Լրահոս

Ինչպես «Վրաստանի լուրերին» է հայտնել արհմիությունների ներկայացուցիչ Թեյմուրազ Սուրամելաշվիլին, հունվարի երկրորդ կեսին «Ջորջիան Մանգանեզից» նամակ են ստացել, որտեղ հանքերի ժամանակավոր փակման պատճառը Ուկրաինայում շարունակվող պատերազմն ու մանգանի շուկայական գնի նվազումն է նշվում։

«Գրեթե 15 հանքերում և օժանդակ ձեռնարկություններում աշխատանքները դադարեցվել են։ Գործազուրկ են մնացել ոչ միայն հանքափորները, այլև բուժքույրերն ու մաքրության պատասխանատուները։ Կասեցման հիմնական գործոնը Ռուսաստան-Ուկրաինա պատերազմն է։ Կոնկրետ ՌԴ նախագահ Պուտինն ասել է, որ Ռուսաստան ապրանքներ են ներկրվում դեմպինգային գներով, և նա 24 տոկոս ավելորդ հարկ է սահմանել։ Իրականում դա կապված էր շատ մեծ վճարների հետ, քանի որ գործատուից տեղեկություն ունենք։ Ուստի հանքարդյունաբերական աշխատանքներն առայժմ դադարեցվել են։ Այն կարելի է վերականգնել երեք ամսում, միգուցե վեցից։ Անգամ գործատուն ինքը չի կարող կանխատեսում անել։ Իրականում դրանք կախված են պատերազմից և պատերազմի հետ կապված խնդիրներից: Փաստ է, որ նրանք հիմնականում կախված էին Ռուսաստանից։ Գների խթանման առյուծի բաժինն ունի Ռուսաստանը: Որքան գիտեմ, գործատուն այժմ բանակցությունների մեջ է ամերիկյան ընկերությունների հետ»,- ասում է արհմիությունների ներկայացուցիչ Թեյմուրազ Սուրամելաշվիլին։

Նրա տեղեկություններով՝ կոլեկտիվ պայմանագրի համաձայն՝ ֆորսմաժորային իրավիճակի դեպքում «Ջորջիան Մանգանեզը» պետք է աշխատողներին փոխհատուցի աշխատավարձի 60 տոկոսով։ Բացի այդ, հանքագործներին տրամադրվում է բժշկական ապահովագրություն։ «Ներկայումս բանակցություններ են տարվում՝ դադարեցնել գոնե բանկային վարկերի տոկոսների վճարումը։ Մենք դեռ կոնկրետ պատասխան չունենք, մենք բանակցությունների փուլում ենք, բայց մի քանի բանկերի կողմից դրական ազդանշան կա»,- նշում է Սուրամելաշվիլին։

«Ջորջիան Մանգանեզը» 2016 թվականի հունվարին չորս ամսով դադարեցրել է հանքարդյունաբերությունը։ Այն ժամանակ ընկերության տնօրենն այս որոշումը բացատրել էր աշխարհում մանգանային արտադրանքի ցածր պահանջարկով, «Ջորջիան Մանգանեզի» արդյունահանվող հանքաքարի ավելցուկային պաշարներով և համաշխարհային մետալուրգիական շուկայում խորը լճացած գործընթացներով։

«Ջորջիան Մանգանեզ» ՍՊԸ-ի 100% բաժնեմասը պատկանում է Լյուքսեմբուրգի կոմսությունում գրանցված «Georgian American Eloise» ընկերությանը։ Ընկերության տնօրենը Ուկրաինայի քաղաքացի Վլադիմիր Լոզինսկին է, սակայն 2017 թվականի մայիսից «Ջորջիան Մանգանեզը» ղեկավարում է Շրջակա միջավայրի պահպանության և գյուղատնտեսության նախարարության պահանջով դատարանի կողմից նշանակված հատուկ կառավարիչ Նիկոլոզ Չիքովանին։

