Keniya Milli Assambleyasının Ətraf Mühitin Mühafizəsi, Meşə Təsərrüfatı və Mədən Sənayesi Komitəsi Kilifi vilayətindən Bidzina İvanişvilinin təşəbbüsü ilə Gürcüstanın Kutupili Dendroloji Parkına baobabların ixracı ilə bağlı istintaqa başlayıb. Məhkəmənin qərarına əsasən, ötən il kökündən qoparılan səkkiz nəhəng ağac hələ də Keniyada qalmaqdadır.
Əsas xəbərlər
Yerli medianın məlumatına görə, millət vəkilləri dövlət qurumlarını, o cümlədən Milli Ətraf Mühitin İdarəetmə Xidmətini şəffaflığın olmamasında və korrupsiyada iştirakda ittiham edirlər. Təqsirləndirilən şəxs bildirir ki, ağacların nəslinin kəsilmə təhlükəsi yoxdur, ona görə də satıla bilər.
Ötən həftə komitə üzvləri Kilifi əyalətinin həmin iki kəndində olub, orada yerdən çıxarılaraq Gürcüstana ixrac üçün hazırlanmış səkkiz baobabı yoxlayıblar. Komitə üzvlərinə məlum olub ki, dövlət qurumları konstitusiyaya zidd olaraq yerli sakinləri prosesə cəlb etməyib və ağacların alıcısı Qiorqi Qvasaliyanın ağacları kökündən qoparmazdan əvvəl onlarla razılaşdırılmış şərtləri yerinə yetirməsini təmin etməyib. Yerli sakinlər hər baobabı 100.000 Keniya şillinqinə (təxminən 750 dollar) satdıqlarından şikayətlənirlər, halbuki onların Gürcüstanda milyonlarla dəyərində olduğu bildirilir.
Komitə üzvləri hər birinin bütün prosesdə oynadığı rolu başa düşmək üçün Keniya Meşə Xidməti, Meşə Tədqiqat İnstitutu və Milli Ətraf Mühitin İdarəetmə Xidmətinin nümayəndələri ilə görüşdülər. Meşə təsərrüfatı xidmətinin rəhbəri Ceyms Muamodeni deyib ki, məsələ onların diqqətinə çatdırılana kimi baobab ağacları artıq kökündən çıxarılaraq ixraca hazırlanıb: “Biz sorğu-sual etdik və bildirdilər ki, ağaclar Gürcüstanın botanika bağı üçün nəzərdə tutulub. Onları dünyanın müxtəlif yerlərindən toplanmış ağacların olduğu hissəyə yerləşdirmək nəzərdə tutulurdu”, - o bildirib.
Meşə Təsərrüfatı Tədqiqatları İnstitutunun tədqiqatçısı, doktor Linus Wekesa qeyd edib ki, elmi və qorunma statusu baxımından bu xüsusi ağac Keniya sahillərində nəsli kəsilməkdə olan növ kimi təsnif edilmir. Tədqiqatçı qeyd edib ki, institut ağacların kökündən çıxarılması və ixracına icazənin verilməsində iştirak etməyib.
Ətraf Mühitin Mühafizəsi üzrə Milli Qurumunun məlumatına görə, ağacların kökündən çıxarılması prosesi ətraf mühitə mənfi təsir göstərməyib və müvafiq olaraq ixraca icazə verib. Bununla belə, agentliyin nümayəndəsi Robert Orina deyib ki, baobablar kimi ağacları qorumaq üçün qanun olmalıdır, çünki yerli icmaların onlarla güclü mədəni əlaqəsi var.
Komitə üzvləri hesabat hazırlamağı və qanunverici orqanda debatlar aparmağı planlaşdırırlar. Komitə rəhbərinin qeyd etdiyi kimi, qanunsuz əməllərə görə təqsirli bilinəcək şəxslər məsuliyyətə cəlb olunacaqlar.
Keniya hökuməti Kilifi qraflığından Gürcüstana baobabların ixracı üçün icazəni 8 yanvar 2023-cü ildə1 yenidən verdi. Yanvarın 30-da yerli hüquq-mühafizə təşkilatı (Kituo cha Sheria) hökumətin qərarını məhkəməyə şikayət edib. İş üzrə yekun qərar verilənə qədər ağaclarla bağlı əməliyyatlar dayandırılır.
Şikayətçi tərəf iddia edir ki, özəl investorlar Kilifinin sosial cəhətdən çətinlikdə olan sakinlərindən istifadə ediblər. Təşkilatın tələbləri bunlardır: zərərçəkənlərə təzminat ödənilməsi, hökumətin baobabların kökündən çıxarılması və ixracına qadağa qoyulması,özəl şirkət tərəfindən artıq kökündən çıxarılmış ağacların təbii mühitə qaytarılması.
Baobab ("həyat ağacı") 32 Afrika ölkəsində yetişir, 5000 ilə qədər yaşaya bilir, hündürlüyü 30 metrə və ətrafı 50 metrə çatır. Böyük həcmdə su saxlamaq və müxtəlif ekoloji şəraitə tab gətirmək qabiliyyətinə malikdir. Baobab heyvanlar və insanları sığınacaq, qida və su ilə təmin edən çoxfunksiyalı bir ağacdır. Keniyalılar onun meyvə, toxumları, yarpaqları, çiçəkləri, kökləri və qabığından istifadə edirlər. Baobab Keniyanın təbii irsinin bir hissəsidir və 2010-cu ildən bəri konstitusiya tərəfindən qorunur.
