2024 թվականին Վրաստանում ռեկորդային քանակի չինական ընկերություններ են գրանցվել

Չինաստանի քաղաքացիները Վրաստանում գրանցել են 1893 ընկերություն, ինչը 4 անգամ ավելի է, քան 2013 թվականից առաջ գրանցվածների թիվը։

2024 թվականին Վրաստանում գրանցվել է չինական 291 նոր ընկերություն, ինչը ռեկորդային թիվ է։

2003-2012 թվականների համեմատ Չինաստանից արտասահմանյան ուղղակի ներդրումներն աճել են 5 անգամ և կազմել 600 միլիոն ԱՄՆ դոլար։ Արտասահմանյան ուղղակի ներդրումները գագաթնակետին են հասել 2014 թվականին և այդ ժամանակից ի վեր նվազել են։

2012 թվականից ի վեր Չինաստանի հետ տարեկան առևտրաշրջանառությունը եռապատկվել է և կազմել 2 միլիարդ ԱՄՆ դոլար։ 2024 թվականին Չինաստանը Վրաստանի չորրորդ խոշորագույն առևտրային գործընկերն էր՝ կազմելով Վրաստանի ընդհանուր առևտրի 8.2%-ը։

2024 թվականին Չինաստանի և Վրաստանի միջև զբոսաշրջային վիզաները վերացվեցին, ինչի արդյունքում Չինաստանից Վրաստան այցելությունների թիվը 83%-ով աճեց՝ հասնելով 89 հազարի։ Բացի այդ, չինական ավիաընկերությունների չվերթները դեպի Վրաստան զգալիորեն աճել են։

Վրաստանում մի շարք խոշոր ենթակառուցվածքային նախագծեր են իրականացվում չինական ընկերությունների, այդ թվում՝ պետական ​​ձեռնարկությունների կողմից։ Անակլիայի նավահանգստի նախագծից բացի, չինական կողմը հետաքրքրություն է ցուցաբերել Վազիանիում նոր օդանավակայանի զարգացման նկատմամբ, որտեղ մինչև վերջերս անցկացվում էին ՆԱՏՕ-ի զորավարժությունները։ Չինաստանի դեսպանի խոսքով՝ նախագծի նկատմամբ հետաքրքրություն են ցուցաբերել մի շարք չինական ընկերություններ։

Հաշվետվությունը նաև կենտրոնանում է չինական ընկերությունների հետ համագործակցության վրա, որոնք վտանգ են ներկայացնում ԱՄՆ ազգային անվտանգության համար։ Transparency International Georgia-ն որպես նման օրինակ է բերում չինական պետական ​​China Communications Construction Company Limited (CCCC) ընկերությունը, որը «Վրացական երազանքի» կողմից ընտրվել էր Անակլիայի նավահանգստի կառուցման համար։ Այս ընկերությունը 2021 թվականի հունիսից ի վեր ենթարկվել է ԱՄՆ-ի կողմից սահմանված սահմանափակումների: Այն ներառված է ԱՄՆ ֆինանսների նախարարության Արտասահմանյան ակտիվների վերահսկողության գրասենյակի (OFAC) համախմբված պատժամիջոցների ցանկում (Non-SDN)՝ չինական ռազմարդյունաբերական համալիրի մաս կազմելու համար:

2020 թվականին ԱՄՆ պետքարտուղար Մայք Պոմպեոն հայտարարել է, «CCCC-ն և դրա դուստր ձեռնարկությունները ներգրավված են կոռուպցիայի, գիշատիչ ֆինանսավորման, շրջակա միջավայրի ոչնչացման և այլ չարաշահումների մեջ ամբողջ աշխարհում… Չինաստանին չպետք է թույլատրվի օգտագործել CCCC-ն և այլ պետական ​​ձեռնարկություններ որպես գործիքներ իր ընդլայնողական օրակարգը առաջ մղելու համար»։

Մեկ այլ ընկերություն՝ China Railway 23rd Bureau Group-ը, զբաղվում է Վրաստանում մայրուղիների շինարարությամբ։ Համաշխարհային բանկի տվյալներով՝ այն Չինաստանի երկաթուղային շինարարության կորպորացիայի (CRCC) դուստր ձեռնարկությունն է։ Չինաստանի երկաթուղային շինարարության կորպորացիան գտնվում է ԱՄՆ ֆինանսների նախարարության NS-CMIC ցուցակում, որը նրա նկատմամբ ներդրումային սահմանափակումներ է սահմանում։ 2020 թվականին Միացյալ Նահանգների Պաշտպանության նախարարությունը CRCC-ն ճանաչել է որպես չինական ռազմական ընկերություն։

