Şərq Tərəfdaşlığı Vətəndaş Forumunun Rəhbər Komitəsi (EaP CSF) “Gürcü Arzusu” tərəfindən “xarici təsirin şəffaflığı haqqında” mübahisəli qanun layihəsinin yenidən təqdim edilməsini qətiyyətlə pisləyir və bəyan edir ki, bu qərar Gürcüstan hökumətinin dərin anti-demokratik mövqeyini ortaya qoyur.
Əsas xəbərlər
Onlar hakimiyyəti dərhal qanun layihəsini geri götürməyə və ölkədə vətəndaş cəmiyyəti və media üçün əlverişli mühitin mövcudluğunu təmin etməyə çağırırlar.
“Xüsusilə 2023-cü ilin martında kütləvi etirazlarla oxşar qanunun ictimaiyyət tərəfindən rədd edilməsini nəzərə alsaq, Demokratik Gürcüstanın belə bir qanun layihəsinə ehtiyacı yoxdur.
3 aprel 2024-cü ildə hakim “Gürcü Arzusu” partiyası “Xarici Agent” qanun layihəsini qəbul etmək üçün ikinci cəhdini elan etdi, indi “Xarici Təsirlərin Şəffaflığı” adı ilə rebrendinq edilmiş və əsasən vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarını və müstəqil media qurumlarını hədəf almışdır.
Qanun layihəsi keçən ilki geniş müzakirə olunan versiyanın surətidir, o fərq ilə ki, yeni qanunvericilik xaricdən maliyyə alan təşkilatları 2023-cü ildə təklif edildiyi kimi “xarici təsir agentləri” deyil, “xarici gücün maraqlarını güdən təşkilatlar” adlandırır. Əslində, iki etiket arasında heç bir fərq yoxdur.
Yeni təklif olunan qanun layihəsi qəbul olunarsa, maliyyə vəsaitinin ən azı 20%-ni beynəlxalq mənbələrdən alan – özəl şəxslər, vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları və media orqanları Ədliyyə Nazirliyində “xarici gücün maraqlarını həyata keçirən təşkilatlar” kimi qeydiyyatdan keçməyə məcbur olacaq. Qeydiyyatdan yayınmaq və ya natamam bəyannamə təqdim etmək 25.000 lariyə (8.500 avroya ekvivalent) qədər cərimə ilə nəticələnə bilər. Bundan əlavə, bu status açıq şəkildə mənfi mənalar daşıyacaq və özünüsenzuraya səbəb olacaqdır.
Fikrimizcə, bu qanun layihəsi vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarında fəalları və müstəqil səsləri məhdudlaşdırmaq və vətəndaş cəmiyyətinin hakimiyyətdə olanları hesabatlılığa cəlb etmək imkanlarını məhdudlaşdırmaq məqsədi daşıyır. Bu, həm də müstəqil vətəndaş cəmiyyətinin və medianın mövcudluğu və fəaliyyətinə təhlükə yaradır, Gürcüstanın Avropaya inteqrasiya yoluna xələl gətirir.
