Gürcüstan Parlamentinin Bürosu “Xarici təsirin şəffaflığı haqqında” qanun layihəsinə baxılması prosedurunun başlanmasını dəstəkləyib, baxmayaraq ki, qanun layihəsi ilə bağlı hüquq şöbəsinin rəyi yox idi. Bu rəy olmadan təqdim edilən qanun layihəsi mövcud təcrübəyə uyğun olaraq Büro tərəfindən müəlliflərə qaytarılırdı.
Əsas xəbərlər
Büronun iclası ilə eyni vaxtda parlament binasında internet nəşrlərinin jurnalistləri və araşdırmaçı jurnalistlər tərəfindən etiraz aksiyası keçirilib. Onlar parlamentin sədrini və büro üzvlərini “rus qanun layihəsi”ni qəbul etməməyə çağırırdılar - bu qanun təsdiq olunarsa, müstəqil KİV-lərin bağlanmasına gətirib çıxaracaq.
Müxalifətdən olan deputat Teona Akubardia büronun iclasında bildirib ki, “Xalq hakimiyyəti”nin təqdim etdiyi qanun layihəsinin məqsədi medianın və qeyri-hökumət təşkilatlarının maliyyəsini şəffaflaşdırmaq deyil, hansı ki, bu başqa şəkildə “etiketlər əlavə etmədən” də mümkündür. “Bizdə Rusiya və Macarıstanın təcrübəsi var. Aİ ölkələrində bu cür etiketlər ümumbəşəri insan hüquqlarının pozulması hesab edilir və Aİ-yə üzv dövlətlər üçün qəbuledilməzdir. Bizə birbaşa bildirdilər ki, hətta sözügedən qanun layihəsinə baxılması da namizədlik statusuna xələl gətirəcək. Bu qanun Rusiyada 2012-ci ildə qəbul edilib. Bu halda yeganə istisna odur ki, siz mülki sektoru həbsə atmırsınız və Rusiya qanunvericiliyində olduğu kimi cərimə edirsiniz”, - Teona Akubardia parlament sədrindən soruşurdu: “Bu qanunun qəbulu xarici təsir agentləri haqqında qanunun qəbuluna qarşı çıxan Rusiyanın işğalı altında olan Abxaziya cəmiyyətinə hansı nümunə verir və hakim partiya qanun layihəsini Venesiya Komissiyasına göndərib-göndərməmək məsələsini nəzərdən keçirirmi?”. Şalva Papuaşvili bu suallara cavab vermədi.
“Lelo” partiyasından olan deputat Davit Usupaşvili bildirib ki, qanun layihəsində amerikalı heç nə yoxdur və təşəbbüskarlar sırasında qanun layihəsini ictimai dəstəkləyən “Gürcü arzusu”nun sədri İrakli Kobaxidzeni də qeyd etmək lazımdır.
“Bu qanun layihəsindən irəli gələrək maliyyə vəsaitinin alınması faktı artıq kifayət qədər fakt kimi tanınır ki, donor bu ölkədə öz maraqlarını həyata keçirməyə çalışır və resipiyent onun nəzarəti altında, onun təsiri altındadır və göstərişlərinə əməl edir. Amerika qanunu bunun əksidir. O tip ideyaların gəldiyi yerlərin bağlanmasını dəstəkləyənlər, hansı ki, …cənab Şalva illərlə o təşkilatda çalışıb və burada maliyyə işiniz olan insanları xarici dövlətin maraqlarına tabe edirsiniz? Xarici bir gücün nəzarəti altında idiniz? Siz burada bəzi qanun layihələri üzərində işləyəndə xarici hakimiyyətin altında idiniz və öz işçilərini yad ölkənin mənafeyinə işləmək üçün “qul” etmisiniz? Bu cəfəngiyatdır, millət”, - Usupaşvili illərdir xarici təşkilatların maliyyələşdirdiyi layihələrdə çalışan parlament sədrinə müraciət edib.
