«Վրաստանի երկինքը պաշտպանված կլիներ». Ալասանիան պատմել է, թե ինչ է նախորդել, այսպես կոչված, կաբելների գործին

Իրակլի Ալասանիան ասել է, որ 2013-2014 թվականներին Ֆրանսիայի այն ժամանակվա պաշտպանության նախարար Ժան-Իվ Լը Դրիանի հետ համաձայնության է եկել Վրաստանին «Աստեր-30» հակաօդային պաշտպանության համակարգի վաճառքի շուրջ, սակայն Փարիզում հուշագրի ստորագրումից մեկ օր առաջ Բիձինա Իվանիշվիլին պահանջել է խզել պայմանագիրը։ Ալասանիայի խոսքով՝ ինքը հրաժարվել է կատարել պահանջը, իսկ հաջորդ օրը, իր վրա ճնշում գործադրելու նպատակով ձերբակալվել են ՊՆ հինգ անմեղ աշխատակիցներ։

«Ազատություն» ռադիոկայանին տված հարցազրույցում Իրակլի Ալասանիան ասում է.

«Շատ երկար ժամանակ, գործնականում 2008 թվականի պատերազմից հետո, Վրաստանի կողմից արևմտյան երկրներից մահաբեր զենք, այդ թվում՝ պաշտպանական զենք ձեռք բերելու անասելի էմբարգո էր գործում: Սա ճեղքելու համար շատ ջանք պահանջվեց, և ես ձեզ կասեմ, թե որքանով են մարդկային հարաբերությունները որոշիչ ժամանակակից միջպետական ​​հարաբերություններում։ ՆԱՏՕ-ի նախարարների հանդիպումներից մեկում ես հանդիպում ունեցա Ֆրանսիայի պաշտպանության նախարար Լը Դրիանի հետ, ով շատ արժանապատիվ և լուրջ մարդ է։ Հետո նա ինձ բացատրեց, որ ցանկանում է և պետք է, որ եվրոպական ուժերը մեկնեն Կենտրոնաֆրիկյան Հանրապետություն խաղաղապահ առաքելությամբ, բայց չեն կարողացել հավաքել եվրոպացիներին, և հարցրեց, թե Վրաստանը կքննարկի՞ կոնտինգենտ ուղարկելու հարցը: Սա 2013 թվականն էր։

Բնականաբար, միջազգային առաքելություններին վրացական զորքեր ուղարկելուն այդքան էլ թեթև չէի վերաբերվում, և ես գիտեմ, թե դա ինչ պատասխանատվություն է ենթադրում, և ես նրան ասացի, որ մենք կարող ենք քննարկել այդ հարցը:

Իհարկե, ես ավելի ուշ այդ մասին պայմանավորվել եմ կառավարության և համապատասխան բոլոր կառույցների հետ, բայց Վրաստանը պետք է ինչ-որ բան ստանար սրանից։ Նա ինձ հարցրեց, թե ինչը կարող է օգնել ինձ որոշում կայացնել: Ասացի՝ Վրաստանին շատ բան է պակասում պաշտպանունակության առումով, բայց առաջին հերթին մենք ուզում ենք հակաօդային պաշտպանություն, որպեսզի Վրաստանի երկինքը պաշտպանված լինի։ Նրանք՝ ֆրանսիացիները, ամերիկացիներից հետո ունեն լավագույն հակաօդային պաշտպանություններից մեկը։ Գոյություն ունի այնպիսի համակարգ, ինչպիսին «Աստեր-30»-ն է, որով ֆրանսիացիներն իրենք են պաշտպանում Փարիզը և այլ կարևոր ենթակառուցվածքներ։ Նա մտածեց ու ասաց, որ բանակցելու է այն ժամանակվա նախագահի հետ։ Այն ժամանակ Օլանդն էր։

Անցավ որոշ ժամանակ, նա զանգահարեց ինձ և խնդրեց նորից հանդիպել։ Այս հանդիպմանը նա ասաց, որ կա դրա հավանականությունը։ Քաղաքական որոշումը կլինի առաջինը եվրոպական պետության կողմից այս առումով, և եթե դուք նույնպես համաձայնեք մասնակցել, ապա այս գործարքը կարող է կայանալ։

Բնականաբար, դա համաձայնեցվել է մեր բոլոր պատկան կառույցների հետ՝ խորհրդարանի, կառավարության անդամների, վարչապետի հետ։ Սա տևեց մոտ մեկ տարի:

Ուզում եմ նաև ընդգծել, որ մեր բյուջետային խնդիրների պատճառով ֆրանսիացիները համաձայն էին նաև մեզ այս համակարգը վարկով տրամադրելու գաղափարի հետ, և մենք պետք է այն փակեինք մոտ 7 տարի անց։ Այսինքն, եթե ​​մենք այս նախագիծը սկսեինք 2013-2014 թվականներին, ապա մինչև 2021 թվականը Վրաստանի երկինքը և մեր ամբողջ ենթակառուցվածքը պաշտպանված կլիներ։

Ֆրանսիայի նախագահն այցելեց Վրաստան, հանդիպում կայացավ Վրաստանի նախագահի հետ, որին ես ներկա էի, և վերջապես այնտեղ քաղաքական որոշում կայացվեց։ Հետո օր նշանակվեց, որ ես ժամանեմ, հանդիպեմ այս ռազմարդյունաբերության ներկայացուցիչների հետ, պայմանագիր ստորագրեմ։

