2019 թվականի հունիսի 20-21-ը հակաօկուպացիոն ցույցի ժամանակ տուժած քաղաքացիների բողոքները ներկայացվել են Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի Մեծ պալատի քննարկմանը։ Գործը ուղարկվում է 17 դատավորներից բաղկացած Մեծ պալատին բացառիկ դեպքերում, երբ այն կարևոր հարցեր է բարձրացնում Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի մեկնաբանման վերաբերյալ:
Լրահոս
Ընթերցողի ընտրանի
- 1 Ես կտրականապես դեմ էի առանց վիզայի ռեժիմի կասեցմանը, բայց փոխեցի իմ դիրքորոշումը․ Ռոթ
- 2 Մառնեուլիի սակրեբուլոյի փոխնախագահը մի քանի քվեաթերթիկ է լցրել արկղի մեջ, ընտրատեղամասը փակվել է
- 3 ԿԸՀ-ի նախնական արդյունքներով՝ ընտրություններում 53%-ով առաջատարը «Վրացական երազանքն» է
- 4 «Ֆորմուլայի» և «Մթավարիի» էքզիթ փոլերով ընտրություններում հաղթում է ընդդիմությունը, ըստ «Իմեդիի»՝ «Երազանքը»
- 5 Նախագահը չի ճանաչում ընտրությունների արդյունքները. հոկտեմբերի 28-ին Ռուսթավելիում հավաք է նախատեսվում
- 6 Ժամը 17:00-ի դրությամբ ընտրողների մասնակցությունը 50,06 տոկոս է
2024 թվականի մայիսի 7-ին Եվրոպական դատարանը պետությունը ճանաչեց Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիան խախտող՝ հիմք ընդունելով 2019 թվականի հունիսի 20-21-ը տեղի ունեցած հակաօկուպացիոն ցույցի ժամանակ տուժած քաղաքացիների բողոքները (26 անձի գործ)։ Վրաստանի երիտասարդ իրավաբանների ասոցիացիան պաշտպանում է 22 մարդու շահերը։ Նրանց թվում կա 10 խաղաղ հավաքների իրավունքից օգտվող, 11 լրատվամիջոցի ներկայացուցիչներ և մեկ անձ պատահաբար հայտնաբերված իրադարձությունների էպիկենտրոնում։
«Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը կիսել է ՎԵԻԱ-ի փաստարկները և գործով հայտնաբերել Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի իրավունքի ընթացակարգային խախտում (խոշտանգումների արգելում), իսկ դատարանը պարտավորեցրել է պետությանը վճարել ընդհանուր գումարը 153 600 եվրո հօգուտ բողոքարկողների։ Դատարանը նշել է, որ պետությունը արդյունավետ քննություն չի իրականացրել, ինչի պատճառով կառավարությանը հանձնարարել է հետաքննություն անցկացնել, իսկ մյուս հոդվածների առնչությամբ նշվել է, որ սուբսիդիարության սկզբունքով խախտումները կգնահատվեն քննչական վարույթն իրականացնելուց հետո։
Եվրադատարանը գործում մի շարք կարևոր եզրակացություններ է արել, որոշման մեջ ընդգծվել է հետևյալը.
- Չորսուկես տարի անց հետաքննությունը ոչ մի եզրակացության չի հանգել,
- Պետությունը պատշաճ չի գնահատել ղեկավարների պատասխանատվության հարցը, չնայած այն բանին, որ դա ուղղակիորեն նշված էր հանրային պաշտպանի առաջարկություններում,
- Ըստ դատարանի՝ պետությունը իրադարձությունների համակարգված վերլուծություն չի իրականացրել,
- Իրադարձությունների ժամանակագրության և ակցիայի ցրման գործողության վերաբերյալ պաշտոնական ամբողջական զեկույց չկա, ինչը հնարավորություն կտա հետագայում խուսափել նմանատիպ խախտումներից,
- Պետության պարտավորությունն է ապահովել, որ ոստիկանական նման լայնածավալ գործողության ընթացքում բռնության մեջ կասկածվող իրավապահները նույնականացվեն [...] Օրենքի և կարգի պահպանման և ձերբակալման համար պատասխանատու իրավապահները պետք է կրեն տարբերակիչ նշան, ինչպես օրինակ՝ համապատասխան ծածկագիրը։
Չնայած վերը նշված կարևոր բացահայտումներին, գործի ապացույցների հիման վրա դատարանը կարող էր հայտնաբերել Կոնվենցիայի 3 (խոշտանգումների արգելում), 10 (արտահայտվելու ազատություն), 11 (հավաքների և միավորումների ազատություն) հոդվածներով երաշխավորված իրավունքների էական մասերի խախտումներ։ Այդ նպատակով 2024 թվականի օգոստոսի 1-ին միջնորդություն է ներկայացվել դատարան՝ գործը Մեծ պալատ փոխանցելու վերաբերյալ, քանի որ խնդրի նկատմամբ նմանատիպ մոտեցումը լուրջ հարցադրումներ է առաջացրել՝ կապված Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի կիրառման հետ»,- ասվում է ՎԵԻԱ-ի տարածած հաղորդագրության մեջ։
Ըստ իրավապաշտպան կազմակերպության՝ հունիսի 20-21-ի հակաօկուպացիոն բողոքի ցույցի ժամանակ տուժած քաղաքացիների բողոքները, ինչպես նաև ռուսական օրենքի դեմ բողոքի ցույցերի ժամանակ պետության պահվածքը հստակ ցույց են տալիս համակարգային խնդիրները, որոնք դրսևորվում են բողոքի ցույցերի ուժով ցրելու ժաման։ ՎԵԻԱ-ն նշում է, որ պետությունը դեռևս չունի ցույցերի արդյունավետ կառավարման քաղաքականություն՝ ուղղված մարդու իրավունքների պաշտպանությանը։