“Avropa sosialistlərindən” olan Fridon İncianın sözlərinə görə, o, əvvəllər “Xalq Gücü”ndən qeyri-hökumət təşkilatlarını bu çərçivəyə daxil etməyi xahiş etmişdi, çünki onların bəziləri tez-tez siyasi bəyanatlar verirlər.
“Onlar bizə siyasi partiya kimi görünürdülər, artıq siyasi partiya kimi yaradılmış strukturları var idi. Ona görə də düşündüm və artıq iyunun 23-də baş nazirdən xahiş etdim, çoxluqdan xahiş etdim ki, hər şeyi öz çərçivəsinə salacaq müvafiq qanun qəbul edilsin. Əgər dövlət maraqları varsa, o dövlət maraqları yarı yox, sona qədər çatdırılmalıdır. Sərtləşdiriləcək bir şey varsa, kifayətdir. 30 il ərzində bu təşkilatlar istədiklərini etdilər. Nazir, ictimai müdafiəçi və bir çox başqalarını təyin edirdilər”.
Avropa sosialistlərinin digər deputatı Avtandil Enukidze deyib ki, Gürcüstanla dostluq istəyənlər Gürcüstan xalqının seçdiyi hökumətlə dost olsunlar və pulu onlara versinlər.
“Bu qeyri-hökumət təşkilatları bura bomba qoymağı dayandırmalıdır. Kimə məxsusdur, bilmirəm. O pulu Gürcüstan hökümətinə versinlər. Bombalar qoymayın bura. Bu ona görədir ki, itaət etməsə, hökuməti devirə bilərlər. Bu, heç kimə açıq şəkildə demək istəmədiyiniz həqiqətdir. Bütün ölkələrdə bunun üçün qoyurlar bu pulu.
Problem yoxdur, pullarını xərcləyib istədikləri qədər kəpənəklərdən, botanikadan danışsınlar. Bəyannaməni dolduranda həyat yoldaşımın pul olmayan hesablarından birini unutduğuma görə məni 1200 lari cərimə etdilər. Qiqauriyə (Beynəlxalq Şəffaflıq-Gürcüstan təşkilatının direktoru) 25 milyon veriblər və soruşanda səndən heç kim soruşmur və bu pul mənim ölkəmdə xərclənir, mən bundan danışıram. 25 milyon haradadır? Hara xərcləndiyini niyə bizə demir? Niyə mənə cavab vermir? Məni 1200 lari cərimə etdilər - bir boş hesabı unutmuşam. Məni məhv etmədilər, bu, sadəcə təhqirdir”, - Enukidze bildirib.
“Girçi”nin lideri İaqo Xviçia qeyri-hökumət təşkilatlarının və müstəqil media jurnalistlərinin “xarici agent” kimi qeydiyyata alınmasını nəzərdə tutan qanun layihəsini “Siyasi maliyyənin şəffaflığı haqqında” qanunla müqayisə edərək, bəzilərinin buna layiq olduğunu deyib.
“İndi “Engeoşniklər” və media ilə baş verənlər, artıq siyasətçilər və siyasi partiyalarla da baş verib. Bizim maliyyəmiz də eyni şəkildə idarə olunur, bu arqumentlə siyasət idarə edilir, necə ki, indi “Engeoşnik”lərlə münasibətdə olduğu kimi. Ümumiyyətlə, hesab edirəm ki, siyasətçilərin məhdudlaşdırılmasına dəstək verən “engeoşnik” və media qurumları indi özlərinə olan məhdudiyyəti bəyənmirlər, hətta buna layiqdirlər, çünki siyasətçilər məhdudlaşdırılanda, əksinə, yeni məhdudiyyətlər, nəzarət mexanizmləri tələb edirdilər. Sualım başqa şeydədir - niyə indi təcili müzakirə etdiyimiz bu “Xalqın Gücü”nün qanun layihəsi bir il əvvəl müzakirəyə çıxarılan və insanların qanunsuz həbsinə aid olan qanun layihələrindən daha çox diqqətə layiqdir. Biz bu qanun layihəsini və bu cəfəngiyyatı müzakirə etməyəcəyik ki, “enjeoşniklər” bizi əvvəlcə müzakirə obyektinə çeviriblər, indi isə bunun əksini edib onları müzakirə edirik. Mən orada iştirak etməyəcəyəm, amma bu qanun layihəsini necə müzakirə etməyinizin əleyhinə deyiləm. Bu, qanunsuz məhbusların azad edilməsi haqqında qanun layihəsindən daha çox diqqət çəkib”.
