“Rioni vadisinin yolunun təmir olunmamamsı, Zemo İmereti və Leçxuminin kəndlərinin qəsdən yolsuz buraxılmasının əsas səbəbi Namoxvani SES kaskadının tikintisi layihəsidir. Hökumət düşünür ki, bu vadidə nə qədər az insan qalsa, bir daha cəhd etsələr, onlar su elektrik stansiyasının tikintisi ilə bağlı daha az problemlərlə üzləşəcəklər”, - Varlam Qoletiani “Rioni Vadisinin Xilası Naminə” hərəkatının digər üzvləri və yerli sakinlər, dörd aydır ki, Alpana kəndində yeganə tələblə aksiya keçirir- Hakimiyyət Zviad Qamsaxurdiyanın prezidentliyindən sonra yerli əhaliyə layiq görülməyən təhlükəsiz yol təşkil etsin.
Əsas xəbərlər
Tskaltubo və Tsaqeri kəndlərindən keçən Kutaisi-Alpana-Mamisoni yolundan təkcə İmereti və Leçxumi sakinləri deyil, Raça və Kvemo Svaneti sakinləri də istifadə edirlər. Kutaisi, Oni və Ambrolauridən gələn sərnişin mikroavtobusları da bu istiqamətdə hərəkət edir. Yol qısadır və Rion çayını izləyir. Raçaya qalxmaq üçün Nakerala və ya Şkmeri aşırımından keçməli olmursunuz. Qışda belə, həmişə açıq olur və bağlanmır, baxmayaraq ki, bu, sərnişinlər və daha çox yol boyu yaşayan insanlar üçün narahatlıq yaradır. Maşın keçəndə vadinin kəndləri toz-torpağa bürünür.
“Hər hansı bir məmur oturub həmin nəqliyyatla səyahət etsə nə baş verdiyini görəcək. Bu, həqiqətən cəhənnəmdir. Başqa söz deyə bilməzsən. Sonda enərkən, demək olar ki, çınqıl yeyirsən. Ləngərlər haqqında heç nə demirəm”, - Varlam Qoletiani bizə deyir.
Mekvena kəndində yağış artıq isti yay günlərində belə heç kimi sevindirmir. Yolun altındakı, on illərdir drenaj kanalları olmayan evləri, həyətləri dərələrdən, sonra isə yoldan gələn su basır.
“Xəstə adam aparırsınızsa, Allah hamını qorusun, şəhərə sağ-salamat çatmaya bilər”, - Maka Suladze Mekvenada yaşayan və əvvəlki illərdə evini Namoxvani SES kaskadının tikinti şirkətinə satmayan üç ailədən biridir. İctimai etirazlar nəticəsində nəhəng su elektrik layihəsi iflasa uğradı və vadinin böyük bir hissəsi artıq su altında qalmadı, hətta evini “Enka” şirkətinə satanlar belə hələ də kəndlərdə yaşayır. Bununla belə, Maka yerli əhalinin yolun bərpasını fəal şəkildə tələb edə bilməməsinin səbəblərindən biri kimi qorxunu göstərir - “evlər artıq onların deyil və onların çıxarılmasını istəməkdən ehtiyatlanırlar. Onlar burada olduqları müddətdə sahəyə, bağçaya qulluq edir, məhsul yetişdirirlər”.
Mekvenadan yuxarı, artıq Leçxumi kəndlərində - mikrozona olan və Tsolikauri növlü üzüm və şərabı ilə məşhur olan Tvişi, Korenişi, Orxvi kəndlərində daha çox insan qalıb. Kutaisiyə köçən daha çox insan həftə sonları ata-baba evlərinə, köhnə və ya yeni salınmış üzüm bağlarına yiyə durmağa çalışır. Belə bir yol onlar üçün əsas problemdir.
Korenişi sakini Nuqzar Qodoladzenin arvadı və uşaqları Kutaisidədir, o, həftədə bir neçə dəfə Leçxumiyə gedib geri qayıtmalı olur. “Uşaqlar başıma nəsə olacağından qorxduqları üçün məni bu yola gətirirlər. Sürüşmələr var, diqqət yetiriləsidir.
