Նինոծմինդայի պանսիոնատի գործով ՄԱԿ-ի կոմիտեն Վրաստանի խախտում է հայտնաբերել

Որոշման մեջ նշվում է, որ պետությունը չի պաշտպանել երեխաներին բռնության դաժան ձևերից և ժամանակին և համարժեք միջոցներ չի ձեռնարկել հանցագործության մեջ ներգրավված անձանց պատասխանատվության ենթարկելու համար։ ՄԱԿ-ի Երեխաների իրավունքների կոմիտեն նաև գտել է, որ պետությունը չի ապահովել գործի արդյունավետ հետաքննությունը։

Կոմիտեն հանձնարարել է պետությանը ապահովել տուժած երեխայի համարժեք, համապարփակ և ժամանակին փոխհատուցումը և վերականգնումը, գնահատել պետական ​​խնամքի տակ գտնվող երեխաների վիճակը՝ համաձայն Երեխաների իրավունքների կոնվենցիայի, որոշել վերականգնողական միջոցառումները երեխաների հետ համաձայնեցված՝ հաշվի առնելով տուժածի տեսակետներն ու կարծիքները։

Կոմիտեի որոշմամբ՝ պետությունը պարտավոր է նաև ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները՝ մասնավոր կամ պետական ​​որևէ հաստատությունում նմանատիպ խախտումները կանխելու համար։ Այն նաև պետք է ապահովի մշտական ​​և անկախ մոնիտորինգ նշված հաստատություններում։ Պետությունը պետք է ստեղծի երեխայի վրա հիմնված բողոքների արդյունավետ համակարգ բոլոր տեսակի խնամքի հաստատություններում, որը գաղտնի է, մատչելի, գենդերային զգայուն և երեխաների համար հարմար։ Պետությունը պետք է անհապաղ ապահովի երեխաներին ժամանակին իրավաբանական օգնության հասանելիությունը։

Ինչպես նշում է կոմիտեն, 57 երեխայի գործով դիմող Մ.Լ. իսկ Լ.Կ.-ի գործերով բացահայտվել է բռնություն և դաժան վերաբերմունք:

Կոմիտեի որոշմամբ 2008 թվականին ծնված Մ.Լ.-ն, երեք տարեկանից մինչև տասներեք տարեկան, տեղավորվել է Նինոծմինդայի Սուրբ Նինոյի խնամքից զրկված երեխաների գիշերօթիկ դպրոց, որտեղ նա ենթարկվել է խիստ պատիժների՝ ակամա միզելու համար։

Մանկավարժները հաճախ հրահանգում էին մեծ երեխաներին «ուղղել» Մ․Լ․-ին և մյուս երեխաներին՝ փայտերով կամ ձեռքերով հարվածելով:

11 տարեկանում նրան ստիպել են նաև հոգեմետ դեղեր ընդունել։ Նման դժվարությունների է հանդիպել նաև երկրորդ երեխան՝ 2003 թվականին ծնված Լ.Կ.-ն։ Դրանցից հատկանշական են սննդի անբավարարությունը, ոչ պատշաճ հիգիենան և շարժման սահմանափակումը։ Նրա եղբայրը, ով հաշմանդամ էր, նույնպես տուժել է անտեսումից ու բռնությունից։

«Երեխաները, ովքեր զրկված են ընտանեկան միջավայրից, իրավունք ունեն հատուկ պաշտպանություն և օգնություն ստանալ իրենց մասին հոգացող պետության կողմից»,- ասել է կոմիտեի անդամ Բենուա վան Կիրսբիլկը՝ հավելելով, որ, համապատասխանաբար, Վրաստանի կառավարությունը պատասխանատու է մանկական գիշերօթիկի կամ այլ նմանատիպ հաստատությունների փակ դռների հետևում տեղի ունեցողի համար։

Ինչպես նշում է ՄԱԿ-ի կոմիտեն, Նինոծմինդայի Սուրբ Նինոյի խնամքից զուկ երեխաների գիշերօթիկ դպրոցը բնակելի հաստատություն է որբ երեխաների համար։ Վրաստանի հանրային պաշտպանի գրասենյակը 2015 թվականի զեկույցում առաջին անգամ նշել է այնտեղ ամենավատ իրավիճակը։ Զեկույցում նշվում է երեխաների միջև հաճախակի հոգեբանական և ֆիզիկական բռնություն, ահաբեկում, ինչպես նաև մանկավարժների կողմից ֆիզիկական պատիժ՝ ծեծի, առանց սննդի թողնելու, կալանքի տակ պահելը: Այնուամենայնիվ, 2016 թվականին «Ուսումնական գործունեության լիցենզավորման մասին» Վրաստանի օրենքի նոր խմբագրության ներդրումից հետո գիշերօթիկ հաստատությանը կրթական գործունեության լիցենզիա է տրվել։

«Հանրային պաշտպանը 2018 թվականին հրապարակել է կրկնակի զեկույց, որտեղ ընդգծվել են պանսիոնատում առկա համակարգային խնդիրները և հսկողության ու երեխաների խնամքի բարելավման հրատապ անհրաժեշտությունը։ 2020 թվականի հունիսից՝ շուրջ մեկ տարի, հանրային պաշտպանի գրասենյակին արգելվում էր մուտք գործել պանսիոնատ։

Հաշվի առնելով, որ կառավարությունը չի կարողացել վերահսկել գիշերօթիկ հաստատության երեխաների վիճակը, «Գործընկերություն հանուն մարդու իրավունքների» հասարակական կազմակերպությունը դիմել է նախ Թբիլիսիի տարբեր դատարաններ, իսկ վերջում՝ 2021 թվականի մայիսին՝ ՄԱԿ-ի Երեխայի իրավունքների հանձնաժողով։

Հանձնաժողովը 57 երեխայի օգտին անմիջապես ժամանակավոր միջոց է կիրառել և խնդրել է հանրային պաշտպանի գրասենյակի ներկայացուցիչներին մոնիտորինգի նպատակով ընդունել պանսիոնատ։

Մեկ ամիս անց Հանրային պաշտպանի գրասենյակին թույլատրվել է մուտք գործել պանսիոնատ և կատարել համալիր գնահատում, որի արդյունքում 27 երեխա տեղափոխվել է այլընտրանքային խնամքի տակ։

2021 թվականի նոյեմբերի դրությամբ, թեև բարձրացված խնդիրները մնացել են չլուծված, 15 երեխա, այդ թվում՝ մեկ հաշմանդամություն ունեցող երեխա, դեռևս ապրում էին գիշերօթիկ հաստատությունում»,- ասվում է կոմիտեի հաղորդագրության մեջ։

«Գործընկերություն հանուն մարդու իրավունքների» փաստաբանները շարունակում են դատարանում պաշտպանել տուժած երեխաների իրավունքները։