Լրահոս

«Ցաավան և այլք ընդդեմ Վրաստանի» գործով բողոքարկողները եղել են Վրաստանի 26 քաղաքացիներ։ Խոսքը վերաբերում է 2019 թվականի հունիսի 20-21-ը Թբիլիսիում խորհրդարանի շենքի դիմաց տեղի ունեցած հանրահավաքը ցրելուն։ Լայնածավալ բողոքի ակցիան սկսվել է Ռուսաստանի դումայի պատգամավոր Սերգեյ Գավրիլովի կողմից Վրաստանի խորհրդարանի նախագահի տեղը զբաղեցնելուց և ռուսերենով ելույթ ունենալուց հետո։

Հայցվորները հիմնվել են Եվրոպական կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի վրա (անմարդկային կամ նվաստացնող վերաբերմունքի արգելում) և պնդել, որ իրենց վնասվածքները ուժի չափից դուրս կիրառման արդյունք են, և որ հարցի հետաքննությունն անարդյունավետ է։ Դիմումատուները նաև վկայակոչել են Կոնվենցիայի 10-րդ (արտահայտվելու ազատություն), 11-րդ (հավաքների և միավորումների ազատություն) և 13-րդ (արդյունավետ պաշտպանության իրավունք) հոդվածները: Եվրոպական դատարանը ձեռնպահ է մնացել այս հոդվածների վերաբերյալ որոշում կայացնելուց՝ հաշվի առնելով Վրաստանում ընթացող հետաքննությունը և փաստական ​​տարրերի հետագա պարզաբանման անհրաժեշտությունը։ Դատարանը 38-րդ հոդվածի (գործի քննություն) խախտում չի գտել, ինչի մասին մատնանշել են որոշ դիմումատուներ։

«Հայցվորները չեն կարողացել բացահայտել այն սպաներին, որոնց կրակոցները վնասվածքներ են պատճառել: Այնուամենայնիվ, դատարանը նշում է, որ ռետինե փամփուշտներ օգտագործած սպաների մեծ մասը դեմքը ծածկված է եղել և կանգնած է ոստիկանական շղթայի հետևում գտնվող բարձրադիր վայրում՝ ցուցարարներից ավելի հեռու։ Դա կարող էր բավականին դժվարացնել տուժածների համար նրանց ինքնությունը պարզելը: Իրոք, որոշ սպաներ նույնիսկ չեն ճանաչել իրենց գործընկերներին։

Սակայն, նախևառաջ, իշխանությունները, ծրագրելով և իրականացնող նման լայնածավալ ոստիկանական գործողությունը, պետք է ապահովեին, որ անօրինական վարքագծի մեջ կասկածվող սպաների նույնականացումը անհնարին լիներ: Մասնավորապես, երբ իրավասու ազգային մարմինները գործարկում են դիմակավորված ոստիկաններ՝ օրենքն ու կարգը պահպանելու կամ ձերբակալություններ իրականացնելու համար, այդ սպաներից պետք է պահանջվի տեսանելիորեն ցուցադրել որոշակի տարբերիչ նշաններ, օրինակ՝ օրդերի համարը: Նման նշանների ցուցադրումը կապահովի նրանց անանունությունը՝ միաժամանակ թույլ տալով նրանց նույնականացնել և հարցաքննել այն դեպքում, երբ վիճարկվում է գործողությունն իրականացնելու եղանակը:

Տվյալ դեպքում, սպաների համար նման նշանների բացակայության դեպքում, ավելի մեծ նշանակություն է ձեռք բերել իշխանությունների առկա քննչական միջոցների կիրառումը` պարզելու այն անձանց ինքնությունը, ովքեր պատասխանատու են դաժան վերաբերմունքի պատճառ դարձած ենթադրյալ ուժի կիրառման համար», - ասված է դատարանի որոշման մեջ։

Դատարանը նշում է, որ հետաքննությունը շարունակվում է ավելի քան չորսուկես տարի, թեև եզրակացություն չի արվել, իշխանությունները բավարար ջանքեր չեն գործադրել կատարվածը պարզելու և հնարավոր կասկածյալներին բացահայտելու համար.

«Օրինակ, չնայած այն հանգամանքին, որ դեպքից անմիջապես հետո տասնմեկերորդ դիմորդը իշխանություններից պահանջել է վերցնել խորհրդարանի բակի շրջակայքում տեղադրված տեսախցիկների ձայնագրությունները, անհասկանալի է, թե ինչու նման նյութ չի ստացվել։ Նմանապես, եթե երրորդ, հինգերորդ և յոթերորդ դիմումատուների ձերբակալման և ուղեկցման մեջ ներգրավված սպաների անունները հայտնի էին իշխանություններին, անհասկանալի է, թե ինչու որևէ հետևություն չի արվել խնդրո առարկա իրադարձությունների ժամանակ նրանց գործողությունների վերաբերյալ:

Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի որոշմամբ՝ որոշումը կայացնելու օրվանից երեք ամսվա ընթացքում պետությունը դիմումատուներին պետք է վճարի հետևյալ գումարները.

• Քուրդովանիձեին, Գոմուրիին, Սուլաշվիլիին, Չանքսելիանիին՝ յուրաքանչյուրին 15 000 եվրո, գումարած ցանկացած հարկ,
• Ցաավային, Կմուզովին, Սվանաձեին, Բաղաշվիլիին, Նեմսաձեին, Վախթանգաձեին, Խոզրևանիձեին, Կոշկաձեին, Մուրադովին, Ճումբուրիձեին, Աբաշիձեին, Դիասամիձեին, Շեխիլաձեին, Փոչխիձեին, Գիորգաձեին, Շարվաշիձեին, Դիդբերաշվիլիին՝ յուրաքանչյուրին 5000 եվրո, գումարած ցանկացած հարկ,
• Խվադագիանիին և Չիկվիլաձեին՝ 1800 եվրո, գումարած ցանկացած հարկ։

26 դիմողներից 22-ի շահերը պաշտպանել է Վրաստանի երիտասարդ իրավաբանների ասոցիացիան։ Կազմակերպության նախագահ Նոնա Քուրդովանիձեի խոսքով՝ նրանց թվում են եղել խաղաղ բողոքի ակցիայի 10 մասնակից, լրատվամիջոցների 11 ներկայացուցիչներ և մեկ մարդ պատահաբար հայտնվել է իրադարձությունների էպիկենտրոնում։ Ինչպես նշել է ՎԵԻԱ-ի նախագահը, Ստրասբուրգի դատարանի այսօրվա որոշումը շատ կարևոր է ռուսական օրենքի դեմ շարունակվող գործողությունների համատեքստում և ներկայացնում է համակարգային խնդիրների ամփոփում, որոնք առկա են նաև այսօր։