Անձրուկի պաշարներով հարուստ Վրաստանը սկսել է այն Թուրքիայից ներկրել

Անձրուկի արտահանմամբ առաջատարը Ֆրանսիան է, որին հաջորդում են Բելգիան և Իսպանիան։ Գուրդողանը ուշադրություն է հրավիրել արտահանման երկրների բազմազանության վրա և նշել, որ, ի տարբերություն նախորդ տարվա, անձրուկը վաճառվել է Շվեդիայում, Վրաստանում, Արաբական Միացյալ Էմիրություններում, Լիբանանում և Սոմալիում։

Ըստ Գյուրդողանի՝ 2022 թվականի առաջին երկու ամիսներին Տրապիզոն քաղաքից Գերմանիա, Շվեդիա և Կանադա է արտահանվել 109 628 դոլարի անձրուկ։ Նախորդ տարվա համեմատ Տրապիզոնից արտահանումն աճել է 17%-ով, թեև չի համապատասխանում ակնկալվող մակարդակին։ Ինչպես նշել է նա, Թուրքիան մեծ հույսեր է կապում ծովամթերքի և անձրուկի արտահանման հետ։

Վրաստանի տարածքային ջրերում ամեն տարի հնարավոր է որսալ ավելի քան 85 հազար տոննա անձրուկ։ Սա ավելին է, քան Ռուսաստանի, Ուկրաինայի, Բուլղարիայի և Ռումինիայի համատեղ արտադրությունը։ Սև ծովի և Միջերկրական ծովի ավազաններում Վրաստանը անձրուկի պաշարներով զիջում է միայն Թուրքիային։

Այս ռեսուրսի արդյունահանման իրավունքը սահմանափակ է, և մինչև 2036 թվականը ձկնորսություն կարող է իրականացնել միայն 5 ընկերություն։ Հենց այս թեմային է վերաբերում «Մոնիտոր» ստուդիայի լրագրողական հետաքննությունը։

Ամեն տարի Շրջակա միջավայրի պահպանության և գյուղատնտեսության նախարարությունը հաստատում է քվոտան, այսինքն՝ Սև ծովում որսվող ձկան քանակը։ Այս քվոտան իրացնելու համար 2006 թվականին պետությունն առաջին անգամ աճուրդի միջոցով բացահայտեց 5 հաղթող ընկերություն և նրանց տվեց 10 տարվա լիցենզիա։ Առաջին անգամ տրված լիցենզիայի ժամկետը լրանալուց հետո՝ 2016 թվականին, բոլոր հինգ ընկերությունների ձկնորսության լիցենզիան երկարացվել է մինչև 2026 թվականը։ 2018 թվականի նոյեմբերին՝ 10-ամյա նոր լիցենզիաները ստանալուց ընդամենը 2 տարի անց, չորս ընկերություններ նամակով դիմել են կառավարությանը՝ խնդրելով երկարաձգել լիցենզիաները մինչև 2036 թվականը։

2018 թվականին Ձկնորսության և Սև ծովի մոնիտորինգի ծառայության ղեկավարը կենսաբանության դոկտոր Արչիլ Գուչմանիձեն էր։ Նա ուսումնասիրել է լիցենզավորված անձանց պահանջները, դրանք համարել պետական ​​շահերի համար վնասակար և ծառայողական քարտ է ուղարկել այն ժամանակվա շրջակա միջավայրի պահպանության և գյուղատնտեսության նախարար Լևան Դավիթաշվիլիին։ Գուչմանիձեն բացատրել է, թե ինչու կառավարությունը չպետք է համաձայնի լիցենզավորված անձանց պահանջներին։

Ձկնորսության լիցենզիաները մինչև 2036 թվականը երկարացնելուն զուգընթաց չորս ընկերությունները պահանջել են չեղարկել լիցենզիայի պարտավորությունները։ Մասնավորապես, 2016 թվականի կառավարության որոշմամբ նրանցից պահանջվում էր արդյունահանվող ռեսուրսի 10%-ից համակցված սնունդ արտադրել, իսկ 5%-ից՝ պահածոներ։ 2018-ի նամակներով նրանք պահանջում էին չեղարկել այս հոդվածը։

Չնայած Սև ծովի մոնիտորինգի ծառայության ղեկավարի բացասական եզրակացությանը, կառավարությունը լիովին բավարարել է բիզնեսի պահանջները։

Լիցենզավորված ընկերության բաժնետերերն առնչվում են իշխող կուսակցության՝ «Վրացական երազանքի» և Բիձինա Իվանիշվիլիի մորաքրոջ որդու՝ Ուչա Մամացաշվիլիի հետ։

«Վրացական երազանքի» հետ առնչվող ընկերություններին Սև ծովում ձկնորսության լիցենզիան առանց աճուրդի երկարաձգվել է մինչև 2036 թվականը։

Արչիլ Գուչմանիձեն ասում է, որ տարիների ընթացքում բազմաթիվ միջազգային ընկերություններ ցանկություն են հայտնել ձկնորսություն իրականացնել Սև ծովում։ «Շատ ընկերություններ են հետաքրքրված: Ես ինքս նրանցից մի քանիսի հետ հարաբերություններ, նամակագրություն եմ ունեցել։ Հունական ընկերություն կար, հոլանդական ընկերություն կար, թուրքական շատ մեծ խումբ կար։ Հոլանդական ընկերությունը ցանկանում էր ստեղծել գիտական ​​հզոր բաղադրիչ, գնել գիտահետազոտական ​​նավ, կառուցել գիտահետազոտական ​​կենտրոն, սկսել իրական հետազոտություններ։ Այնտեղից ստացված գումարի մի մասը ներդրվեր ձկնաբուծության մեջ, քանի որ ձկնորսությունը պատասխանատվություն է»:

Չորս լիցենզավորված ընկերությունները կառավարությանը առաջարկել են 20 մլն լարի լիցենզիաների գործողության ժամկետը մինչև 2036 թվականը երկարաձգելու դիմաց՝ 1 կգ անձրուկի համար մոտ 2 թեթրի լիցենզիայի վճար։ Ձկնորսության և Սև ծովի մոնիտորինգի վարչության նախկին ղեկավարը կարծում էր, որ դա իրական գնից շատ ավելի քիչ է։ Կառավարությունը չի դիտարկել Սևծովյան դեպարտամենտի ղեկավարի որևէ փաստարկ և երկարաձգել է լիցենզիաների վավերականությունը 20 մլն լարիով։