«Երազանքի» օրինագծով՝ նախագահն այլևս չի կարողանա ընտրել ԿԸՀ-ի ղեկավարի թեկնածուներին

Փոփոխություններ են նախատեսվում Վրաստանի ընտրական օրենսգրքում և խորհրդարանի կանոնակարգում։ Ըստ օրինագծի՝

• ԿԸՀ նախագահի և անդամների ընտրության մրցույթը կհայտարարի և մրցութային հանձնաժողովը կստեղծի խորհրդարանի նախագահը (երկրի նախագահի փոխարեն)։ Բացի այդ, մրցութային հանձնաժողովում նախատեսված է նախագահի ներկայացուցչի ներկայությունը,
• ԿԸՀ նախագահի և անդամության թեկնածուներին օրենսդիր մարմին կներկայացնի խորհրդարանի նախագահը: Նախատեսվում է նախագահի մասնակցությունը թեկնածուի առաջադրման գործընթացին։ Մասնավորապես, եթե խորհրդարանն առաջին անգամ չկարողանա լրացնել բոլոր թափուր պաշտոնները, նախագահն իրավունք կունենա մրցույթի մյուս թեկնածուներից յուրաքանչյուր թափուր պաշտոնի համար խորհրդարան ներկայացնել մեկ թեկնածություն,
• ԿԸՀ նախագահը և անդամները կընտրվեն 5 տարի ժամկետով,
• ԿԸՀ նախագահին ու անդամներին խորհրդարանը կընտրի՝ ամբողջական կազմի մեծամասնությամբ, այսինքն՝ 76 պատգամավորի աջակցությամբ։

Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը կազմված է ոչ ավելի, քան 17 անդամից, որոնց թվում է ԿԸՀ նախագահը։ Ընտրական օրենսգրքի ներկայիս խմբագրությամբ ԿԸՀ 7 անդամներին ընտրում է խորհրդարանը՝ նախագահի առաջարկով, իսկ ԿԸՀ 9-ից ոչ ավելի անդամները նշանակվում են կուսակցությունների կողմից։ Նախագահն ունի ԿԸՀ նախագահի թեկնածու ընտրելու և խորհրդարանին ներկայացնելու լիազորություն։ Նա է հրամանագիր արձակում մրցույթն անցկացնելու և մրցութային հանձնաժողով ստեղծելու մասին։ ԿԸՀ նախագահին և անդամներին 5 տարի ժամկետով ընտրելու համար անհրաժեշտ է խորհրդարանի ամբողջական կազմի 2/3-ի, այսինքն՝ 100 պատգամավորի աջակցությունը։ 2/3-ից պակաս ձայներով ընտրված ԿԸՀ անդամի պաշտոնավարման ժամկետն ընդամենը 6 ամիս է։

ԿԸՀ-ի փոխնախագահներից մեկը, ընդդիմադիր «Լելո» կուսակցության անդամ Գիորգի Սիորիձեն հայտարարել է, որ կառավարությունը պատրաստվում է 2024 թվականի խորհրդարանական ընտրություններին և «ԿԸՀ միակուսակցական օկուպացիայի է ենթարկում»։

«Իշխող կուսակցության ղեկավարների նախաձեռնած օրենսդրական փոփոխությունների փաթեթի համաձայն՝ իշխանությունն ինքնուրույն է վերահսկում ընթացակարգերը,  կկարողանա ԿԸՀ նախագահ ընտրել միայնակ, առանց բոլորի հետ համաձայնության, և ըստ այդմ՝ վարել գործընթացը հակաժողովրդավարական ճանապարհով, ինչպես ինքն է ցանկանում։

Նոր փոփոխություններով ԿԸՀ նախագահն ու անդամներն ընտրվում են խորհրդարանի անդամների կողմից՝ պարզ մեծամասնությամբ, այսինքն՝ մեկ կուսակցության կողմից, ինչպես նաև 5 տարի ժամկետով։ Վենետիկի հանձնաժողովի և ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի եզրակացությունները անտեսվում են։

Միաժամանակ, փոփոխությունների փաթեթի համաձայն, Վրաստանի նախագահն ունի սահմանադրական իրավասություն՝ խորհրդարանին ներկայացնելու ԿԸՀ նախագահի և անդամակցության թեկնածությունները։ Սա հարձակում է նախագահի ինստիտուտի վրա, ինչը պայմանավորված է նրանով, որ նախագահը խորհրդարանին չի ներկայացրել իշխանության ցանկալի թեկնածուներին։

Շառլ Միշելի գլխավոր ձեռքբերումը ԿԸՀ նախագահի և անդամների ընտրության մեխանիզմն էր, որը պահանջում էր խորհրդարանում որակյալ, 2/3 մեծամասնություն, որը պետք է հիմնված լինի կոնսենսուսի և կուսակցությունների միջև քաղաքական խորհրդակցությունների անհրաժեշտության վրա։ Այս փաթեթի համաձայն՝ այս ամենը կչեղարկվի»,- ասել է Սիորիձեն այսօրվա ճեպազրույցում։

ԿԸՀ փոխնախագահը նշում է, որ եթե խորհրդարանն ընդունի «Վրացական երազանքի» նախաձեռնած օրենքի նախագիծը, «դա շատ մեծ հետընթաց կլինի ինստիտուցիոնալ ժողովրդավարության զարգացման ճանապարհին»։

Օրենսդրական փոփոխությունների հեղինակները, որոնց թվում է «Վրացական երազանք» խմբակցության նախագահ Մամուկա Մդինարաձեն, պարզաբանում են, որ ԵՄ անդամ երկրներում գործող օրենսդրությունը չի ներառում նմանատիպ մարմնի անդամների, առավելևս նախագահի ընտրության նմանատիպ հնարավորություն, ինչպես Վրաստանի ընտրական օրենսգրքով սահմանված կարգն է։

Այս պահին ԿԸՀ նախագահի պարտականությունները կատարում է Գիորգի Կալանդարիշվիլին։ Խորհրդարանի 2022 թվականի դեկտեմբերի 22-ի արտահերթ նիստում նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլիի կողմից առաջադրված ԿԸՀ նախագահի երկու թեկնածուներից մեկին՝ Թամար Ալփաիձեին, չի սատարել ոչ մի պատգամավոր, իսկ մյուսի՝ Ռևազ Էգաձեի օգտին քվեարկել է մեկ պատգամավոր։ Ընտրական մրցույթին մասնակցել է նաև Գիորգի Կալանդարիշվիլին, սակայն նախագահը չի ներկայացրել նրա թեկնածությունը խորհրդարանին, ինչը բացատրվել է նրանով, որ նախորդ երկու դեպքերում Կալանդարիշվիլին չի կարողացել ստանալ խորհրդարանի ամբողջական կազմի 2/3-ի աջակցությունը, ուստի նա այդ պաշտոնում ընտրվել է 6-6 ամիս ժամկետով։ Գիորգի Կալանդարիշվիլիի թեկնածությանը սատարել է «Վրացական երազանքը»։