ՄԱԿ-ի զեկուցողի քննադատական ​​զեկույցը Վրաստանում իրավապաշտպանների իրավիճակի վերաբերյալ

«Երբ ես սկսեցի իմ այցը Վրաստան, ինձ համար դժվար էր համակերպվել այն մտքի հետ, որ ցուցադրական բաց լինելով Վրաստանի

իշխանությունները փորձում են քողարկել իրավապաշտպաններին և նրանց կարևորագույն գործունեությունը խարխլելու համակարգված ջանքերը:

Լրագրողների դեմ հարձակումներին մասնակցող անձանց և մարդու իրավունքների պաշտպանության խնդիրները լուսաբանող լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների անպատժելիության հետ կապված խնդիրները շարունակում են սուր մնալ։ Այս լրագրողներին ու լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներին համարում եմ մարդու իրավունքների պաշտպան։ Ինձ համար պարզ է, որ այդ մարդիկ գտնվում են բարձր ռիսկային գոտում, և որ պետությունը բավարար ջանքեր չի գործադրում, որպեսզի նրանք կարողանան կատարել իրենց պարտականությունները՝ չվախենալով հաշվեհարդարից:

Կառավարությունը որոշ չափով խոչընդոտում է նաև լրագրողական գործունեությանը, ինչի մասին վկայում են տարբեր զեկույցները և հանրային տեղեկատվության հարցումներին արձագանքելու ցածր մակարդակը։ Բացի այդ, մտահոգություն է առաջացնում խորհրդարանի կողմից վերջերս նախաձեռնած վարքականոնը, որը կարծես թե նախատեսված է որպես պատգամավորներին անհանգստություն պատճառող լրագրողներին պատժելու մեխանիզմ։

Ես կշարունակեմ վերահսկել Վրաստանում իրավապաշտպանների իրավիճակը և կաշխատեմ պետական ​​պաշտոնյաների հետ մինչև 2025 թվականի մարտին Մարդու իրավունքների խորհրդին վերջնական զեկույց ներկայացնելը։ Բայց պետք է անհապաղ քայլեր ձեռնարկել իրավապաշտպանների վատթարացող իրավիճակը շտկելու համար»,- նշել է ՄԱԿ-ի հատուկ զեկուցողը և ընդգծել, որ ակնհայտորեն բացակայում է քաղաքական կամքը այդ խնդիրները լուծելու համար, ինչն իր հերթին վկայում է այն մասին, որ պետությունը չի կարող կատարել իր միջազգային պարտավորություններ՝ մարդու իրավունքների պաշտպանության ուղղությամբ։

Մերի Լոուլերը ասուլիսում խոսել է այսպես կոչված «հեղաշրջման գործի» և «Հավաքների և ցույցերի մասին» օրենքում արագացված կարգով ներդրված փոփոխությունների վերաբերյալ։

«Երբ ես կառավարության ներկայացուցիչների հետ հանդիպմանն անդրադարձա այս հարցերին, նրանք ինձ խորհուրդ տվեցին տեսնել կադրերը։ Ես այդպես էլ արեցի։ Իմ կարծիքով, տեսագրության մեջ չկար որևէ բան, որը հիմք կտար Պետական ​​անվտանգության ծառայությանը մեղադրանքներ առաջադրել դասընթացի կազմակերպիչներին և մասնակիցներին։ Եռօրյա թրեյնինգներին կարող էին ներկա գտնվել բոլոր ցանկացողները: Որպես դավադրության ապացույց թողարկված ժապավենը 8 րոպեանոց է և հստակ խմբագրված: Կադրերում հայտնված բանախոսը մեկ անգամ ոչ մի հիշատակում կամ բռնության կոչ չի արել: Այս պատմությունը որպես դավադրության ապացույց ներկայացնելը ակնհայտորեն ցույց է տալիս Պետական ​​անվտանգության ծառայության կողմից պատրաստված իրավապաշտպաններին քրեական պատասխանատվության ենթարկելու և հիմնարար իրավունքների պաշտպանության պրակտիկան ապալեգիտիմացնելու միտումնավոր փորձը հանրության և հատկապես այն երիտասարդների և ուսանողների աչքում, ովքեր փորձում են պաշտպանել իրենց իրավունքները բողոքի խաղաղ արտահայտման միջոցով։

Հրապարակելով դասընթացի տեսագրությունը՝ Պետական ​​անվտանգության ծառայությունը դասընթացը կազմակերպող իրավապաշտպաններին հստակ ազդարարել է, որ նրանք հսկողության տակ են։

Այս փաստն էլ ավելի սաստկացրել է այն մտավախությունը, որն առաջացավ հասարակության մեջ 2021 թվականին, այն բանից հետո, երբ հայտնի դարձավ, որ պետությունը գաղտնալսում է բազմաթիվ իրավապաշտպանների և անկախ լրագրողների։ Այս փաստին պատշաճ կերպով արձագանքելու փոխարեն՝ կառավարությունն էլ ավելի վատթարացրեց իրավիճակը՝ հաստատելով 2022 թվականի օրենսդրական փոփոխությունները, որոնք էլ ավելի ընդլայնեցին պետության վերահսկողության և հսկողության լիազորությունները», - ասել է Մերի Լոուլերը:

Նրա խոսքով, «Հավաքների և ցույցերի մասին» օրենքում կատարված փոփոխությունները նպատակ ունեն սահմանափակել խաղաղ բողոքի ակցիայի իրավունքը։ Նա կառավարությանը կոչ է արել չեղարկել փոփոխությունները։

Խորհրդարանի առաջին փոխխոսնակ Գիա Վոլսկին լիովին զարմանալի է որակել ՄԱԿ-ի հատուկ զեկուցողի քննադատական ​​զեկույցը։

«Մեղմ ասած, սա զարմանալի հայտարարություն է՝ իր անպատասխանատվությամբ ու անարդարությամբ, որը մենք լսեցինք ՄԱԿ-ի ներկայացուցչից։ ՄԱԿ-ը երբեք քաղաքական թեմաներով հայտարարություններ չի արել։ Թվում է, թե ինչ-որ առանձնահատուկ խնդիր ունի, չգիտեմ՝ ում ազդեցության տակ է գործում, ինչով է պայմանավորված նրա հայտարարությունը, բայց բոլոր թեմաները կարելի է գնահատել որպես ցնցող անարդարություն, շատ մեղմ։ Այն հարիր չէ ՄԱԿ-ին և չի համապատասխանում նրա կառուցվածքին ընդհանրապես և Վրաստանում իր գործունեությանը։ Զարմացնող նշանակում է, որ այն զարմացնում է իր անարդարությամբ, ոչ պրոֆեսիոնալիզմով և, առհասարակ, ՄԱԿ-ի մանդատի չկատարմամբ»,- ասել է Վոլսկին։