Əgər qabağda maşın gedirsə, o qədər tozlu olur ki, heç nə görmürəm və qorxuram ki, Rioniyə düşərəm. Özümə risk edirəm və son vaxtlar uşaqlarımı daha az gətirirəm”.
- Nuqzar da bu aksiyanın iştirakçısıdır, indi Alpanada çadır qurublar. Onlar çadırları ona görə qurublar ki, nə yerli, nə də mərkəzi hökumət heç nə edə bilmir, hətta Rioni vadisinin yolunun bərpasının nəzərdə tutulub-tutulmamadığı barədə cavab belə vermədilər.
Bundan sonra mübarizə təcrübəsi olan “Rion Vadisinin Xilası Naminə” hərəkatının üzvləri hökumətin böyük yüksək gərginlikli paylayıcı stansiyası tikdiyi Alpana yolunu bağlayıb. Etirazın başlamasından 4 ay keçsə də, məsələ eyni olaraq qalır - Rioni vadisi yolunun əsaslı təmiri başlayana qədər, asfaltlanmış yolun bitdiyi Namoxvanidən, torpaq yolun bitdiyi Alpanadək olan 27 kilometrlik məsafəni təmir edənədək yerli əhali yüksək gərginlikli tikinti sahəsinə yük maşınlarını buraxmayacaq.
Bir ay əvvəl Raça-Leçxum-Kvemo Svaneti qubernatorluğu avtomobil yolu idarəsinin yaxın vaxtlarda Kutaisi-Alpana-Mamisoni yolunun (22-ci km-dən 49-cu km-ə qədər) bərpasına başlayacağını bildirmişdi. “Tender artıq başa çatıb. Əlavə sənədlərin təqdim edilməsi mərhələsi davam edir, bundan sonra müqavilə imzalanacaq”, - qubernator administrasiyasının məlumatında deyilir.
Söhbət iyunun 12-də elan edilən 80 milyonluq tenderdən gedir. Onun yeganə iştirakçısı - “Nyu Rod” MMC olub və o, qalib elan edilib. Müqaviləyə əsasən, şirkətə bu məbləğlə İmereti, Raça-Leçxumi və Kvemo Svaneti bölgələrində beynəlxalq və ölkədaxili avtomobil yollarında yol işlərinin aparılması tapşırılıb. Müqavilədə yazılmayıb ki, hansı yol idarəsi şirkətə hansı işlərin görülməsini tapşıracaq. Müqavilənin müddəti 2027-ci ilə qədərdir. 80 milyondan “Nyu Rod” bu il 20 milyonunu, gələn il 30 milyonunu, 2026-cı ildə 20 milyonunu, 2027-ci ildə isə qalan 10 milyonunu alacaq.
Yol İdarəsi Rioni vadisinin yolunun bərpasına nə vaxt başlanacağını izah edə bilməyib. Tezliklə bu baş verməsə, yerli əhali təhlükəsiz yolun təşkili üçün məhkəməyə müraciət edə bilər.
2020-ci ildə Şovi istirahət mərkəzində Buba çayının sahilbərkitmə işlərinin layihəsi tendersiz “Nyu Rod”a təhvil verilib. “Nyu Rod” öz növbəsində işin görülməsi üçün təcrübəsiz “Bipi Trans”ı işə götürüb. Onun sahibi “Gürcü Arzusu”ndan Vani Şəhər Şurasının deputatı və Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin rəisi Qriqol Liluaşvilinin xaç atası Biçiko Paikidzedir. Düz iki ay ərzində şirkət yatağı təmizləyib dərinləşdirməli, bəndləri iri daşlarla düzməli idi. İşlərin icra müddəti iki dəfə artırılıb. Buna baxmayaraq, o, hələ də kotteclərin yaxınlığında bəndin düzəldilməsini başa çatdırmayıb. 3 avqust 2023-cü ildə daşqın məhz DTX rəisinin xaç atası bənd tikmədiyi yerdən daxil olub. Təbii fəlakət nəticəsində 33 nəfər həlak olub. Hələ heç kim onu məsuliyyətə cəlb etməyib, əksinə, 2023-cü ilin sonunda ona 21 milyonluq yeni layihə verilib.
