոխումներ՝ բյուրոկրատիայի կրճատումից և պետական հաստատությունների օպտիմիզացիայից մինչև հարկային օրենսգրքի վերանայում և հանրային ծառայությունների բարելավում, ինչը կտրուկ նվազեցրել է կաշառակերությունը երկրում:
«2004 թվականին, «Վարդերի հեղափոխությունից» մի քանի ամիս անց, նոր կառավարությունն արդեն վերակազմավորում էր գործադիր իշխանությունը, ընդունում էր օրենսդրություն, կալանավորում էր կոռումպացված նախկին պաշտոնյաներին և բռնագրավում ապօրինի ձեռք բերված հարստությունը։ Դա լայնածավալ քարոզարշավ էր, որը մինչև 2005 թվականը նվազեցրեց կաշառակերությունը 80%-ով: Նման վաղ հաղթանակները նպաստում են վստահության ձևավորմանը և թափ առաջացնելուն, բայց դրանք չեն դառնում «առաքինի շրջանակ», որը տոկուն է անհաջողությունների դեմ, քանի դեռ բնակչությունը ցույց չի տալիս փողոց և քվեատուփ վերադառնալու իր կամքը, ինչպես եղավ Ռումինիայում 2017-2020 թվականներին՝ սեփական հակակոռուպցիոն ինստիտուտների անկախությունը պաշտպանելու համար»,- կարդում ենք ձեռնարկում։
Փաստաթղթում նշվում է, որ Վրաստանը, հետագայում նաև Ուկրաինան զրոյից են ստեղծել պարեկային ոստիկանությունը.
«Օրինակ, Վրաստանի «Վարդերի հեղափոխությունից» մեկ տարվա ընթացքում փողոցային ոստիկանության բարեփոխումը հանգեցրեց կաշառակերության 80%-ով կրճատմանը, որտեղ կոռուպցիայի մաքրումն ուղեկցվեց աշխատավարձերի տասնապատիկ բարձրացմամբ։ 2014 թվականի վերջին Ուկրաինայի նոր բարեփոխական կառավարությանը արագ և տեսանելի բարեփոխումների կարիք ուներ։ Ըստ այդմ, Ուկրաինան քաղաքացիություն շնորհեց և աշխատանքի ընդունեց վրացի առանցքային պաշտոնյաներին, ովքեր հաջողությամբ բարեփոխեցին վրացական ոստիկանությունը «Վարդերի հեղափոխությունից» հետո։ Կիևը թույլ տվեց վրացիներին նույն կերպ վերափոխել Ուկրաինայի ոստիկանական համակարգը»։
USAID-ի փորձագետները նշում են, որ ապաավազակապետացումը սերունդների նախագիծ է, և կեղծ ընկալումը, որ առաքելությունն արդեն իրականացված է, կարող է հանգեցնել հետընթացի և կլեպտոկրատիայի վերադարձի ռիսկերին. «Սա կարող է տեղի ունենալ նույնիսկ այն ժամանակ, երբ հնարավորությունների պատուհանը արդեն 8 տարի է բաց է, օրինակ, ինչպես Վրաստանը ցույց է տվեց դա 2012 թվականից ի վեր»։
USAID-ը նշում է, որ իրենց գործընկերը «Թրանսփարենսի Ինթերնեյշնլ-Վրաստան» հասարակական կազմակերպությունն է, որը վերլուծում է Վրաստանում հնարավորությունների պատուհանի փակումը.
«Երբ վերջին տասնամյակում պարզ դարձավ, որ ամենահարուստ օլիգարխը յուրացրել է պետությունը Վրաստանում, նրանց հետազոտությունները բացահայտեցին կոռումպացված պաշտոնյաների անպատժելիությունը, Վրաստանի աճող տնտեսական կախվածությունը Ռուսաստանից և օլիգարխի գաղտնի բիզնեսները Ռուսաստանում»:
Փաստաթղթի համաձայն, Ռուսաստանի կողմից այլ երկրներում հնարավորությունների պատուհանները փակելու ամենատարածված մեթոդը ընդդիմադիր կուսակցությունների գաղտնի ֆինանսավորումն է և ընտրություններին միջամտելը։
«Մինչև 2014 թվականը թիրախները հիմնականում սահմանափակվում էին հետխորհրդային բլոկի երկրներով։ Օրինակ, Ուկրաինայի նարնջագույն հեղափոխությունը և վրացական վարդերի հեղափոխությունն ավարտվեցին, երբ Ռուսաստանի կողմից աջակցվող օլիգարխները ֆինանսավորեցին ռուսամետ թեկնածուներին, որոնք այնուհետև դարձան նախագահներ և վերսկսեցին կլեպտոկրատիան այդ երկու երկրներում:
USAID-ը նշում է, որ երբ հնարավորությունների պատուհանները փակվում են, քաղաքական վերլուծությունը կարող է օգնել հասկանալ, թե ինչպես և ինչու են բարեփոխումներին հակառակվող տարրերը վերականգնում իշխանությունը:
«Գնահատականները պետք է ԱՄՆ-ի կառավարությանը տրամադրեն տեղեկություն, որը կարող է օգտակար լինել բարեփոխումների արդյունքները պաշտպանելու և ռեժիմներին պատասխանատվության ենթարկելու համար: Նման գործիքները կարող են լինել զարգացող կոռումպացված կառավարություններին տրամադրվող օգնության սառեցումը, ժողովրդական դիվանագիտության ուժեղացումը և բարձր մակարդակի կոռումպացված պաշտոնյաների դեմ պատժամիջոցները»,- ասվում է փաստաթղթում։
Կլեպտոկրատիան (ավազակապետությունը), որի վերացման համար ստեղծվել է այս ձեռնարկը, նշանակում է կառավարությունում այնպիսի պաշտոնյաների առկայություն, որոնք քաղաքական իշխանությունն օգտագործում են իրենց ազգի հարստությունը յուրացնելու համար:
