Ընտրությունների օրը Սիղնաղիում ագրեսիվ խմբի կողմից ոչնչացվել է մեր դիտորդների մեքենան. ԵԽԽՎ

Ըստ զեկույցի՝ 2024 թվականի հոկտեմբերի 26-ի խորհրդարանական ընտրությունները բնութագրվել են քաղաքական և լրատվական դաշտի մեծ բևեռացվածությամբ, ընդդիմության և քաղաքացիական հասարակության նկատմամբ ատելության լեզվով, մի կողմից՝ իշխող կուսակցության և ընդդիմության միջև խորը հակադրությամբ, իսկ մյուս կողմից՝ իշխող կուսակցության և նախագահի միջև։

Պատվիրակությունը հատկապես մտահոգված է մինչև քվեարկության օրը և այդ օրը «կուսակցական ահաբեկման համատարած մթնոլորտով», մասնավորապես գյուղական վայրերում, ինչպես նաև իրավապահ մարմինների համար պատասխանատու որոշ պետական ​​կառույցների անաչառության և անկախության վերաբերյալ հարցերով:

«Մեր բացահայտումները, որոնք հիմնված են նախընտրական քարոզարշավի և ընտրությունների օրվա դիտարկումների վրա, ինչպես նաև տեղական հետընտրական դիտորդների հավաստի և հետևողական զեկույցների վրա, մտահոգություններ են առաջացնում ընտրությունների արդյունքների ճշգրտության վերաբերյալ, մասնավորապես՝ արդյոք ընտրությունների արդյունքներն իսկապես արտացոլում են ընտրողների կամքը»։

Բացի այդ, կան լուրջ կասկածներ, թե արդյոք ընտրական միջավայրն ապահովել է անհրաժեշտ պայմաններ արդար ընտրությունների համար՝ թույլ տալով ընտրողներին գիտակցված ընտրություն կատարել՝ առանց վախեցնելու կամ անտեղի ճնշումների։

Դա արտահայտվեց ընդդիմության և քաղաքացիական հասարակության արձագանքում, որը խորը անվստահություն հայտնեց թե՛ արդյունքների, թե՛ ինստիտուտների նկատմամբ և շարունակում է վիճարկել ընտրությունների արդյունքները»,- ասվում է ԵԽԽՎ ընտրությունների դիտորդական զեկույցում։

«Անընդունելի միջադեպը», որը տեղի է ունեցել Սիղնաղիի մունիցիպալիտետի Բոդբե գյուղի ընտրական տեղամասերից մեկում ԵԽԽՎ թիմի դիտարկման ժամանակ, ներառվել է զեկույցի այն մասում, որն ուղղակիորեն վերաբերում է ընտրությունների օրվան.

«Մոտ 40 հոգանոց անբարյացակամ խումբը միտումնավոր ոչնչացրել է թիմի մեքենան ընտրատեղամասի մոտ։ Անվադողը ծակել են, և հանցագործները փորձել են դրան վթարի տեսք տալ՝ դիտավորյալ հին մեքենայով հարվածելով արդեն իսկ վնասված մեքենային»։

Զեկույցում նշվում է, որ ԵԽԽՎ դիտորդների մի խումբ ականատես է եղել ընտրակաշառքների, իսկ մյուս խումբը ստացել է արժանահավատ տեղեկատվություն իշխող կուսակցության օգտին կազմակերպված ամբողջ օրվա ընթացքում ձայների գնման մասին՝ մեկ քվեի դիմաց 50 լարի:

Զեկույցում նշվում է նաև, որ իշխող կուսակցության ներկայացուցիչները փորձել են վերահսկել իրավիճակը ընտրատեղամասերում և նույնիսկ միջամտել ԵԽԽՎ դիտորդների և այլ հավատարմագրված դիտորդների խոսակցությանը՝ պահանջելով թարգմանել անգլերենից վրացերեն։

ԵԽԽՎ թիմերից մեկը արձանագրել է միկրոավտոբուսներ, որտեղ բազմաթիվ մարդիկ նստած են եղել տեղամասերից դուրս։ Զեկույցի համաձայն՝ տեղամասում գտնվող կուսակցության դիտորդները և դրսում հավաքված ամբոխի անդամները մշտական ​​կապի մեջ են եղել միկրոավտոբուսներում գտնվող մարդկանց հետ, «ովքեր կարծես թե կատարում են առաջադրանքներ», որոնք «ենթադրաբար ներառում են ընտրողների մոնիտորինգ կամ հաշվարկ»:

Մի քանի թիմեր, մասնավորապես՝ գյուղական վայրերում քվեարկությանը հետևողներ, նկատեցին ընտրողների ահաբեկման համատարած օրինաչափություն՝ ընտրատեղամասերում իշխող կուսակցության ազդեցիկ խմբերի ուղեկցությամբ:

Դիտորդական առաքելության ղեկավարն ընդգծում է այն խնդիրները, որոնք էապես խաթարել են ընտրական գործընթացի արդարությունը և կասկածի տակ են դնում դրա արդյունքների լեգիտիմությունը.

