Maisuradze Gürcüstanda ən çox yayılmış soyadlar arasında 4-cü yerdədir. Bu soyadın yarandığı yerdə, Raçanın Tsedisi kəndində yeganə uşaqlı Maisuradze ailəsi yaşayır. Ailənin başqa yerdə evi olmadığına görə Anastasiya Maisuradze 6 yaşı tamam olana qədər məktəbəqədər təhsil almayıb. Anastasiyanın iki kiçik qardaşı var - 5 yaşlı Qiorqi və 1 yaşlı Nikoloz. İndi Qiorqinin məktəbəqədər təhsil ala bilməsi üçün Vətəndaş Fəaliyyət Mərkəzi məhkəmədə iddia qaldırır və Tsedisi kəndində bir uşaq üçün uşaq bağçasının açılmasını tələbedir.
Əsas xəbərlər
Tsedisi Oni şəhərindən 16 kilometr aralıda, Rusiyanın işğal etdiyi Tsxinvali bölgəsinə yaxındır. 2008-ci il Rusiya-Gürcüstan müharibəsindən sonra kəndə məxsus onlarla hektar biçin otlaqlarından artıq tsedislilər istifadə edə bilmir. Müharibədən bir il keçməmiş rus işğalçıları ata-oğul Abesalonu və Mate Maisuradzeni Tsedisi çəmənliyində ağaca bağlayıb, öküzləri aparmışdılar.
Müharibədən sonra yaranan qorxu da gənclərin getməsinə səbəb olub. 2002-ci ildə Tsedisidə 163 nəfər, 2014-cü ildə cəmi 53 nəfər yaşayırdı. Siyahıyaalmadan siyahıyaalmaya qədər 12 il ərzində əhalinin sayı üç dəfə azalıb. İndi artıq o qədər də çox insan yaşamır, qışda iyirmi nəfərə yaxın olur. İki azyaşlı uşağı olan bir ailə məhz uşaq bağçası və məktəb olmadığı üçün kəndi tərk edib. Tsedisi istisna deyil. Oni rayonunun 49 kəndində artıq 6 yaşa qədər uşaqların qalmamasının səbəblərindən biri də işsizlik problemi ilə yanaşı, təhsil xidmətlərindən istifadə imkanının olmamasıdır.
Mate Maisuradze də övladlarının təhsili üçün Tsedisidən ayrılmağı düşünürdü, lakin buna nail ola bilmədi. Ailə sosial cəhətdən müdafiəsizdir. Tsedisidən ən yaxın uşaq bağçası Oni şəhərindədir, orada mənzil kirayə götürməli idilər. Rayon mərkəzindən kəndə ictimai nəqliyyat funksiyasını yerinə yetirən avtomobil iki həftədə bir gedir. Oniyə köçmək ailəni daha da yoxsullaşdırmaq demək idi. Tsedisidə bir neçə mal-qara baxır, kartof becərirlər.
Bir uşağa görə uşaq bağçası aça bilmirik - illər ərzində valideynlərin övladlarının da məktəbəqədər təhsil almaq imkanının olması ilə bağlı müraciətlərinə yerli hakimiyyət orqanlarının cavabı bu olub.
Aprelin 5-də Vətəndaş Fəaliyyətləri Mərkəzi Oni şəhər meriyasına məktubla müraciət edərək, Tsedisi ilə birlikdə Ğebi və Sorda yaşayan uşaqların məktəbəqədər təhsil almasını tələb etdi. Ğebidə beş uşaq, Sorda isə bağça təhsilindən kənarda qalan dörd uşaq var.
Oni rayonunda, Oni şəhərində və Qlola kəndində iki uşaq bağçası fəaliyyət göstərir. Tsedisi kimi, Sor və Ğebdə yaşayan uşaqlar üçün heç biri əlçatan deyil. Ğebi kəndi Onidən 35 kilometr məsafədədir. Hər iki yolun uzunluğu 70 kilometrdir. Məktəbəqədər yaşında olan uşaqlar üçün hər gün bu məsafəni qət etmək çox çətindir - hətta bələdiyyə uşaqlar üçün nəqliyyat təmin etsə belə.
Sora gəlincə, kənddən rayon mərkəzinə qədər olan məsafə 14 kilometrdir. Çünki Sori Ambrolauri-Oni magistral yolunun kənarındakı kənddir və Ğebi və Tsedisidən fərqli olaraq, sərt iqlim şəraiti, güclü qar yağışı, çətin sürücülük yolu ilə daha az xarakterizə olunur, yetkinlik yaşına çatmayan uşaqların valideynləri övladlarının Oni uşaq bağçasında məktəbəqədər təhsil almalarının mümkün olduğunu düşünürlər, onların daşınmasını bələdiyyə təmin edərsə.
Oni merinin birinci müavini Giorgi Nodarişvilinin sözlərinə görə, 2023-2024-cü dərs ilinə qədər bağçadan kənarda qalan məktəbəqədər yaşında olan uşaqların olduğu bələdiyyənin bütün kəndlərində məktəbəhazırlıq qrupları açılacaq. Məktəbə hazırlıq qrupu uşaq bağçası demək deyil. Uşaqların 5 yaşından məktəbə gedənə qədər orada təhsili mümkündür. Burada uşağa gün ərzində bir neçə saat dərs veriləcək.
