Ինքնաբուխ ակցիայի ժամանակ քաղաքապետարանին նախապես ծանուցելու պարտավորությունը վերացվել է

Վրաստանի Սահմանադրական դատարանի պլենումը համարել է, որ «Հավաքների և ցույցերի մասին» օրենքի 8-րդ հոդվածի 1-ին կետի նորմատիվային բովանդակությունը, որը նախատեսում է մունիցիպալիտետի գործադիր մարմնին հավաքից ոչ ուշ, քան 5 օր առաջ ծանուցելու պարտավորություն, երբ նախազգուշացումը այս ժամկետում՝ հավաքի/ցույցի ինքնաբուխությունը հաշվի առնելով անհնար է, հակասահմանադրական է Սահմանադրության 21-րդ հոդվածի առաջին պարբերության նկատմամբ։

Օրենքի սահմանադրականությունը որոշելու համար հանրային պաշտպանը դատարան է դիմել 2021 թվականին։ Հայցվորը բացատրել է, որ վիճարկվող նորմը բացառում է ինքնաբուխ հավաք և ցույց անցկացնելու օրինական հնարավորությունը, քանի որ մունիցիպալիտետի գործադիր մարմնին 5 օր առաջ ծանուցելու պահանջը գործում էր բոլոր դեպքերում՝ առանց բացառության։ Հայցվորը նշել է, որ հավաքը հաճախ պայմանավորված է անհապաղ սոցիալական բողոքով և կարող է ընդհանրապես չունենալ նշանակված կազմակերպիչ: Նման դեպքում ժամանակի սղության և այլ հանգամանքների պատճառով անհնար է դարձել պահպանել վիճելի կանոնը։

Սահմանադրական դատարանը բավարարել է հայցը և որոշել, որ Սահմանադրության 21-րդ հոդվածով պաշտպանվող հավաքների ազատությունը պաշտպանում է ինչպես նախապես կազմակերպված, այնպես էլ ինքնաբուխ հավաքների և ցույցերի հնարավորությունը, քանի որ առանձին դեպքերում հավաքների և ցույցերի արդյունավետությունը պահանջում է անհապաղություն՝ խուսափելով ժամանակի ձգձգումից։ Համապատասխանաբար, ինքնաբուխ հավաքներ և ցույցեր անցկացնելու իրավունքը, այդ թվում՝ տրանսպորտի վայրում կամ տրանսպորտի շարժը խաթարելու միջոցով, պատկանում է հավաքների և ցույցերի ազատության պահպանվող ոլորտին։

«Վրաստանի պատմական փորձը ցույց է տալիս, որ ընդհանուր առմամբ հավաքների ու ցույցերի իրավունքը հատուկ նշանակություն ունի վրաց հասարակության համար։ Տասնամյակներ շարունակ հանրային հավաքները եղել են պետական ​​շահերի պաշտպանության, հասարակական կարծիք ձևավորելու, բողոք արտահայտելու, գաղափարների, արժեքների շուրջ համախմբվելու կամ պայքարելու արդյունավետ և շատ հաճախ օգտագործվող միջոց»,- պարզաբանում է Սահմանադրական դատարանը։

Դրա հետ մեկտեղ, Սահմանադրական դատարանը կարծում է, որ ինքնաբուխ հավաքների բոլոր դեպքերն ինքնաբերաբար չեն բացառում համապատասխան մարմնին նախնական նախազգուշացման անհրաժեշտությունը կամ հնարավորությունը։

«Հավաքի կազմակերպիչներին նախազգուշացնելու պարտավորությունը պատասխանատվություն է և պարտականություն՝ կապված իրավունքի իրացման հետ։ Հենց կազմակերպիչներին պարզ դառնա, որ, հաշվի առնելով հավաքի կամ ցույցի մասնակիցների թիվը, ճանապարհը մասամբ կամ ամբողջությամբ փակվելու է, պետք է հնարավորինս սեղմ ժամկետում այս մասին տեղեկացնեն իշխանություններին»,- հայտնում է սահմանադրական դատարանը։

Նշենք, որ այս որոշմամբ Սահմանադրական դատարանը փոխել է նախկինում հաստատված պրակտիկան, որը չէր ներառում մարդկանց և տրանսպորտային երթևեկության վայրերում, առանց նախազգուշացման, անարգել ինքնաբուխ բողոքի ցույցի իրավունքը՝ որպես Սահմանադրության 21-րդ հոդվածի առաջին պարբերություն։