Ոստիկանական ուժերի կեղծ մոբիլիզացիան՝ «Փրայդի» պաշտպանության համար և սատարվող ֆաշիզմը

«Փրայդի փառատոնի» օրը

Փառատոնը պետք է անցկացվեր պարսպապատ տարածքում։ Կարող էին մասնակցել միայն կազմակերպիչների կողմից հրավիրված կամ նախապես գրանցված անձինք։

«Պատրաստվում ենք «Փրայդի փառատոնին»։ Այս պահին արտիստները, շատ հայտնի խմբերը փորձեր են անում, պատրաստում ենք դեկորացիաներ, սպասում ենք հյուրերի, այդ թվում՝ դեսպանների, միջազգային կազմակերպությունների, ակտիվիստների, իրավապաշտպանների։ Այս փառատոնին գալիս են ոչ միայն ԼԳԲՏ մարդիկ, այլև բոլորը, ում համար կարևոր է ժողովրդավարությունը, եվրաինտեգրումը, իրավահավասարությունը, փոքրամասնությունների վիճակը այս երկրում։ Մի քանի ամիս է, ինչ աշխատում ենք ՆԳՆ-ի հետ։ Նրանք պաշտպանում են միջոցառումը, ներկա են չափազանց շատ ոստիկաններ», - այս մասին փառատոնի մեկնարկից մի քանի ժամ առաջ հայտարարել է Մարիամ Կվարացխելիան։ Ներքին գործերի նախարարությունը միջոցառման կազմակերպիչներին անվտանգության ամուր երաշխիքներ է տվել։ Հուլիսի 7-ին տարածված հայտարարության մեջ գերատեսչությունը նաև գրել է, որ «բոլոր համապատասխան միջոցները» կձեռնարկվի միջոցառումն անվտանգ ձևաչափով անցկացնելու, ինչպես նաև յուրաքանչյուր անձի խոսքի և հավաքների ազատությունը պաշտպանելու համար։

Փառատոնը պետք է սկսվեր ժամը 16:00-ին։ Չորս ժամ առաջ ռուսամետ և բռնի կուսակցության՝ «Ալտ Ինֆո/Պահպանողական շարժման» և «Վրացական երազանքի» նախկին անդամ Վատո Շաքարիշվիլիի կոչով Վաժա-Փշավելայի պողոտայում սկսեցին հավաքվել քաղաքացիներն ու ուղղափառ եկեղեցու հոգևորականները։ Նրանց թվում էին Սխալթիի արքեպիսկոպոս Սպիրիդոնը և դեկանոզ Սպիրիդոն Ցքիփուրիշվիլին, ովքեր օրհնեցին փառատոնը խափանելու համար հավաքված ժողովրդին։

«Մեր խնդիրն է գնալ մինչև վերջ, առանց որևէ պատճառաբանության։ Այնտեղ ամբողջ տարածքը կվերցնենք վերահսկողության տակ։ Մենք՝ ժողովուրդս, պաշարելու ենք այն տարածքը, որտեղ ուզում են ինչ-որ բան պահել»,- «Ալտ-Ինֆո»-ի առաջնորդներից Զուրաբ Մախարաձեն դիմել է հանրահավաքի մասնակիցներին, որից հետո նրանք սկսել են երթով շարժվել դեպի Լիսի լիճ։ Մախարաձեն հրամայել է կողմնակիցներին բաժանվել երկու խմբի և գնալ տարբեր կողմեր։

«Մենք ձախ կողմից կարգելափակենք։ Կոնկրետ այդ տարածք տանող երեք ճանապարհներն էլ արգելափակվելու են։ Այնտեղ ոչ ոք չի կարող մտնել, իսկ եթե մեկը լինի, կհանենք, քանի որ ժամը 4-ին այնտեղ ոչ մի փառատոն չի կարող անցկացվել»,- ասել է «Պահպանողական շարժում/Ալտ Ինֆո»-ի նախագահ Գիորգի Քարդավան։

Արմատական ​​խմբերը հեշտությամբ հասան փառատոնի տարածք։ Ոստիկանությունը ոչ պատշաճ տեխնիկա ուներ, ոչ էլ պատշաճ կերպով հագեցած էր սպասվող բռնությունը կանխելու համար։