2003-2007 թվականներին Չիքովանին ղեկավարել է Զեստափոնի ֆեռոհամաձուլվածքների գործարանը։ Նա «Վրացական երազանքին» մոտ կանգնած գործարար`«Ռիժա» մականունով Գիորգի Կապանաձեի ընկերն է։ Կապանաձեն «Ջորջիան Մանգանեզի» ազդեցիկ բաժնետեր է։ Հատուկ մենեջերը, ընկերության հաշվին, պետք է հնարավորինս արագ լուծեր Ճիաթուրայի էկոլոգիական խնդիրները՝ հողը, օդը, Կվիրիլա գետն այլևս չպետք է աղտոտվեր, հանքաքարի արդյունահանման ընթացքում պեղված տարածքները պետք է վերամշակվեն բաց հանքում: Նախարարության պահանջով դատարանը ևս երեք տարով երկարացրել է հատուկ կառավարչի լիազորությունները։ Խնդիրները դեռևս լուծված չեն, ավելացել է բաց հանքի արդյունահանումը, փորվել են Ճիաթուրայի գյուղերը, ոչնչացվել են անտառները, օդն աղտոտվել է։

«Մոմավալի Ճիաթուրա» ասոցիացիայի հիմնադիր Նոդար Չաչանիձեն ենթադրում է, որ կարող են ցանկանալ ընկերությունը փոխանցել ռուսներին։

«Մանգանն օգտագործվում է ռազմական տեխնիկայի և սպառազինության մեջ, և նման հակամարտության ժամանակ մենք կասկածում ենք, որ այն այլևս անհրաժեշտ չէ Արևմուտքին, Ամերիկային և Եվրոպային։ Ընդհակառակը, պահանջարկը պետք է ավելանար։ Գինը վերջին տարիներին գնալով բարձրանում է, և այժմ ընկերությունն ասում է, որ ֆեռոհամաձուլվածքների գինը նվազել է, և շուկայում պահանջարկը քիչ է։

Երեք ամսից կլրանա պետության կողմից նշանակված հատուկ ադմինիստրատորի պաշտոնավարման երկրորդ ժամկետը, և լուրջ կասկածներ կան, որ ցանկանում են ամբողջությամբ խորտակել ներդրումային ընկերությունը և բերել ռուս ներդրող։

Հանքագործների շրջանում ներքին տեղաշարժեր կան, բայց չգիտեմ, թե որքան ակտիվ են նրանք պատրաստվում բողոքել, քանի որ վախենում են կորցնել իրենց աշխատավարձի 60%-ը։ Ճիաթուրայի պատմության մեջ առաջին դեպքն է, երբ բոլոր հանքերը փակվել են»,- «Վրաստանի լուրերին» ասել է Նոդար Չաչանիձեն։

Ֆեռոհամաձուլվածքները Վրաստանի հիմնական արտահանվող ապրանքներից են։ Ազգային վիճակագրական ծառայության 2022 թվականի արտաքին առևտրի (նախնական) վիճակագրության համաձայն՝ անցած տարի արտահանման տասը ապրանքախմբերում առաջին տեղն են զբաղեցրել պղնձի հանքաքարերը և խտանյութերը՝ 1024,3 մլն ԱՄՆ դոլարով, որը կազմում է ամբողջ արտահանման 18,3%-ը։ Երկրորդ տեղում մարդատար ավտոմեքենաներն են՝ 903,8 մլն ԱՄՆ դոլարով (ընդհանուր արտահանման 16,2%-ը), իսկ երրորդ տեղում՝ ֆեռոհամաձուլվածքները՝ 459,8 մլն. ԱՄՆ դոլարով (8,2%)։ Ըստ «Սաքստատի» հաշվետվության՝ անցյալ տարի Ռուսաստան է արտահանվել 57 423,8 տոննա ֆեռոհամաձուլվածք, իսկ 2021 թվականին՝ 104 975,0 տոննա։ 2021 թվականին ֆեռոհամաձուլվածքների արտահանումը կազմել է արտահանման ընդհանուր ծավալի 11,3%-ը, և ըստ այս տվյալների՝ այն արտահանման առաջին տասնյակում երկրորդ տեղում էր։ 2022-ին, 2021-ի համեմատ, մի փոքր ավելացել է ֆեռոհամաձուլվածքների արտահանումը Թուրքիա։