- Qanun layihəsinə əsasən xarici təsir agenti gəlirinin 20 %-dən çoxunu xaricdən əldə edən qeyri-sahibkar (qeyri-kommersiya) hüquqi şəxs (qeyri-hökumət təşkilatı) və KİV-dir, inzibati orqan (dövlət və ya bələdiyyə orqanı/qurum) və ya milli idman federasiyaları tərəfindən yaradılmış təşkilatlar istisna olmaqla.
- Belə hüquqi şəxslər maliyyə hesabatı üzrə öhdəliklərə tabe olacaqlar, bu, keçmiş təqvim ili ərzində xərclənmiş pul vəsaitlərinin məbləği və təyinatı barədə məlumatların təqdim edilməsini əhatə edir. Xarici təsir agentlərinin reyestrinə daxil edilmiş məlumatlar açıqdır.
- Qanun layihəsinə əsasən, “xarici təsir agenti”ni müəyyən etmək üçün Gürcüstanın Ədliyyə Nazirliyi monitorinq aparmaq imkanı əldə edəcək və bu monitorinq çərçivəsində ona bütün lazımi məlumatları emal etmək səlahiyyəti veriləcək, şəxsi məlumatlar daxil olmaqla.
- Monitorinqin başlanması üçün əsas təşkil edir: Ədliyyə Nazirliyinin müvafiq səlahiyyətli şəxsinin qərarı; Xarici təsirin konkret agentinə müvafiq istinadı ehtiva edən Nazirliyə təqdim edilmiş yazılı ərizə.
- Qanun layihəsi nazirliyə 10, 20 və 25 min lari məbləğində cərimələr tətbiq etmək, təşkilatları məcburi qeydiyyata almaq səlahiyyəti də verir.
Qanun layihəsinin təşəbbüskarları parlament çoxluğunun üzvləridir: Sozar Subar, Mixeil Kavelaşvili, Dimitri Xundadze, Quram Maçaraşvili, Viktor Caparidze, İrakli (Daçi) Beraya, Eka Sepaşvili, Davit Kaçarava və Zaal Mikeladze.
“Xalqın Gücü”nə görə, qanun layihəsi əsasən 1938-ci ildə Amerika Birləşmiş Ştatlarında qəbul edilmiş “Xarici Agentlərin Qeydiyyatı Aktı”na (Foreign Agent Registration Act - FARA) əsasən yaradılıb. Bununla belə, ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Ned Prays bildirib ki, bu, ABŞ-ın heç bir qanununa deyil, oxşar Rusiya və Macarıstan qanunvericiliyinə əsaslanır.
Gürcüstan Prezidenti Salome Zurabişvili bildirir ki, bu qanun layihəsi onun dəstəyini qazanmayacaq, çünki belə bir qanun Gürcüstanı Rusiya ilə yaxınlaşdıracaq.
Xalq Müdafiəçisi Aparatının qiymətləndirməsinə görə, qanun layihəsi insan hüquqlarının beynəlxalq müdafiəsi standartlarına uyğun gəlmir və müasir demokratik dövlətin əsas prinsipləri ilə bir araya sığmır.
ABŞ-ın Gürcüstandakı səfirliyinin fevralın 20-də verdiyi bəyanata görə, “təsadüfi deyil ki, Kremlin hədəflərindən biri Gürcüstandakı vətəndaş cəmiyyətidir”.