Ավելին, որոշ դեպքերում նրանք նույնիսկ համերաշխություն են հայտնել բռնություն գործադրող անձանց մտադրությանն ու վարքագծին։ Տեսանյութերից մեկում երևում է, թե ինչպես է ՆԳՆ դիմակավորված աշխատակիցը ողջունում և գրկում բռնի բնույթ կրող բողոքի ակցիայի մասնակցին։

Տարհանում և տարածքի ավերում

Հենց բռնի խմբերը ներխուժել են փառատոնի տարածք, ոստիկանությունը «Փրայդի» կազմակերպիչներին և կամավորներին նստեցրել է նախապես մոբիլիզացված միկրոավտոբուսներ՝ վերջիններիս անվտանգությունը պաշտպանելու պատրվակով։ «Թբիլիսի Փրայդի» ղեկավար Անա Սուբելիանիի խոսքով, ոստիկաններն իրենք են ճանապարհ բացել ակցիայի մասնակիցների համար, արհեստականորեն տպավորություն են ստեղծել, որ չեն կարողանում կառավարել մարդկանց զանգվածը և իրականում ստիպել են նստել երթուղային տաքսի։

«Հանկարծակի սկսվեց քաշքշոց, ինչ-որ իրեր շպրտվեցին, իմ աշխատողներից մեկին ծանր իրով հարվածեցին ու նա հրաշքով ողջ մնաց։ Նա իր աչքով տեսել է, թե ինչպես են ոստիկանները ազդանշան տալիս [բռնի խմբերին] ներս մտնել։ Մեզ բերեցին տարածք, հանկարծ խուճապի մատնվեցին ու փաստորեն ստիպեցին նստել այս «մարշուտկաները»։ Հետո մեզ տարան անտառ։ Մեր դիմաց ոստիկանական մեքենան կանգնեց, երթուղայինի վարորդին ասաց, որ իջեցնի մեզ։ Դա տեղի է ունենում անհայտ վայրում, ես նույնիսկ չգիտեմ, թե դա ինչ տեղ էր: Նրանք ուզում էին, որ մենք՝ տարհանված մարդիկ իջնեինք այնտեղ։ Ստիպված էինք կռվել ու բղավել, ինչի արդյունքում ստիպված եղան մեզ ավելի ապահով տեղ տանել»,- ասում է Սուբելիանին։

Փառատոնի կազմակերպիչները միկրոավտոբուսից հայտարարություն են տարածել՝ ասելով. «Մենք ստիպված էինք լքել տարածքը։ Ոստիկանները չկարողացան պաշտպանել տարածքը»։ Նրանք փառատոնի այցելուներին զգուշացրել են չգալ Լիսիի տարածք։

Ներխուժումից հետո հարյուրավոր մարդիկ սկսեցին ավերել տարածքը։ Նրանք այրել են ԼԳԲՏՔ+ շարժման, Եվրամիության և Ուկրաինայի դրոշները, ավերել տարածքում գտնվող կրպակները, վնասել փառատոնի բեմական զարդարանքները, գողացել տարբեր իրեր և խմիչքներ։

Ներքին գործերի նախարարության արդարացումն ու փառատոնի կազմակերպիչների պատասխանը

Այն բանից հետո, երբ բռնի խմբերի ներկայացուցիչները կատարել են «Ալտ Ինֆո»-ի առաջադրած խնդիրները և ամբողջությամբ գրավել փառատոնի տարածքը, ՆԳ փոխնախարար Ալեքսանդր Դարախվելիձեն մեկնաբանություն է տվել լրատվամիջոցներին։ Նա ասել է, որ ոստիկանությունն ամեն ինչ արել է յուրաքանչյուր մարդու կյանքն ու առողջությունը պաշտպանելու համար, բայց ոչինչ չի ասել հավաքների և արտահայտվելու սահմանադրական իրավունքների մասին, որոնք պետությունը չի պաշտպանել նաև հուլիսի 8-ին։

