Վենետիկի հանձնաժողովը բացասական է գնահատում դեօլիգարխիզացիայի մասին «Վրացական երազանքի» օրինագիծը

Օրենքի նախագծի վերաբերյալ վերջնական կարծիքը հրապարակվել է հունիսի 12-ին։ Վենետիկի հանձնաժողովը նշում է, որ խորհրդարանի կողմից ներկայացված փոփոխված տարբերակը կրկնում է հանձնաժողովի 2023 թվականի մարտի միջանկյալ զեկույցի «անձնական մոտեցման» վերաբերյալ առաջարկությունների մեծ մասը, սակայն Վենետիկի հանձնաժողովը կարծում է, որ օրենքի նախագիծը բարելավելու ուղղությամբ ձեռնարկված քայլերը չեն վերացրել օրենքի հիմնական թերությունը, քանի որ այն գործադիր իշխանությանը հնարավորություն է տալիս սկսել և իրականացնել մի ընթացակարգ, որը, հիմնվելով անորոշ չափորոշիչների վրա, հանցավորության որևէ ապացույցի բացակայության պայմաններում, կստեղծի պոտենցիալ քաղաքական հակառակորդներին «սև ցուցակում» ընդգրկելու ռիսկեր։

Վենետիկի հանձնաժողովի կարծիքով՝ օրենքի դրույթների հնարավոր կամայական կիրառումը կարող է լրջորեն սպառնալ օրենքի գերակայությանը և քաղաքական բազմակարծությանը և ավելի քիչ բան անել «օլիգարխիկ» ազդեցությանը հակազդելու համար:

«Անհատականացված դեօլիգարխիզացիայի մասին օրենքը, ինչպես որ այն գնահատվում է, վտանգված է դառնալու վտանգավոր գործիք իշխանության ղեկին գտնվողների ձեռքում՝ քաղաքական ընդդիմախոսներին հալածելու համար...

Քանի որ այս փուլում Վենետիկի հանձնաժողովը համոզված չէ, որ վերանայված օրինագծում կատարված փոփոխությունները կկարողանան շտկել Եվրոպայի խորհրդի մարդու իրավունքների, ժողովրդավարության և օրենքի գերակայության չափանիշների հետ անխուսափելի հակասությունը, Վենետիկի հանձնաժողովը խորհուրդ է տալիս հետամուտ լինել «համակարգային» մոտեցմանը։ Ելնելով վերոնշյալ նկատառումներից՝ Վենետիկի հանձնաժողովը խորհուրդ է տալիս չընդունել լրամշակված օրենքի նախագիծը»,- գրել է Վենետիկի հանձնաժողովն իր եզրակացության մեջ։

Վենետիկի հանձնաժողովը Վրաստանի կառավարությանը առաջարկում է անել հետևյալ քայլերը՝ երկրում օլիգարխիկ ազդեցությունների դեմ պայքարելու համար.

• Իրականացնել առկա համակարգային միջոցառումների խորը և համապարփակ վերլուծություն (դրանց թերությունները կառուցվածքի, իրավասության և համակարգման առումով):
• Մշակել ուղղիչ, լրացուցիչ կամ լրացնող օրենսդրություն կամ միջոցներ, ներառյալ, ի թիվս այլոց, արդյունավետ մրցակցային քաղաքականության ձևակերպումն ու իրականացումը, բարձր մակարդակի կոռուպցիայի դեմ պայքարի ուժեղացում և կոռուպցիայի կանխարգելում, պետական ​​գնումների թափանցիկության և հաշվետվողականության պաշտպանություն, ԶԼՄ-ների բազմակարծության և լրատվամիջոցների սեփականության թափանցիկության ամրապնդում, փողերի լվացման դեմ պայքարի քաղաքականության ուժեղացում, ամրապնդել քաղաքական կուսակցությունների և նախընտրական քարոզարշավների ֆինանսավորման կանոնները և առկա վերահսկողության մեխանիզմները, հարկային օրենսդրության փոփոխություններ։
• Ամրապնդել հիմնական կարգավորող և վերահսկիչ մարմինների անկախությունն ու արդյունավետությունը:
• Գնահատել, թե ինչպես տարբեր ինստիտուտները (հակակոռուպցիոն մարմիններ, հակամենաշնորհային կոմիտե, պետական ​​աուդիտ, բանկային վերահսկողության մարմիններ և այլն) կարող են ավելի լավ աշխատել՝ կանխելու և վերացնելու «օլիգարխների» ազդեցությունը քաղաքական, տնտեսական և հասարակական կյանքի վրա։
• Պարբերաբար գնահատել նման միջոցառումների արդյունավետությունը։
• Ներդնել օլիգարխիկ ազդեցության կանխարգելման և դրա դեմ պայքարի համակարգ՝ օլիգարխացման վրա կենտրոնացած ռազմավարության/գործողությունների ծրագրի միջոցով՝ գիտակցելով խնդրի փոխկապակցված բնույթը, որը թույլ կտա կամուրջներ կառուցել օրենքի տարբեր ոլորտների և դրանց իրականացնող ինստիտուտների միջև:

Վենետիկի հանձնաժողովն ընդգծում է, որ վերոնշյալ համակարգի արդյունավետ գործունեության համար անհրաժեշտ է բարեփոխել դատական ​​համակարգը, որի նպատակն է լինելու ապահովել դատարանի անկախությունը, ազնվությունը և անաչառությունը։ Հանձնաժողովը կարծում է, որ անհրաժեշտ է բարեփոխել Արդարադատության բարձրագույն խորհուրդը՝ իրենց առաջարկություններին համապատասխան։

Դեօլիգարխիզացիան 2022 թվականի հունիսին Եվրահանձնաժողովի կողմից սահմանված 12 նախապայմաններից մեկն է, որի կատարումից հետո Վրաստանը կստանա ԵՄ անդամակցության թեկնածու երկրի կարգավիճակ։ «Վրացական երազանքը» որոշել է կյանքի կոչել 12 կետից բաղկացած ծրագրի այս մասը՝ ընդունելով «Դեօլիգարխիզացիայի մասին» օրենքը։ Իշխող կուսակցության առաջնորդներն ասում են, որ Բիձինա Իվանիշվիլին ոչ մի դեպքում օլիգարխ չի համարվի, իսկ եթե օրենքն ընդունվի, օլիգարխների ցուցակում կհայտնվի ոչ թե Իվանիշվիլին, այլ, օրինակ, «Ֆորմուլա» հեռուստաընկերության հիմնադիրը, գործարար և նախկին պաշտպանության նախարար Դավիթ Կեզերաշվիլին։