“Ölkədə rus, anti-dövlət ideologiyasını daşıyan qruplar güclənir, demokratik məkan isə məhdudlaşdırılır”. Bu barədə Gürcüstanın xalq müdafiəçisi Nino Lomcaria bildirib.
Əsas xəbərlər
Xalq müdafiəçisi parlamentdə insan hüquqlarının müdafiəsinin vəziyyəti ilə bağlı 2021-ci il hesabatını təqdim edərkən bildirdi ki, ötən il hüquqların müdafiəsi ilə bağlı vəziyyət yaxşılaşmayıb: “Üstəlik, bizdə bir sıra istiqamətlərdə pisləşmə var”.
“5 iyul hadisələri 2021-ci ildə baş verdi. Bu, ölkənin yaxın tarixinin ən çətin və bəlkə də ən kədərli günlərindən biri idi ki, insan hüquqlarının və təhlükəsizliyin müdafiəsinə cavabdeh olan dövlət qurumları faktiki olaraq fəaliyyət göstərmirdi. 5 iyul zorakılığının təşkilatçılarının 19, 21, 23 iyunda, eləcə də digər günlərdə televiziyada açıq şəkildə verdikləri açıqlamaları sizə oxumaq istəyirəm: “Mən zorakılıqdan ayrılmıram, əksinə onu dəstəkləyirəm və sizi zorakılığa çağırıram. Özünü zorakılıqdan ayıran qeyri-insandır. 5 iyulda zorakılıqdan ayrılmaq niyyətində olanlar bizimlə deyil. 2013-cü il yox, 2013-cü ildə baş verənləri onlar üçün 2 dəfə daha ağır təşkil etməliyik”. Həmçinin mitinqin təşkilatçıları iyulun 5-də jurnalistlərə qarşı zorakılığın məqbul olduğuna eyham vuraraq kinli şəkildə bildiriblər: “Belə jurnalistləri tapdalamaq olmazmı? Onları asfaltda sürükləmək düzgün deyilmi?”. İctimai sahədə həmin şəxslərin iyulun 5-də vətəndaşlara hərəkətlərlə bağlı göstərişlər verdiyini əks etdirən qeydlər var: “Vətən adına zorakılıq etməlisən, ölkə adına zorakılıq etməlisən, müqəddəslik adına zorakılıq etməlisən”. Mitinqdəki bu bəyanatın müəllifi zorakılığa çağırışda ittiham olunmayıb.
Mən bir sual vermək istəyirəm - bilirəm ki, parlamentdə çox sayda hüquqşünaslar var, görəsən, bu şəxslərə qarşı 5 iyul zorakılığının təşkilinə görə heç olmasa günahlandırmaq standartı, yəni əsaslı ehtimal varmı? Maraqlıdır, niyə belə əvvəlcədən elan edilmiş, ictimai və dəfələrlə təhdidlərdən sonra müvafiq sayda hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları yerindəcə səfərbər olunmayıb? Nə üçün onlara vətəndaşlara zorakılıq etmək hüququ və imkanı verilib?” – Nino Lomcaria bildirib.
Xalq müdafiəçinin sözlərinə görə, hakimiyyət nəinki iyulun 5-də vətəndaşlara qarşı zorakılığın qarşısını ala bilməyib, əksinə, “yüksək rütbəli məmurların iştirakı və ayrı-seçkilik xarakterli bəyanatlar yuxarıda qeyd olunan zorakılığa təkan verib”.
“Bəlkə də bu hadisələrin ən ciddisi 5 iyul zorakılığının təşkilatçılarının Gürcüstanda Rusiyanın zorakı və insan haqlarına məhəl qoymayan, antidemokratik siyasi ideologiyasını açıq şəkildə daşıyan insanlar olmasıdır. Gürcüstan Konstitusiyasına və bu ölkə əhalisinin mütləq əksəriyyətinin Avroatlantik istəkləri ilə bağlı iradəsinə zidd olan ideologiya. Xalq müdafiəçisi konstitusiya iddiası hazırladı. Biz iddia edirik ki, bu tip siyasi qüvvə [“mühafizəkar hərəkat/alt info” nəzərdə tutulur] Konstitusiya Məhkəməsi vasitəsilə ləğv edilməlidir. Biz həm parlament üzvlərinə, həm də prezidentə müraciət etdik ki, bu iddia ilə Konstitusiya Məhkəməsinə müraciət edə bilərlər.