«Առավոտից տեղում մոբիլիզացվել են ՆԳՆ համապատասխան ստորաբաժանումները՝ հատուկ նշանակության, Թբիլիսիի քաղաքային ոստիկանություն, պարեկային ոստիկանություն, սակայն հակաակցիայի բավականին մեծ թվով մասնակիցներ են եկել։ Ճանապարհներին ունեինք համապատասխան պատնեշներ, բայց քանի որ սա բաց տարածք է, ցուցարարներին հաջողվեց շրջանցիկ ճանապարհներով ներս մտնել և ճեղքել ոստիկանական պատնեշները։ Սակայն մեզ հաջողվեց «Թբիլիսի Փրայդի» միջոցառման կազմակերպիչներին ու մասնակիցներին, ովքեր գտնվում էին տեղում, անվտանգ դուրս հանել տարածքից, նրանք ոչ մի վնասվածք չեն ստացել»,- ասել է Դարախվելիձեն։

Հարցին, թե ինչու Վաժա-Փշավելայի պողոտայից բռնի խմբերi Լիսի լճի ուղղությամբ շարժվելիս ՆԳՆ-ն չի փակել ճանապարհները կամ ինչո՞ւ նրանց դեմ չեն կիրառվել հատուկ միջոցներ՝ պղպեղի սփրեյ և ջրցան մեքենաներ, ինչպես դա եղել է օրինակ այս տարվա մարտին տեղի ունեցած ցույցերի ժամանակ, Դարախվելիձեն պատասխանել է. «Այսօր մոբիլիզացվել է առավելագույն թվով ոստիկաններ այս վայրը պաշտպանելու համար, սակայն, ինչպես գիտեք, բոլոր ակցիաներին անհնար է ապահովել 100% անվտանգություն և լինել լիարժեք պաշտպանված, հատկապես երբ մենք խոսում ենք բաց տարածքի մասին։ Այս ռիսկերի մասին մենք անընդհատ խոսում ենք, բայց տեսնում եք, որ շատ մեծ թվով հակաակցիայի մասնակիցներ են եկել»։

«Թբիլիսի Փրայդի» ղեկավար Անա Սուբելիանին ասում է, որ փառատոնի կազմակերպիչների և ՆԳՆ բարձրաստիճան պաշտոնյաների, այդ թվում՝ Ալեքսանդր Դարախվելիձեի մասնակցությամբ մի շարք հանդիպումներ են եղել, և ՆԳՆ-ն քաջատեղյակ էր, թե որտեղ է նախատեսվում անցկացնել միջոցառումը։

«Յուրաքանչյուր հանդիպման ժամանակ մենք հարցնում էինք, թե ինչ գնահատական ​​են տալիս այս տարածքի վերաբերյալ։ Այս բոլոր հանդիպումները արձանագրված են։ Նրանք ընդգծեցին, որ այս տարածքը շատ ավելի հեշտ է պաշտպանել, քան նախորդ տարվա փառատոնի տարածքը, որն, ի դեպ, շատ լավ պաշտպանված էր։ Այս բաղադրիչը համաձայնեցվել է նաև Ալեքսանդր Դարախվելիձեի հետ։ Նա ստախոս է։

Բոլոր հանդիպումներին մասնակցել են ՄԱԿ-ի, Եվրոպական միության, ամերիկյան դեսպանատան և հանրային պաշտպանի ներկայացուցիչներ, իսկ ՆԳՆ-ն «անվերապահ երաշխիք» է տվել, որ «Փրայդի շաբաթվա» շրջանակներում նախատեսված յուրաքանչյուր փակ միջոցառում պաշտպանված կլինի։

