Իվանիշվիլին՝ Շովիի ողբերգության մասին. մենք նույնիսկ չհասկացանք, թե ինչ եղավ, սկսեցին մեղավորներ փնտրել

«Երբ խոսում ենք Ռաճայի մասին, անհնար է մոռանալ մեկ տարի առաջ այստեղ տեղի ունեցած ողբերգությունը։ 2023 թվականի օգոստոսի 3-ը կմնա չսպիացող վերք։ Շովիում տեղի ունեցած տարերային աղետը խլեց մարդկանց, այդ թվում՝ երեխաների կյանքեր։ Նման պահին մենք հատկապես գիտակցում ենք, թե որքան կարևոր է միասնությունը. երբ ամբողջ երկիրը միասին է, մարդիկ առանց խոսք ասելու խրախուսում են միմյանց և ողբում իրենց պատահած ողբերգությունը այնքան արժանապատիվ, որքան կարող է միայն վրացին:

Ցավոք, պետք է նշեմ «Հավաքական Ազգային շարժումը», որը ևս մեկ անգամ ցույց տվեց իր դեմքը և երբ մենք նույնիսկ չհասկացանք, թե ինչ եղավ մեզ հետ, սկսեցինք մտածել քաղաքական շահերի մասին և փնտրել իշխանության մեղքը տարերային աղետում։

Այդ մարդիկ մնում են ցանկացած հասարակական կոնսենսուսից դուրս, նրանք սնվում են հակասություններով և հանրային պառակտմամբ, և նման պահին նրանց հետ միասնականության և երկրի շահերի մասին խոսելու ցանկացած փորձ ապարդյուն է»,- ասել է Իվանիշվիլին, ով, ի տարբերություն կուսակցական մյուս առաջնորդների, Ամբրոլաուրիում կանգնած է եղել զրահակայուն ապակու հետևում տեղադրված ամբիոնի մոտ։

Մեկ տարի է անցել 2023 թվականի օգոստոսի 3-ին Շովիում տեղի ունեցած ողբերգությունից։ Բնական աղետի հետևանքով զոհված 33 մարդկանցից մեկ երեխայի դին մինչ օրս չի հայտնաբերվել։ Ոստիկանության Իմերեթիի բաժնում հետաքննությունն իրականացվում է Քրեական օրենսգրքի 116-րդ հոդվածի 2-րդ մասով (անզգուշությամբ կյանքից զրկել) և 240-րդ հոդվածի 2-րդ մասով (հանքարդյունաբերության, շինարարական կամ այլ աշխատանքի ընթացքում անվտանգության կանոնների խախտում): Հասարակական կազմակերպությունները պահանջում են հետաքննությունն իրականացնել 128-րդ հոդվածներով (վտանգավոր դրության մեջ թողնել) և 342-րդ հոդվածներով, ինչը դատախազությունը չի բավարարել։ Ողբերգությունից մեկ տարի անց դատախազությունը ոչ մեկին պատասխանատվության չի ենթարկել։

«Մթիս Ամբեբիի» հետաքննությունը պարզել է, որ Շովիի աղետը սպասելի էր տասնամյակներ շարունակ։ Այդ մասին վկայում են տասնյակ փաստաթղթեր, որակավորված ուսումնասիրություններ, երկրաբանական քարտեզներ և բնական աղետներ։ Այդուհանդերձ, հանգստյան գոտում չի եղել անգամ մեկ տարհանման պլան, ցուցտախտակ կամ նշան։ Իշխանությունների հանցավոր անտարբերության պատճառով ամբողջությամբ չի կառուցվել Բուբա գետի պատնեշը, որը փրկել է «Սանսեթ» հյուրանոցի հանգստացողներին, իսկ Մամիսոնի քոթեջների բոլոր բնակիչները զոհվել են։ Աղետից հետո փրկարարական գործողությունները չեն եղել համակարգված։ Պրոտոկոլ չի եղել, փրկարարները չեն ունեցել անհրաժեշտ տեխնիկա, վատնվել են ամենաթանկ առաջին ժամերը։ Մարդիկ մնացել են մահվան դեմ առ դեմ։ Փրկարարական գործողությունը սկսվել է մի քանի ժամ ուշացումով, իսկ օգոստոսի 3-ի մութն ընկնելուն պես դրանք դադարեցվել են։ Ամբողջ գիշերվա ընթացքում ուղղաթիռներ չեն թռչել, փրկարարներ չեն աշխատել, անօդաչու սարքեր չեն օգտագործվել։ Պատշաճ քննչական գործողություններ չեն իրականացվել, դիերը առանց պարտադիր ընթացակարգերի են տեղափոխվել դիահերձարան, ինչի պատճառով անհնար է դարձել մահվան ստույգ պատճառն ու ժամը պարզելը։

Շրջակա միջավայրի ազգային գործակալության վերջնական եզրակացության համաձայն՝ ահազանգման համակարգի ստեղծումը չէր կարող կանխել հետևանքները, քանի որ տարերային աղետը եղել է բարդ ծագման, զարգացել արագ, և դրա ծագման տարածքից մինչև բնակավայր հեռավորությունը կարճ էր։ Կառավարության կողմից հրավիրված շվեյցարացի փորձագետների կարծիքով՝ մոնիտորինգի համակարգ տեղադրելով, բացասական զարգացումը (ժայռերի ապակայունացում) կարելի է հայտնաբերել վաղ փուլում։ Այս կերպ հնարավոր էր զգուշացնել սպասվող իրադարձության մասին և մարդկանց տարհանել։

Շվեյցարացի փորձագետների անգլերեն զեկույցից այս գնահատականները թաքցվել են Շրջակա միջավայրի ազգային գործակալության վրաց լեզվով հրապարակված զեկույցում։

Շովիի ողբերգությունից մեկ տարի անց Իլիայի պետական ​​համալսարանի Երկրի մասին գիտությունների ինստիտուտի գիտնականները նոր նյութեր են ներկայացրել բնական աղետների ուսումնասիրության համար։ Վրացի գիտնականների հետ հետազոտության վրա աշխատել են Կանադայի, Ամերիկայի, Անգլիայի, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի և այլ երկրների համալսարանների աշխատակիցները՝ երկրաբաններ, գեոմորֆոլոգներ, սառցադաշտաբաններ, սեյսմիկ ազդանշանից երկրաբանական գործընթացների արդյունահանման և մոդելավորման մասնագետներ։ Հետազոտության արդյունքները հակասում են Վրաստանի իշխանությունների վերջնական եզրակացությանը, որ ահազանգման համակարգի ստեղծումը չէր կարող կանխել առկա հետևանքները։ «Աղետի կենտրոնից պոկված զանգվածը Շովիի բնակեցված տարածք հասնելու համար պահանջվել է ոչ թե 8 րոպե, այլ 2 ժամ։ Ժայռերի քայքայման գործընթացը սկսվել է օգոստոսի 3-ին՝ ժամը մեկին։ Եթե ​​վաղ ահազանգման համակարգեր լինեին, ապա այս գործընթացը կարող էր արձանագրվել, իսկ հետո կարող էր տագնապ հայտարարվել», - հայտարարել է Սեյսմիկ մոնիտորինգի ազգային կենտրոնի տնօրեն Թեա Գոդոլաձեն։