Rus, antidemokratik, anti-dövlət ideologiyası qruplarının güclənməsi, həvəsləndirilməsi və onların cinayət əməllərini ört-basdır etməsi ilə bərabər, ölkədə demokratik məkan məhdudlaşdırılır. Xüsusilə, ifadə azadlığı məkanının azalması tendensiyası var.
Jurnalistlər, ictimai fəallar və hüquq müdafiəçiləri təhlükəli və düşmən mühitdə işləməli olurlar. 2021-ci ildə seçkiqabağı dövr də daxil olmaqla, tənqidi media nümayəndələrinə qarşı fiziki hücum hallarının sayı artıb. Jurnalistlərə, xüsusən də tənqidi media nümayəndələrinə qarşı kinli və laqeyd münasibət təcrübə kimi formalaşıb; dövlət qurumlarının tədbirlərinə tənqidi media nümayəndələrinin tez-tez buraxılmaması və onları nüfuzdan salmaq məqsədi daşıyan bəyanatların verilməsi”, - deyə Nino Lomcaria bildirib.
Xalq Müdafiəçisinin hesabatına görə, əvvəlki illərdə olduğu kimi, 2021-ci ildə də hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları ictimai toplantıların dağıdılması zamanı tez-tez qeyri-mütənasib güc tətbiq ediblər. Onlar fəal surətdə toplantı iştirakçılarının inzibati həbsinə əl atıblar ki, bu da bir çox hallarda zərurətin tələblərinə cavab verməyən və sərbəst toplaşmaq azadlığına əsassız müdaxilə şəklini alıb.
“İclas zamanı hüquqlara əsassız müdaxilə üçün İnzibati Xətalar Məcəlləsindən istifadə olunur. Bu isə 1984-cü ildə qəbul edilib və mövcud konstitusiya quruluşu ilə uyğun gəlmir.
Bu çirkin təcrübədən istifadə edilməsi əsaslı şübhələr yaradır ki, Cinayət Məcəlləsində dəfələrlə elan edilən islahatının uğursuzluğa düçar olmasının səbəbi nümayişçilərə qarşı insan hüquqları standartlarına uyğun olmayan mexanizmlərdən istifadə olunmasıdır. Bu da hüquq-mühafizə orqanlarının, eləcə də məhkəmənin insan hüquqlarının müvafiq standartlarından yan keçməsini, toplantı iştirakçılarının hüquqlarını pozan qərarlar qəbul etməsini asanlaşdırır.
Ötən il sentyabrın 13-də Gürcüstan vətəndaşlarının, o cümlədən mülki sektorun nümayəndələrinin, jurnalistlərin, siyasətçilərin, deputatların, din xadimlərinin və diplomatik nümayəndəliklərin müşahidəsi və monitorinqi materiallarının görünməmiş şəkildə sızması narahatedici idi. Sızdırılan fayllar qeyri-qanuni telefon dinləmələri və izləmə yolu ilə əldə edilmiş görünməmiş sayda məxfilik məlumatlarını ehtiva edir. Bundan başqa, materiallarda yetkinlik yaşına çatmayanlara qarşı cinsi zorakılıq, cinayət barədə məlumat verilməməsi, hüquq-mühafizə orqanları əməkdaşlarının səlahiyyətlərindən sui-istifadə etmə faktları olduğu iddia edilir. Ehtimal var ki, qanunsuz və irimiqyaslı müşahidələr ölkədə total nəzarət təhlükəsi yaradır”, - deyə Xalq Müdafiəçisi bildirib.
Nino Lomcariyanın sözlərinə görə, ölkədə siyasi hüquqların müdafiəsi standartının pisləşməsi seçki hüquqlarının həyata keçirilməsində də özünü göstərib. Xalq müdafiəçisinin sözlərinə görə, 2021-ci ildə yerli özünüidarəetmə orqanlarına seçkilər zamanı qanunsuz və ayrı-seçkilik əsasında 69 işdən çıxarılma faktı müəyyən edilib. Həmçinin uşaq bağçalarında və dövlət məktəblərində çalışan şəxslərə qarşı siyasi təzyiq və şəxsi məlumatların qanunsuz işlənməsi faktları; 59 müxalifət namizədinə qarşı iddia edilən təzyiq və hədə-qorxular tətbiq edilib, nəticədə bir neçə istisna olmaqla, onlar namizədliklərini geri götürüblər. Xalq Müdafiəçisi yerli və beynəlxalq təşkilatların qiymətləndirmələri ilə həmfikirdir ki, seçicilərə qarşı total hədə-qorxu və təzyiq faktlarının, yaradılmış hədə-qorxu mühitinin seçicilərin bir hissəsinin iradəsini azad ifadə etməsinə təsir edəcəkdir.
