“Xarici agentlər” haqqında qanunun qəbulundan sonra London birjasında təmsil olunan hər üç gürcü şirkətinin – “Bank of Georgia Group”, “George Capital” və “TBC Bank Group”un səhmlərinin qiymətləri kəskin şəkildə düşüb. Həmçinin lari dollar və avro qarşısında ucuzlaşıb.
Əsas xəbərlər
1 ABŞ dollarının rəsmi dəyəri 2,7323 lari olub. Bugünkü məzənnə 2,6866 lari idi. Avroya gəlincə, onun bugünkü məzənnəsi 2,9005 lari olduğu halda, indi 2,9577 lari olub. Hazırda “Gürcüstan Bankı”nda 1 ABŞ dollarını 2,90 lariyə almaq mümkündür.
London birjasında “Gürcüstan Bankı” və “TBC Bank”ın səhmlərinin qiyməti təxminən 15%, “Gürcüstan Kapital” ASC-nin isə 8% ucuzlaşıb.
Gürcüstanın Strateji Təhlil Mərkəzinin təsisçisi Qiorqi Ruxadze deyir ki, üç şirkət artıq 2 milyard lari itirib. Yaradılan vəziyyəti “fəlakət” adlandırır.
“Dünən onlar gördülər ki, Gürcüstan təcrid olunmağa doğru gedir və bu, London birjasında öz əksini tapdı”, - Ruxadze qeyd edir.
“Beynəlxalq Şəffaflıq - Gürcüstan” təşkilatının baş iqtisadçısı Beso Namçavadzenin sözlərinə görə, Gürcüstan şirkətlərinin səhmlərinin ucuzlaşması mayın 14-də, rus qanununun Gürcüstan parlamentində təsdiqindən az sonra başlayıb.
“Aydındır ki, bu, rus qanununun qəbulu ilə bağlıdır. Başqa səbəb yoxdur. Qanun ikinci oxunuşda qəbul ediləndə o vaxt da eniş var idi, amma belə deyildi. Görünür, investorların hələ də bu qanunu tamamilə qəbul edilməyəcəyinə bir qədər ümid edirdilər və izləyirdilər.
Bundan əlavə, dünən ABŞ tərəfindən sanksiyalarla bağlı daha konkret açıqlama verildi ki, məsul şəxslər və onların ailə üzvlərinə sanksiya tətbiq oluna bilər. Həm də Gürcüstana yardım verilməsi dayandırıla bilər. Bu gün investorlar arasında mövcud olan əhval-ruhiyyə yaradan da budur - onlar “TBC”, “Gürcüstan Bankı” və “Geokapital”ın səhmlərindən qurtulurlar.
Gürcüstan artıq investorlar üçün stabil deyil. Gözlənilir ki, bu banklarda müəyyən problemlər yaranacaq, gəlirləri azalacaq və s. Ona görə də onlar səhm satmağa üstünlük verirlər və bu da qiymətlərin aşağı düşməsinə səbəb olur.
Onu da unutmaq olmaz ki, ötən ilin sentyabrında Milli Bank yeni qayda qəbul etdi və Gürcüstan vətəndaşı sanksiya olarsa, bu barədə Gürcüstan məhkəməsi qərar verənə qədər Gürcüstan banklarının xarici sanksiyalara qoşulmasını qadağan etdi. İndi onlarla insana sanksiya tətbiq oluna bildiyinə görə, Gürcüstan bankları bu sanksiyalara qoşulsalar da, olmasalar da, pis vəziyyətdə qalacaqlar ki, bu da vəziyyəti daha da pisləşdirir”, - Namçavadze deyir.
Mütəxəssislər larinin ucuzlaşmasını rus qanununu ilə əlaqələndirirlər. “Bir gün ərzində lari dollara nisbətdə ümumilikdə 6 tetri ucuzlaşıb. Bu da həyəcan doğuran vəziyyətlə bağlıdır. Pulu olanlar bu ölkədə vəziyyətin, o cümlədən iqtisadiyyatın daha da pis olacağını gözləyirlər. Onlar laridən qurtulub dollar almağa üstünlük verirlər”.
Parlamentin Maliyyə və Büdcə Komitəsinin sədri, “Gürcü Arzusu”nun deputatı Paata Kvijinadze deyir: “Birja belədir – gah qalxır, gah da enir. Onun sözlərinə görə, gürcü şirkətlərinin səhmləri müxtəlif vaxtlarda, o cümlədən Ukraynada müharibə başlayandan sonra və kovid pandemiyası zamanı devalvasiyaya məruz qalıb, lakin bu gün heç bir “fundamental problem” yoxdur, zaman keçəcək və səhmlərin qiyməti yenidən yüksələcək.
“Gürcüstan əhalisi ölkənin artıq üzləşdiyi və gələcəkdə də üzləşəcəyi iqtisadi problemləri hiss edəcək. Paata Kvijinadze bunu hiss etməyəcək. O, yenə də maaşını alacaq, artırılmış premiya ala biləcək. Nə onun həyatı maddi cəhətdən pisləşməyəcək, nə də o 84 deputat və hökumət üzvlərinin. Gürcüstan vətəndaşı işini itirəcək, kiminsə maaşı azalacaq, kimsə kredit götürə bilməyəcək və s. İndi bankda lari ilə əmanətləri olanlar hər saat pullarının havaya sovrulacağından qorxurlar.
Ajiotaj daxili bazara keçərsə, insanlar banklara gedərək pul çıxarmağa çalışacaqlar. Bu, fəlakətli nəticələr verəcək, bankların sabitliyi, mövcudluğu sual altında qalacaq. Vəziyyət bu həddə çatmaya bilər, Milli Bank müdaxilə edib banklara kömək etməyə çalışacaq, lakin bu, ən pis ssenaridir”, - Beso Namçavadze bizə bildirib.
Mütəxəssislərin fikrincə, gürcü banklarının səhmlərinin London birjasında ən böyük ucuzlaşması 2023-cü ilin sentyabrında ABŞ-ın Gürcüstanın keçmiş baş prokuroru Otar Partsxaladzeyə sanksiya tətbiq etdiyi vaxt qeydə alınıb. Partsxaladzenin Gürcüstan vətəndaşlığına xitam verildikdən sonra Gürcüstan bankları üçün yaradılan problem də aradan qaldırılıb.
Əgər “Gürcü Arzusu” rus qanununu Aİ normalarına uyğunlaşdırmasa, demokratiyanı sarsıtmağa və dinc nümayişçilərə qarşı zorakılığa davam etsə, ABŞ-ın “Gürcü arzusu”nun fəxri sədri Bidzina İvanişvili, baş nazir İrakli Kobaxidze və rus qanununu dəstəkləyən 84 deputat qarşı sanksiyalar tətbiq edə biləcəyi istisna edilmir.
