Գելաթիի գլխավոր տաճարի որմնանկարը վատ վիճակում է. Նիկոլոզ Ծիքարիձե

«Այնտեղ տեղի ունեցած իրադարձությունները հուշարձանը հասցրին այն բանին, որ որմնանկարը և վանքն ամբողջությամբ գտնվում են աղետալի վիճակում։ Այն ժամանակ նրանք տիկին Թեա Ծուլուկիանիին հորդորել են չանել այն աշխատանքները, որոնք պատրաստվում են անել այս հուշարձանի վրա, սակայն ուշադրություն չեն դարձրել և աշխատանքներն ամեն դեպքում իրականացրել են։ Մեր տեղեկություններով՝ այսօր որմնանկարը ծանր վիճակում է։ Կոչ ենք անում Վրաստանի բոլոր քաղաքացիներին ներգրավվել և միասին փրկել այս հուշարձանը։ Մենք վարչապետին կոչ ենք անում մեկընդմիշտ վերջ տալ մշակույթի նախարարությունում այս ապակառուցողական քաղաքականությանը՝ տիկին Թեային հեռացնելով այս դաշտից»,- ասել է Ծիքարիձեն։

Գիտության, կրթության և մշակույթի արհմիությունը համախոհներին կոչ է անում նոյեմբերի 24-ին, ժամը 19:00-ին հավաքվել Թբիլիսիի Ռուսթավելիի հուշարձանի մոտ։ Արհմիությունը կոչ է անում կառավարությանը հրապարակել Գելաթիի հետ կապված բոլոր փաստաթղթերը և գործում փորձագետների ներգրավել։

«Մենք կարծում ենք, որ այս քաղաքականությունն արտադրվում է միայն Թեա Ծուլուկիանիի համառության և ապակառուցողական քաղաքականության շնորհիվ։ Բոլոր եզրակացություններում փաստաթղթում ուղղակիորեն օգտագործվում են «աղետալի իրավիճակ», «անուղղելի իրավիճակ», «ողբալի վիճակ», «անհանգստացնող իրավիճակ» բառերը։ Ի՞նչը պետք է լինի ավելի անհանգստացնող: Մենք պարտավոր ենք հասարակությանը՝ պատասխանել այս հարցերին։ Մենք կառավարությանը կոչ ենք անում կանգնեցնել Թեա Ծուլուկիանիին»,- ասել է Նիկոլոզ Ծիքարիձեն։

Վրաստանի մշակույթի, սպորտի և երիտասարդության նախարարությունը հայտարարել է, որ 12-րդ դարով թվագրվող Գելաթիի վանական համալիրի գլխավոր տաճարը 2020 թվականի վերջի տվյալներով այլևս անձրևաջրերից չի վնասվում, և իրականացվում են որմանկարների պահպանման աշխատանքները։ Նախարարությունից հայտնում են, որ նկարի վնասումն ամբողջությամբ դադարեցվել է, սակայն պարբերաբար որմնանկարի վրա աղեր են կուտակվում, ինչի պատճառով մասնագետները մշտապես հսկում են որմնանկարը և հեռացնում են աղը։

Սեպտեմբերին խորհրդարանում իր ելույթի ժամանակ Թեա Ծուլուկիանին ասել էր, որ «Գելաթիում գործընթացն այսօր ճիշտ ուղու վրա է» և մինչև 2021 թվականի մարտը այնտեղ տեղի ունեցածի համար պատասխանատվություն չի կրի։

«Բոլորին ուզում եմ հիշեցնել, որ Գելաթիի վանական համալիրում խնդիրները սկսվել են 2008 թվականից, և մինչև 2020 թվականի դեկտեմբերն այդ խնդիրներն այնպիսին էին, որ տարիներ շարունակ գլխավոր տաճարի արևմտյան և հյուսիսային թևերը լուրջ վտանգի տակ էին։ Վրաստանի մշակույթի, սպորտի և երիտասարդության նախարարությունը ստեղծվել է 2021 թվականի մարտին։ Ուստի հրաժարվում եմ պատասխանել, թե ինչ է տեղի ունեցել 2021 թվականի մարտից առաջ։ Մշակույթի նախարարը 2008 թվականից մինչև 2021 թվականի մարտ ժամանակահատվածի համար չի կարող պատասխանել: 2008 թվականից Գելաթիի համալիրի հետ կապված ամբողջական փաստաթղթեր և արձանագրություններ չկան այն մասին, թե ինչ է արվել տանիքի վերականգնման մեկնարկից ի վեր։ Մենք կարողացանք համոզել ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին 2021 թվականի ապրիլ-մայիսին, Covid-ի պայմաններում, թիմ հավաքել աշխարհահռչակ ճարտարապետ-վերականգնող Ուգո Տոնիետտիի գլխավորությամբ և աշխարհահռչակ տաճարի կլիմայագետ Ալեսանդրո Մասսարիի մասնակցությամբ, հունիսին գալ Վրաստան, ինչն անհնարին էր Covid-ի պայմաններում: Մենք հատկացրեցինք 950,000 լարի և գնեցինք փայտամածներ, որոնք համապատասխանում են միջազգային չափանիշներին և անվտանգության չափանիշներին և, ամենակարևորը, ամբողջությամբ ծածկում են տաճարի ներսը: Այդպես է դասավորվել փայտամածները, և այդ ժամանակվանից շարունակվում է որմնանկարի շուրջօրյա մոնիտորինգը»,- ասել է Ծուլուկիանին։

Խորհրդարանական ընդդիմության անդամները նախարարին հարցրել են, թե ինչու չի հրապարակվում Գելաթիի վերաբերյալ Վրաստանի ուղղափառ եկեղեցու պատրիարքարանի եզրակացությունը, ինչին ի պատասխան Ծուլուկիանին պատասխանել է, որ չգիտի, և այս հարցը պետք է ուղղել պատրիարքարանին. «Ես միայն գիտեմ, թե ես ինչ եմ անում»:

Մշակութային ժառանգության պահպանության գործակալության նախկին ղեկավար Նիկոլոզ Վաչեիշվիլին ասում է, որ իշխանություններն ու պատրիարքարանը թաքցնում են Գելաթիի վերաբերյալ լուրջ եզրակացությունը։ Նրա տեղեկություններով՝ Պատրիարքարանը Գելաթիի տաճարի վիճակը գնահատելու համար հրավիրել է օտարերկրյա իրավասու փորձագետների, որոնց զեկույցում նշվում է, որ Գելաթին «որպես ոչ կոմպետենտ աշխատանքի պատճառով ծայրահեղ ծանր վիճակում գտնվող հնավայր, որտեղ վնասի գործընթացը ինտենսիվորեն շարունակվում է առ այսօր և միջամտությունները կրկին ոչ կոմպետենտ են»։