Հանդիպումներից մեկում Ալեքսանդր Դարախվելիձեն ուղղակիորեն մեզ ասաց, որ ոչ միայն ամբողջ ոստիկանական ստորաբաժանումները դուրս են բերվելու Թբիլիսիից, այլև Արևելյան Վրաստանից բերվելու են 5-6 հազար ոստիկաններ, որոնք փաստացիորեն կդիմանան այդ արմատական ​​խմբավորումներին, եթե այնտեղ էսկալացիա լիներ, նրանք հատուկ ջոկատայիններ կունենային, ծանր տեխնիկա և ջրցան մեքենաներ: Նրանք մեզ տվել են պաշտպանության և մոբիլիզացիայի բավականին բարձր մակարդակի երաշխիքներ, և այն, ինչ մենք տեսնում էինք, նրանք բավականին մոբիլիզացված էին։ Նրանք մեծ թվով էին, և դա մեզ զգացողություն էր տալիս, որ նրանք իսկապես պատրաստվում են պաշտպանել մեզ»,- ասում է Անա Սուբելիանին։

ԼԳԲՏՔ+ համայնքի ներկայացուցիչները փակ միջոցառում անցկացնելու որոշումը կայացրել են այն բանից հետո, երբ անցյալի փորձը, այդ թվում՝ 2013 թվականի մայիսի 17-ին և 2021 թվականի հուլիսի 5-ին, ցույց տվեց, որ պետությունը չի կարող պաշտպանել հրապարակային հավաքների նրանց իրավունքը։

«Մենք գիտենք, որ մենք արդեն կորցրել ենք հանրային հավաքների իրավունքը, չնայած նախորդ տարիներին դեռ հնարավոր էր փակ տարածքում պաշտպանել փառատոնը։ Եթե ​​դա տեղի չունեցավ այս տարի, և պետությունը մեզ մոտ բերեց բռնի խմբեր, ապա դա իսկապես հետընթաց է մարդու իրավունքների առումով և եվրաինտեգրման սաբոտաժ է»,- ասում է «Թբիլիսի Փրայդի» ներկայացուցիչ Թամար Ջակելին։

Նախագահի և դիվանագիտական կորպուսի արձագանքները

Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին արտակարգ ճեպազրույցի ժամանակ քննադատել է իրավապահ մարմիններին։ Նրա խոսքով, մարդկանց հնարավորություն չի տրվել նախօրոք ծրագրված, իրավապահների հետ համաձայնեցված փակ տարածքում կազմակերպված սեփական միջոցառումն անցկացնելու, ինչի համար իրավապահները պաշտպանության խոստում էին տվել, և այդպիսով պետք է ձեռնարկվեին բոլոր անհրաժեշտ միջոցները։

«Այսօր երկրում խախտվել է Վրաստանի Սահմանադրությամբ տրված պայմանը՝ 17-րդ հոդվածը, որ կարծիք հայտնելու իրավունքը պաշտպանված կլինի բոլորի համար, իսկ 21-րդ հոդվածը՝ հավաքների ազատության իրավունքը։ Ուզում եմ ընդգծել, որ հավաքների իրավունքի պաշտպանությունը նշանակում է միջոցառում անցկացնել և չպաշտպանել վայրը, կարծես այլ կերպ անվտանգությունը չէր կարող պաշտպանվել։ Այս տեսքով և այս շարժառիթով մենք կարող ենք պատկերացնել, որ բոլոր իրադարձությունները, որոնց ձևը կամ բովանդակությունը դուր չի գա որևէ արմատական ​​խմբի, հավանաբար կտապալվեն, եթե իրավապահ մարմինները գործեն այնպես, ինչպես գործել են այսօր»,- ասել է նախագահը։

Վրաստանում «Փրայդի փառատոնի» խափանմանը արձագանքել են Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների և Մեծ Բրիտանիայի դեսպանությունները, ինչպես նաև Եվրամիության և տարբեր երկրների դեսպանները։ Նրանք կոչ են արել իշխանություններին ցույց տալ, որ բռնությունն անընդունելի է և պատասխանատվության ենթարկել բոլոր նրանց, ովքեր ագրեսիվ կերպով միջամտել են խաղաղ հավաքներին։

Ներքին գործերի նախարարությունը ձերբակալել է ընդամենը երկու անձի։ Նրանց նկատմամբ վարչական վարույթ է իրականացվում ոստիկանի օրինական պահանջին չենթարկվելու և մանր խուլիգանության հոդվածներով։ Փառատոնի տարածքի կողոպուտի կապակցությամբ ՆԳՆ-ն հետաքննություն է սկսել գողության մեղադրանքով։