Transparency International-ը հրապարակել է Վրաստանում Չինաստանի ազդեցության աճի վերաբերյալ ուսումնասիրություն, որի համաձայն՝ Վրաստանի տնտեսական հարաբերությունները Չինաստանի հետ զգալիորեն աճել են «Վրացական երազանքի» իշխանության գալու ընթացքում։
Լրահոս
Չինաստանի քաղաքացիները Վրաստանում գրանցել են 1893 ընկերություն, ինչը 4 անգամ ավելի է, քան 2013 թվականից առաջ գրանցվածների թիվը։
2024 թվականին Վրաստանում գրանցվել է չինական 291 նոր ընկերություն, ինչը ռեկորդային թիվ է։
2003-2012 թվականների համեմատ Չինաստանից արտասահմանյան ուղղակի ներդրումներն աճել են 5 անգամ և կազմել 600 միլիոն ԱՄՆ դոլար։ Արտասահմանյան ուղղակի ներդրումները գագաթնակետին են հասել 2014 թվականին և այդ ժամանակից ի վեր նվազել են։
2012 թվականից ի վեր Չինաստանի հետ տարեկան առևտրաշրջանառությունը եռապատկվել է և կազմել 2 միլիարդ ԱՄՆ դոլար։ 2024 թվականին Չինաստանը Վրաստանի չորրորդ խոշորագույն առևտրային գործընկերն էր՝ կազմելով Վրաստանի ընդհանուր առևտրի 8.2%-ը։
2024 թվականին Չինաստանի և Վրաստանի միջև զբոսաշրջային վիզաները վերացվեցին, ինչի արդյունքում Չինաստանից Վրաստան այցելությունների թիվը 83%-ով աճեց՝ հասնելով 89 հազարի։ Բացի այդ, չինական ավիաընկերությունների չվերթները դեպի Վրաստան զգալիորեն աճել են։
Վրաստանում մի շարք խոշոր ենթակառուցվածքային նախագծեր են իրականացվում չինական ընկերությունների, այդ թվում՝ պետական ձեռնարկությունների կողմից։ Անակլիայի նավահանգստի նախագծից բացի, չինական կողմը հետաքրքրություն է ցուցաբերել Վազիանիում նոր օդանավակայանի զարգացման նկատմամբ, որտեղ մինչև վերջերս անցկացվում էին ՆԱՏՕ-ի զորավարժությունները։ Չինաստանի դեսպանի խոսքով՝ նախագծի նկատմամբ հետաքրքրություն են ցուցաբերել մի շարք չինական ընկերություններ։
Հաշվետվությունը նաև կենտրոնանում է չինական ընկերությունների հետ համագործակցության վրա, որոնք վտանգ են ներկայացնում ԱՄՆ ազգային անվտանգության համար։ Transparency International Georgia-ն որպես նման օրինակ է բերում չինական պետական China Communications Construction Company Limited (CCCC) ընկերությունը, որը «Վրացական երազանքի» կողմից ընտրվել էր Անակլիայի նավահանգստի կառուցման համար։ Այս ընկերությունը 2021 թվականի հունիսից ի վեր ենթարկվել է ԱՄՆ-ի կողմից սահմանված սահմանափակումների: Այն ներառված է ԱՄՆ ֆինանսների նախարարության Արտասահմանյան ակտիվների վերահսկողության գրասենյակի (OFAC) համախմբված պատժամիջոցների ցանկում (Non-SDN)՝ չինական ռազմարդյունաբերական համալիրի մաս կազմելու համար:
2020 թվականին ԱՄՆ պետքարտուղար Մայք Պոմպեոն հայտարարել է, «CCCC-ն և դրա դուստր ձեռնարկությունները ներգրավված են կոռուպցիայի, գիշատիչ ֆինանսավորման, շրջակա միջավայրի ոչնչացման և այլ չարաշահումների մեջ ամբողջ աշխարհում… Չինաստանին չպետք է թույլատրվի օգտագործել CCCC-ն և այլ պետական ձեռնարկություններ որպես գործիքներ իր ընդլայնողական օրակարգը առաջ մղելու համար»։
Մեկ այլ ընկերություն՝ China Railway 23rd Bureau Group-ը, զբաղվում է Վրաստանում մայրուղիների շինարարությամբ։ Համաշխարհային բանկի տվյալներով՝ այն Չինաստանի երկաթուղային շինարարության կորպորացիայի (CRCC) դուստր ձեռնարկությունն է։ Չինաստանի երկաթուղային շինարարության կորպորացիան գտնվում է ԱՄՆ ֆինանսների նախարարության NS-CMIC ցուցակում, որը նրա նկատմամբ ներդրումային սահմանափակումներ է սահմանում։ 2020 թվականին Միացյալ Նահանգների Պաշտպանության նախարարությունը CRCC-ն ճանաչել է որպես չինական ռազմական ընկերություն։