2023-cü ilin martında rus tipli “xarici agentlər” qanun layihəsinin təşəbbüsü polis qüvvələrinin gözyaşardıcı qaz, su şırnaqları və səs-küylü qumbaraatanlardan istifadə etməsi fonunda küçələrə çıxan minlərlə gürcüsünün kütləvi etirazlarına səbəb oldu. Bir neçə gün sonra hökumət qanunu “şərtsiz” geri götürməyə məcbur oldu. Lakin buna baxmayaraq, 2023-cü il ərzində və 2024-cü ilin birinci rübündə hakim partiya və hökumətyönlü media vətəndaş cəmiyyətinə, jurnalistlərə və donorlara qarşı ritorikasını davam etdirib. Həmin vaxt Şərq Tərəfdaşlığı Vətəndaş Cəmiyyəti Forumu (ŞT CSF) Gürcüstanın Milli Platforması və vətəndaş cəmiyyətinin digər aktorları ilə birlikdə Gürcüstanda “xarici agentlər” haqqında hər hansı qanunun yenidən tətbiq edilməsinə qarşı idilər. Demokratiyanın geri çəkilməsi ilə bağlı narahatlıqlar və dövlətin hesabatlılığından məhkəmə müstəqilliyinə qədər bütün səviyyələrdə islahatlara çağırışlarla bağlı səylərimiz “Gürcü Arzusu” nümayəndələri və hökumətyönlü media tərəfindən qarayaxma kampaniyaları və hədəflənmiş fərdi ittihamlarla qarşılanıb. ŞT İndeksinin qiymətləndirilməsi vasitəsilə biz Gürcüstan demokratiyası üçün gözlənilən təhlükələr, o cümlədən hökumətin vətəndaş cəmiyyətini sarsıtmaq, nəzarət rolumuzu məhdudlaşdırmaq və bizi “düşmən” kimi qələmə vermək səyləri ilə bağlı simptomatik aspektlər barədə xəbərdarlıq etdik.
Xatırladırıq ki, “Avropa Şurası Komissiyanın 8 noyabr 2023-cü il tarixli tövsiyəsində göstərilən addımların atılacağı anlayışı ilə Gürcüstana namizəd statusu verib. Doqquzuncu addımda Gürcüstana vətəndaş cəmiyyətinin azad fəaliyyətini təmin etmək tövsiyəsi daxildir, birinci addım isə Gürcüstanı Aİ və onun dəyərlərinə qarşı dezinformasiya ilə mübarizəyə çağırır”.
Şərq Tərəfdaşlığı Vətəndaş Cəmiyyəti Forumunun Rəhbər Komitəsi:
- Gürcüstan hökumətini “Xarici təsirin şəffaflığı haqqında” qanunu, habelə mülki məkanın məhdudlaşdırılmasına yönəlmiş digər qanun layihələrini dərhal və qeyd-şərtsiz geri götürməyə çağırır;
- Gürcüstan hökumətini vətəndaş cəmiyyətinə və müstəqil mediaya qarşı hücumları birdəfəlik dayandırmağa çağırır;
- Şərq Tərəfdaşlığı Vətəndaş Cəmiyyəti Forumunun Gürcüstan Milli Platformasının rəhbərliyi və üzvləri ilə Gürcüstan hökumətini Gürcüstanın Avropa istəklərinə xələl gətirən hərəkətlərə son qoymağa çağırışda və Gürcüstan Parlamenti ilə Anlaşma Memorandumunun fəaliyyətini dayandırmaq qərarında tam həmrəy olduğunu bildirir;
- Avropa institutlarını, Aİ-yə üzv dövlətləri və beynəlxalq ictimaiyyəti qanun layihəsinin yenidən gündəmə gətirilməsini birmənalı şəkildə pisləməyə və bu çətin vəziyyətdə Gürcüstan vətəndaş cəmiyyətinə güclü siyasi dəstək tapmağa, ölkədə fikir plüralizmini təmin etmək üçün maliyyə dəstəyini yeniləməyə çağırır;
- Avropa institutlarını Gürcüstandakı siyasi hadisələri diqqətlə izləməyə çağırır, xüsusən də oktyabrda keçiriləcək parlament seçkiləri öncəsi və Aİ-nin 2023-cü il genişlənmə paketində qeyd olunan 9 addıma uyğun olaraq Gürcüstanın islahatlarının gedişatını qiymətləndirməyə gəldikdə heç bir güzəştə və ya güzəştə getməmişdi.
- Şərq Tərəfdaşlığı regionunda vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarını, Avropa İttifaqını və beynəlxalq təşkilatları bir daha Gürcüstan vətəndaş cəmiyyəti, müstəqil media ilə həmrəylik ifadə etməyə və bu cür qanunvericilik səylərini açıq şəkildə pisləməyə çağırır.
