Լրահոս

Նամակը ստորագրողները խորը մտահոգություն են հայտնում «օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության» օրինագծի վերաներկայացման, Վրաստանում բռնությունների կտրուկ աճի և բողոքի ակցիաները լուսաբանող լրագրողների նկատմամբ այլ սահմանափակումների առնչությամբ։

«Մենք կրկնում ենք մեր կոչը՝ անհապաղ ետ կանչել օրինագիծը, որը սպառնում է բազմաթիվ անկախ լրատվամիջոցների կենսունակությանը։ Այն բանից հետո, երբ ցույցերը լուսաբանելիս առնվազն 20 լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներ ենթարկվեցին ֆիզիկական և բանավոր հարձակման և ձերբակալվեցին, մենք իշխանություններին կոչ ենք անում ապահովել բոլոր լրագրողների անվտանգությունը։

«Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրինագիծը, որը վերջերս երկրորդ ընթերցմամբ ընդունվեց խորհրդարանում, կառավարությանը հզոր գործիք է տալիս վարկաբեկելու, ճնշում գործադրելու և, ի վերջո, լռեցնելու անկախ ձայները, որոնք սպառնում են մամուլի և արտահայտման ազատությանը:

Օրենքը ոչ միայն ստիպում է անկախ լրատվամիջոցներին և ոչ կառավարական կազմակերպություններին պիտակավորել որպես «օտար տերության շահերը կրող», այլև Արդարադատության դեպարտամենտին իրավունք է տալիս «մանրակրկիտ հետաքննություն» իրականացնել այդ կազմակերպությունների վերաբերյալ միայն գրավոր հարցման հիման վրա։ Արդարադատության նախարարությունն իրավունք կունենա պահանջել անձնական տեղեկություններ, որոնք թույլ կտան միջամտել անկախ լրատվամիջոցների և հասարակական կազմակերպությունների գործունեությանը, խաթարել նրանց գործունեությունը և խաթարել դիտորդի դերը։

Վրաստանում մամուլի ազատության պաշտպանությունը երաշխավորված է գործող օրենսդրական դաշտով։ Դրանց թվում՝ Վրաստանի Սահմանադրության 17-րդ հոդվածը, որն ապահովում է գրաքննության անթույլատրելիությունը, ԶԼՄ-ների ազատությունը և լրատվամիջոցների բազմակարծությունը։ Բացի այդ, «Խոսքի և արտահայտման ազատության մասին» օրենքի 3-րդ հոդվածը երաշխավորում է լրագրողների իրավունքը՝ պաշտպանելու տեղեկատվական աղբյուրների գաղտնիությունը և խմբագրական որոշումներ կայացնելու իրենց խղճի համաձայն։ Այս կարևոր իրավական երաշխիքները խաթարվում են նոր օրինագծի միջոցով, որը կառավարությանը թույլ կտա ուղղակիորեն միջամտել և ճնշում գործադրել խմբագրությունների վրա:

Վերջում՝ լրագրողներին պետք է թույլ տալ ազատորեն կատարել իրենց աշխատանքը։ Առցանց հրատարակությունների լրագրողների մուտքը խորհրդարան արգելելու որոշումը, որն ընդունվել է օրենքի նախագծի խորհրդարանական քննարկման հենց սկզբում, լրատվամիջոցների ազատության հստակ սահմանափակում է և պետք է անհապաղ չեղարկվի։ Բացի այդ, Թբիլիսիի փողոցներում ոստիկանների բռնությունների և ահաբեկումների պատճառով լրագրողներին թույլ չեն տալիս անվտանգ կատարել իրենց աշխատանքը, ինչը պետք է անհապաղ դադարեցվի։ Վրաստանի Քրեական օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի համաձայն՝ լրագրողի մասնագիտական ​​գործունեությանը անօրինական միջամտությունը խստագույնս պատժվում է, հատկապես երբ առկա է բռնության կամ պաշտոնեական դիրքի չարաշահման սպառնալիք։

Մեր տվյալներով՝ առնվազն 20 լրատվամիջոցների աշխատակիցներ ձերբակալվել են, ցույցերի ընթացքում ֆիզիկական կամ բանավոր բռնության են ենթարկվել։ Կոչ եմ անում ամբողջությամբ հետաքննել միջադեպերը և ապահովել, որ մեղավորները պատասխանատվության ենթարկվեն»,- ասված է կոչում, որի ստորագրած 18 կազմակերպությունները, բացի Մամուլի ազատության ինստիտուտից, ներառում են այնպիսի կազմակերպություններ, ինչպիսիք են Եվրոպական լրագրողների ասոցիացիան, Կազմակերպված հանցագործության և կոռուպցիայի լուսաբանման նախագիծը (OCCRP), Լրագրողների պաշտպանության կոմիտեն (CPJ) և այլն:

2024 թվականի ապրիլի 3-ին «Վրացական երազանքը» կրկին օրակարգ բերեց այսպես կոչված «օտարերկրյա գործակալների» մասին ռուսական օրենքը, որը մեկ տարի առաջ, բազմահազարանոց բողոքի ակցիաների արդյունքում ետ կանչվեց, և եղավ խոստում, որ երբեք չի ընդունվի։ Ռուսական օրենքը պահանջում է անկախ լրատվամիջոցներից և հասարակական կազմակերպություններից, որոնք գործում են միջազգային հիմնադրամների դրամաշնորհային աջակցությամբ և չեն վերահսկվում կառավարության կամ հարակից խմբերի կողմից, գրանցվել որպես օտարերկրյա գործակալներ: Թբիլիսիում ապրիլի 15-ից զանգվածային բողոքի ցույցեր են անցկացվում ընդդեմ ռուսական օրենքի։ Իշխող կուսակցությունը մայիսի 13-ի աշխատանքային շաբաթվա ընթացքում երրորդ և վերջին ընթերցմամբ կփորձի ընդունել ռեպրեսիվ օրենքը։