Հաշվետվությունը առանձին գլուխ է հատկացնում Բիձինա Իվանիշվիլիի Չինաստանի հետ կապերին։
«Վրացական երազանքի» հիմնադիր Բիձինա Իվանիշվիլին և նրա գործընկեր Իվանե Չխարտիշվիլին, ինչպես նաև նախկին վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին անձնական գործարար կապեր ունեն մեկ այլ խնդրահարույց չինական ընկերության՝ CEFC China Energy-ի հետ։
CEFC China Energy LLC-ն Փոթիի ազատ արդյունաբերական գոտու 75%-ի սեփականատերն է։ Բիձինա Իվանիշվիլին և Իվանե Չխարտիշվիլին տիրապետում են ընկերության 50%-ին, որը կառավարում է CEFC China Energy-ի 75% բաժնեմասը։
2017 թվականին Նյու Յորքում ձերբակալվեց CEFC-ի ղեկավարներից մեկը՝ Պատրիկ Հոն։ Նրան մեղադրում էին աֆրիկյան երկրների պաշտոնյաներին կաշառելու մեջ՝ չինական ընկերության շահերը առաջ մղելու համար։ CEFC-ն նաև մեղադրվել է զենքի ապօրինի շրջանառության և Իրանի դեմ սահմանված պատժամիջոցները շրջանցելու մեջ։ Այն ժամանակ, երբ CEFC-ն արդեն ներքաշված էր միջազգային կոռուպցիոն սկանդալների մեջ, 2018 թվականի փետրվարին Վրաստանի նախկին վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին նշանակվեց ընկերության վերահսկիչ խորհրդի խորհրդական։
Իվանե Չխարտիշվիլին, որը 2016 թվականին հիմնադրված Վրաստան-Չինաստան տնտեսական և մշակութային զարգացման կենտրոնի գործադիր տնօրենն է, ներգրավված էր CEFC-ի Վրաստան մուտք գործելու շուրջ բանակցություններում։ Վրաստանի առևտրաարդյունաբերական պալատը և Վրաստան-Չինաստան տնտեսական և մշակութային զարգացման կենտրոնը համատեղ հիմնադրել են Վրաստան-Չինաստան բարեկամության ասոցիացիան, իսկ 2016 թվականի հոկտեմբերի 18-ին CEFC China Energy-ի գործադիր տնօրեն Ցզյանջուն Չժանը ընտրվել է պատվավոր նախագահ։
Հաշվետվության համաձայն՝ Վրաստանում գործող չինական 10 խոշորագույն ընկերությունների մեծ մասը ներգրավված է ենթակառուցվածքային նախագծերում, ինչպիսիք են մայրուղիների, ճանապարհների և կամուրջների կառուցումը ամբողջ երկրում։
Ուսումնասիրությունը նաև կենտրոնանում է չինական հսկողության համակարգերի վրա. «Վրաստանի պետական հաստատությունների մոտավորապես 70-80%-ը հագեցած է չինական արտադրության հսկողության տեսախցիկներով: Այս տեսախցիկների մեծ մասը, որոնք գործում են պետական վերահսկողության ներքո, արտադրվում են չինական պատժամիջոցների տակ գտնվող ընկերությունների՝ Hikvision-ի և Dahua Technology-ի կողմից: Բացի այդ, Թբիլիսիի քաղաքապետարանը օգտագործում է Չինաստանում մշակված ծրագրային ապահովում (HikCentral)՝ հսկողության համակարգերը կառավարելու և աջակցելու համար:
Գնումների առումով, Վրաստանի Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը ամենաշատը ծախսել է չինական հսկողության սարքավորումների վրա՝ ընդհանուր առմամբ մոտ 630 000 ԱՄՆ դոլար ծախսով։
2024 թվականի հոկտեմբերին Չինաստանի կառավարությունը Վրաստանին անվճար նվիրաբերեց մաքսային զննման համակարգեր։ Սարքավորումները տրամադրել է չինական Nuctech ընկերությունը։ 2020 թվականին Միացյալ Նահանգները Nuctech-ը (Tongfang NucTech Technology Ltd.) ավելացրել է Արդյունաբերության բյուրոյի և անվտանգության սուբյեկտների ցանկում՝ հղում անելով ազգային անվտանգության հետ կապված մտահոգություններին։