Հաշվետվությունը առանձին գլուխ է հատկացնում Բիձինա Իվանիշվիլիի Չինաստանի հետ կապերին։

«Վրացական երազանքի» հիմնադիր Բիձինա Իվանիշվիլին և նրա գործընկեր Իվանե Չխարտիշվիլին, ինչպես նաև նախկին վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին անձնական գործարար կապեր ունեն մեկ այլ խնդրահարույց չինական ընկերության՝ CEFC China Energy-ի հետ։

CEFC China Energy LLC-ն Փոթիի ազատ արդյունաբերական գոտու 75%-ի սեփականատերն է։ Բիձինա Իվանիշվիլին և Իվանե Չխարտիշվիլին տիրապետում են ընկերության 50%-ին, որը կառավարում է CEFC China Energy-ի 75% բաժնեմասը։

2017 թվականին Նյու Յորքում ձերբակալվեց CEFC-ի ղեկավարներից մեկը՝ Պատրիկ Հոն։ Նրան մեղադրում էին աֆրիկյան երկրների պաշտոնյաներին կաշառելու մեջ՝ չինական ընկերության շահերը առաջ մղելու համար։ CEFC-ն նաև մեղադրվել է զենքի ապօրինի շրջանառության և Իրանի դեմ սահմանված պատժամիջոցները շրջանցելու մեջ։ Այն ժամանակ, երբ CEFC-ն արդեն ներքաշված էր միջազգային կոռուպցիոն սկանդալների մեջ, 2018 թվականի փետրվարին Վրաստանի նախկին վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին նշանակվեց ընկերության վերահսկիչ խորհրդի խորհրդական։

Իվանե Չխարտիշվիլին, որը 2016 թվականին հիմնադրված Վրաստան-Չինաստան տնտեսական և մշակութային զարգացման կենտրոնի գործադիր տնօրենն է, ներգրավված էր CEFC-ի Վրաստան մուտք գործելու շուրջ բանակցություններում։ Վրաստանի առևտրաարդյունաբերական պալատը և Վրաստան-Չինաստան տնտեսական և մշակութային զարգացման կենտրոնը համատեղ հիմնադրել են Վրաստան-Չինաստան բարեկամության ասոցիացիան, իսկ 2016 թվականի հոկտեմբերի 18-ին CEFC China Energy-ի գործադիր տնօրեն Ցզյանջուն Չժանը ընտրվել է պատվավոր նախագահ։

Հաշվետվության համաձայն՝ Վրաստանում գործող չինական 10 խոշորագույն ընկերությունների մեծ մասը ներգրավված է ենթակառուցվածքային նախագծերում, ինչպիսիք են մայրուղիների, ճանապարհների և կամուրջների կառուցումը ամբողջ երկրում։

Ուսումնասիրությունը նաև կենտրոնանում է չինական հսկողության համակարգերի վրա. «Վրաստանի պետական ​​հաստատությունների մոտավորապես 70-80%-ը հագեցած է չինական արտադրության հսկողության տեսախցիկներով: Այս տեսախցիկների մեծ մասը, որոնք գործում են պետական ​​վերահսկողության ներքո, արտադրվում են չինական պատժամիջոցների տակ գտնվող ընկերությունների՝ Hikvision-ի և Dahua Technology-ի կողմից: Բացի այդ, Թբիլիսիի քաղաքապետարանը օգտագործում է Չինաստանում մշակված ծրագրային ապահովում (HikCentral)՝ հսկողության համակարգերը կառավարելու և աջակցելու համար:

Գնումների առումով, Վրաստանի Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը ամենաշատը ծախսել է չինական հսկողության սարքավորումների վրա՝ ընդհանուր առմամբ մոտ 630 000 ԱՄՆ դոլար ծախսով։

2024 թվականի հոկտեմբերին Չինաստանի կառավարությունը Վրաստանին անվճար նվիրաբերեց մաքսային զննման համակարգեր։ Սարքավորումները տրամադրել է չինական Nuctech ընկերությունը։ 2020 թվականին Միացյալ Նահանգները Nuctech-ը (Tongfang NucTech Technology Ltd.) ավելացրել է Արդյունաբերության բյուրոյի և անվտանգության սուբյեկտների ցանկում՝ հղում անելով ազգային անվտանգության հետ կապված մտահոգություններին։