• Ընտրական գործընթացի թափանցիկություն և արդարություն. ընտրական գործընթացի վերջին րոպեին կատարված փոփոխությունները լուրջ մտահոգություններ են առաջացրել թափանցիկության և արդարության վերաբերյալ: Ամենալուրջ խնդիրներից էր քվեարկության գաղտնիության խախտումը, որը նկատվել է Ընտրությունների միջազգային դիտորդական առաքելության դիտորդների այցելած ընտրատեղամասերի գրեթե մեկ քառորդում։ Այս հարցը խաթարեց ընտրությունների ամբողջականությունը։
• Պետական ​​կառույցների քաղաքականացում. հակակոռուպցիոն բյուրոյի որոշումը՝ որոշ ՀԿ-ներ, այդ թվում՝ Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլը, «քաղաքական դրդապատճառներով սուբյեկտներ» հայտարարելու մասին անընդունելի քայլ էր: Բացի այդ, Կենտրոնական արխիվային հանձնաժողովի կազմում կատարվող վերջին փոփոխությունները հարցեր են բարձրացրել ԿԸՀ-ի անաչառության վերաբերյալ և խաթարել վստահությունը կառույցի նկատմամբ:

• Անհավասար մրցակցային դաշտ. ընտրությունների արդարությունը խաթարվեց քաղաքական կուսակցությունների միջև անհավասար մրցակցության պայմաններում, ինչը ակնհայտ առավելություն տվեց իշխանության մեջ գտնվող կուսակցությանը: Վարչական ռեսուրսներն օգտագործվեցին հօգուտ իշխող կուսակցության՝ դրանով իսկ ստեղծելով անհավասար խաղադաշտ։ Լրատվամիջոցների անհավասար հասանելիությունը և լրատվամիջոցների բևեռացումը հետագայում խոչընդոտեցին տեղեկատվության հավասարակշռված ներկայացմանը և տարածմանը, ինչը դժվարացրեց ընտրողների համար տեղեկացված ընտրություն կատարելը:

• Ահաբեկման և ճնշման համատարած մթնոլորտը խափանեց բաց մասնակցությունը: Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության օրենքը օգնեց խարանել քաղաքացիական հասարակության խմբերին, անկախ լրատվամիջոցներին և այլախոհ ձայներին: Ընտրությունների օրը ահաբեկումները թե՛ ընտրատեղամասերի ներսում, թե՛ դրսում խաթարեցին ընտրողների անվտանգության զգացումը: Քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունները և լրագրողները ենթարկվել են զգալի ճնշումների և ոտնձգությունների: Հատկապես հաճախակի են եղել պետական ​​հատվածի աշխատակիցների և տնտեսապես խոցելի բնակչության նկատմամբ ահաբեկման, հարկադրանքի և անտեղի ճնշումների մասին հաղորդումները։

• Վերահսկվող միջավայր. իշխող կուսակցության կողմից ընտրատեղամասերում տեսախցիկներ տեղադրելով, ինչը հաճախ խախտում էր քվեարկության գաղտնիության կանոնը, ստեղծվեց «մեծ եղբայրը նայում է» մթնոլորտը։ Սա ընտրողների և ակտիվիստների մոտ ստեղծեց այն զգացումը, որ նրանք ենթարկվում են մոնիտորինգի, ինչը խթանում է պոտենցիալ ընտրողների վերահսկողության մթնոլորտը և թուլացնում վստահությունը ընտրական գործընթացի նկատմամբ:

• Ժողովրդավարական հետընթաց. վերջին օրենսդրությունը, որը սահմանափակում է արտահայտվելու և միավորվելու ազատությունները, հատկապես ընտրություններից առաջ և ընտրությունների ընթացքում, ինչպես նաև գենդերային քվոտաների վերացման բացասական ազդեցությունը, ավելի են նպաստել երկրում ժողովրդավարության հետընթացին:

ԵԽԽՎ պատվիրակության ղեկավար Ջուլիան Բուլայի պատրաստած զեկույցը նոյեմբերի 28-ին հաստատվել է Խորհրդարանական վեհաժողովի բյուրոյի կողմից։ Փաստաթղթի վերաբերյալ քննարկումը տեղի կունենա Վեհաժողովի լիագումար նիստում՝ հունվարի 27-ին։