Meriyadan verilən məlumata görə, bu il Oni bələdiyyəsinin Ğar kəndində 50 yerlik uşaq bağçasının tikintisinə başlanılacaq.
Qarda iki yaşına çatmamış 6 uşaq və iki yaşınadək və birinci sinfə gedənə qədər olan 3 uşaq olduğu halda, Qarda 50 yerlik uşaq bağçasının (tender dəyəri - 1 291 246 lari) tikintisinin nə ilə əsaslandırıldığı bəlli deyil.
Meriya bu qərarın hansı araşdırmalara və/və ya məlumatlara əsaslandığını və 50 uşaq üçün uşaq bağçasının tikintisinin hansı əsaslarla planlaşdırıldığını dəqiqləşdirə bilmir, digər tərəfdən bu resurs vasitəsilə başqa kəndlərdə (Ğebi, Sori, Tsedisi) yaşayan 6 yaşınadək uşaqlara məktəbəqədər təhsil vermək mümkün ola bilər.
“Racanın bu üç kəndində yaşayan uşaqların məktəbəqədər təhsil almaq imkanı yoxdur. Bu, onların yaşayış yerinə və coğrafi əlçatanlığa görə ayrı-seçkiliyidir, hansı ki, bu yolverilməzdir”, - Vətəndaş Fəaliyyət Mərkəzinin hüquqşünası Vladimer Kutateladze deyir.
Qanunvericilik məktəbəqədər təhsilin təmin edilməsinə görə məsuliyyəti bələdiyyələrə həvalə edir və uşaq bağçasının açılması üçün bir kənddə neçə uşaq olması lazım olduğunu göstərmir. Məktəbəqədər təhsilə əlçatanlıq konstitusion hüquqdur və universal və bütün uşaqlar üçün əlçatan olmalıdır. Bundan başqa, “İbtidai və məktəbəqədər tərbiyə və təhsil haqqında” qanuna əsasən bağça uşaqları uşağın inkişafı üçün zəruri olan standartlara cavab verən pulsuz yeməklə təmin edilməlidir.
Bu, Vətəndaş Fəaliyyəti Mərkəzinin bu il məhkəməyə verdiyi uşaq bağçalarının açılması öhdəliyi tələbi ilə bağlı ilk iddia deyil. Amma qurum ilk dəfədir ki, dağlıq kənddə yaşayan uşağın məktəbəqədər təhsil hüququnu reallaşdırmaq üçün məhkəmə işinə başlayıb.
Qeyri-hökumət təşkilatı əhalinin Hamamlı və Yırğançay kəndlərində uşaq bağçalarının açılmasını tələb etdiyi vəsatətlərə baxılmaması ilə bağlı Dmanisi Bələdiyyəsinin Meriyası və Şəhər Şurasını məhkəməyə verib. Dmanisi Şəhər Şurası hər iki kənddə uşaq bağçalarının tikintisi üçün tender elan edildiyi və dövlət büdcəsindən 7 milyon lariyə qədər vəsait ayrıldığına dair sənədləri prosesə təqdim etdikdən sonra Vətəndaş Fəaliyyət Mərkəzi rayon məhkəməsindən şikayəti geri götürdü. Hər kənddə 125 yerlik uşaq bağçası tikiləcək. Mayın 18-də Mülki Fəaliyyət Mərkəzi Çiatura, Vaçevi və Zeda Çalovani kəndlərində uşaq bağçalarının açılması tapşırığı tələbi ilə Saçxeri Rayon Məhkəməsinə iddia qaldırıb.
Ötən ilin sonunda uşaq bağçalarının açılması və fəaliyyətinin təmin edilməsi tələbi ilə Vətəndaş Fəaliyyəti Mərkəzi 11 bələdiyyənin şuralarına 16 vəsatət təqdim edib. Müraciət vətəndaşların özünüidarəetmədə iştirak forması kimi 7 il əvvəl Yerli Özünüidarəetmə Məcəlləsi ilə müəyyən edilməsinə baxmayaraq, 11 bələdiyyədən 9-da (Axalkalaki, Tsalka, Dmanis, Saqarejo, Borjomi, Saçxere, Chiatura, Tsageri, Aspindza) ərizə mexanizmindən ilk dəfə istifadə olunub.
Baş nazir İrakli Qaribaşvili 2022-ci ilin sonunda hökumətin iclasında uşaq bağçalarının tikintisi və bərpası ilə bağlı yeni hökumət proqramının icrasına başlandığını elan edib.
Bələdiyyələrin İnkişafı Fondu uşaq bağçalarının açılmasının petisya ilə tələb olunduğu Borjomi, Tkibuli, Dmanisi, Tsalka, Saqareco kəndlərində tikinti üçün tender elan edib və təxminən 25 milyon lari ayırıb.
