ATƏT-in “Beynəlxalq Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosu” (DTİHB) seçki siyahılarında qadınlar üçün kvotaların ləğvini mənfi qiymətləndirib. Hüquqi rəydə oxuyuruq ki, bu, Gürcüstanda gender bərabərliyinin dəstəklənməsi baxımından geriləmədir, siyasi və ictimai həyatda qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılması ilə bağlı beynəlxalq insan haqları standartlarına və ATƏT-in öhdəliklərinə uyğun gəlmir.
Əsas xəbərlər
“Kvota sistemi de-fakto bərabərliyə nail olmaq məqsədi daşıyır və ölkədə qadınların təmsilçiliyinin tədricən artırılmasına kömək edir. Bu kontekstdə gender kvotalarının ləğvinin konstitusiyaya uyğunluq, beynəlxalq öhdəliklərə uyğunluq, səmərəsizlik əsasında və ya artıq zərurət olmadığı üçün zəruri olduğuna dair heç bir sübut yoxdur.
Gürcüstan parlamentində gender balansı məcburi gender kvotalarının və maliyyə stimullarının tətbiqi ilə əlaqədar yavaş-yavaş, lakin tədricən yaxşılaşsa da, bu, ATƏT-n əhatə etdiyi regionunun digər ölkələri ilə müqayisədə hələ də aşağı olaraq qalır və beynəlxalq və regional standartlar və tövsiyələrin nəzərdə tutduğu hədəf göstəricilərə çatmır.
Əksinə, seçkidə gender kvotalarının ləğvi kişi və qadınların əsas bərabərliyini təmin etmək və bərabərsizliyi aradan qaldırmaq üçün xüsusi tədbirlərin görülməsi ilə bağlı konstitusiya öhdəliyinə uyğun gəlmir”, - rəydə oxuyuruq.
ATƏT/DTİHB diqqəti ona yönəldib ki, izahat yazısında gender kvotalarının ləğvinin təşəbbüskarları bu mexanizmin fəaliyyətini dərindən təhlil etməyiblər və onu ləğv etməyin nə üçün lazım olduğunu əsaslandırmayıblar.
“2020-ci il seçkilərindən sonra qadınlar hazırda Gürcüstan parlamentinin cəmi 19,3%-ni təşkil edir ki, bu da qlobal orta göstəricidən (27,0%) xeyli aşağıdır və ölkə Parlamentlərarası İttifaqın (IPU) monitorinq etdiyi 190 parlament arasında 122-ci yerdədir. Bu göstərici həm də ATƏT-in əhatə etdiyi regionda ən aşağı göstəricilərdən biridir, yalnız Rumıniya (19,2%), Bosniya və Herseqovina (19,1%), Azərbaycan və Monqolustan (18,1%), Rusiya Federasiyası (16,4%), Macarıstan (14,6%) və Kiprdə (14,3%) qadın deputatların payı daha aşağıdır”.
Bundan əlavə, rəydə bütün maraqlı tərəflərin iştirakı və məsləhəti olmadan gender kvotalarının ləğvi də daxil olmaqla prosedur qüsurlarından bəhs edilir.
“Dəyişikliklər oktyabrın 26-na təyin edilmiş seçkilərə yaxın bir dövrdə qüvvəyə minib ki, bu da seçki qanunvericiliyinin sabitlik prinsipini şübhə altına alır”, - deyə rəydə bildirilir.
ATƏT/DTİHB Gürcüstanın beynəlxalq öhdəliklərinə uyğun olaraq hakimiyyət orqanlarına ictimai və siyasi həyatda qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılması üçün effektiv müvəqqəti xüsusi tədbirlərin tətbiqi üçün təcili tədbirlər görməyi tövsiyə edir. ATƏT/DTİHB rəyi Gürcüstanın Xalq Müdafiəçisinin müraciəti əsasında hazırlayıb.
“Qirçi”nin təşəbbüsü ilə qadın kvotalarının ləğvini nəzərdə tutan “Seçki Məcəlləsi”nə dəyişikliklərə parlamentdə sürətləndirilmiş rejimdə, dörd gün ərzində baxılıb və aprelin 4-də yekun, üçüncü oxunuşda qəbul edilib. Prezident dəyişikliklərə veto qoyub. Salome Zurabişvili gender kvotalarının ləğvini Gürcüstanın Avropaya inteqrasiya yolunda növbəti geri addım kimi qiymətləndirib. Mayın 15-də parlament 87 səslə prezidentin vetosunu aşıb.
“Gürcü Arzusu”nun 14 qadın deputatı, o cümlədən parlamentin Gender Bərabərliyi üzrə Daimi Şurasının sədri Nino Tsilosani də qadın kvotalarının ləğvini dəstəkləyib.
2020-ci ildə “Gürcü Arzusu” özü seçki məcəlləsində dəyişiklik etdi. Ona görə partiyalar partiya siyahısını elə tərtib etməyə borclu idilər ki, siyahıdaki hər dörd namizəddən azı biri qadın olsun. 2023-cü ilin fevralında yenə “Gürcü Arzusu”nun təşəbbüsü ilə gender kvotası qaydası 2032-ci ilə qədər uzadıldı. Gender kvotaları bələdiyyə şuralarına da şamil edilirdi. Xüsusən də partiya siyahısında olan hər üç namizəddən ən azı biri qadın olmalı idi.