Ուղիղ մեկ օր առաջ, եթե չեմ սխալվում, 2014 թվականի նոյեմբերն էր, ինձ զանգահարեց Վրաստանի կառավարության բարձրաստիճան պաշտոնյան՝ խնդրելով միգուցե զերծ մնալ ստորագրելուց։ Նախ, մեր իմիջին մեծ հարված կլիներ, եթե ես, ով այս սպառազինությունն էր խնդրում, հրաժարվեի բոլորի հետ համաձայնեցված պայմանագրից։ Երկրորդ՝ ես նրան ասացի, որ բոլորը համաձայնել են, և ո՞վ է մնացել որոշում կայացնող, ով քեզ խնդրում է, որ ես չստորագրեմ։ Ուստի ես հրաժարվեցի։ Վարչապետն էր դա խնդրել, այն ժամանակ Ղարիբաշվիլին էր, բայց, բնականաբար, ենթադրվում էր, որ Իվանիշվիլին է դա պահանջում։

Հաջորդ օրը ժամը 5-6-ին, Փարիզում դեռ լույսը չբացված, ձերբակալվեցին ՊՆ այս հինգ, բացարձակապես անմեղ աշխատակիցները, որպեսզի ճնշումներ գործադրեն ինձ վրա, որ չստորագրեմ։

Եթե ​​ես չստորագրեի այս պայմանագիրը, դա դավաճանություն կլիներ ամեն ինչի նկատմամբ՝ դավաճանություն այս տղաներին, դավաճանություն մեր արժանապատվությանը, դավաճանություն՝ ձեռք բերելու նման մեծ պաշտպանության հնարավորություն, այդ իսկ պատճառով միևնույն է՝ ստորագրեցի, բայց արդեն գիտեի, որ գործնականում պետք է հեռանամ կառավարությունից։

Այս ստորագրված հուշագիրը, որը պետք է հանգեցներ համաձայնագրի, այսօր էլ ուժի մեջ է, քանի որ հետո այս պաշտպանության նախարարը դարձավ արտաքին գործերի նախարար, ես հանդիպեցի նրան ֆորումներից մեկում և նա ինձ ասաց, որ մեր պայմանագիրը դեռ ուժի մեջ է, եթե Վրաստանը ցանկանում է, որ այն կատարվի։ Այսինքն՝ պատուհանը բաց է մնացել։ Վրաստանը դեռ կարող է ստանալ սա...

Ես ուզում եմ ձեզ բացատրել, թե ինչ ենք կորցրել դրանով. երբ քո օդային տարածքը պաշտպանված է, քո զինված ուժերը պաշտպանության ավելի մեծ հնարավորություններ ունեն, հատկապես՝ հաշվի առնելով մեր տեղանքը, արտաքին ագրեսիայի դեմ զսպող գործոն ունենալու համար։ Մի կողմ թողնենք Ռուսաստանը։ Մեր տարածաշրջանում, մեր հարևանների շրջանում դու պետք է ունենաս այնպիսի պաշտպանություն, որ բոլորն իմանան, որ քո վրա հարձակումը թանկ կարժենա։ Սա, իհարկե, նաև մեծ զարկ է տալիս բանակին, երբ օդը պաշտպանված է սեփական երկիրը պաշտպանելու համար:

Ուստի սա, իմ կարծիքով, աններելի սխալ էր, որ թույլ տվեց իշխանությունն այն ժամանակ։

Մինչև 2021 թվականը այս համակարգը գործելու էր, և մեր պաշտպանունակությունն ու անվտանգությունը շատ ավելի ապահով կլիներ։ Սրանից շահում է նաև տնտեսությունը, երբ մարդիկ գիտեն, որ իրենց երկիրը պաշտպանված է, հարգում են և այնտեղ նույնպես բիզնեսն ավելի կայուն է զարգանում։ Հետևաբար դրա հետ շատ բան է կապված»:

Պաշտպանության նախարարության հինգ աշխատակիցներ՝ Գիզո Ղլոնտին, Նուգզար Կաիշաուրին, Դավիթ Ծիփուրիան, Արչիլ Ալավիձեն և Գիորգի Լոբժանիձեն ձերբակալվել են 2014 թվականի հոկտեմբերի 28-ին, երբ այն ժամանակվա պաշտպանության նախարար Իրակլի Ալասանիան պաշտոնական այցով գտնվում էր Եվրոպայում։ Դատախազությունը նրանց մեղադրանք է առաջադրել պետությանը պատկանող 4 102 872 լարիի յուրացման համար։

Գործով դատախազ Կոկա Կացիտաձեն (ներկայումս՝ Հատուկ քննչական ծառայության ղեկավար) պնդում էր, որ 2013թ.-ին ՊՆ աշխատակիցները այնպես են արել, որ մրցույթում հաղթի «Սիլքնեթ» ընկերությանը և նրա հետ կնքել են 6 720 877 լարիի պայմանագիր՝ օպտիկամանրաթելային մալուխի գնման, ցանցային սարքավորումների գնման-տեղադրման և ծառայության պայմանով, այն դեպքում, երբ մեղադրողի պնդմամբ, գույքի և ծառայության իրական շուկայական արժեքը կազմում էր 2 618 004,82 լարի։ Գործը որակվել է որպես «գաղտնի»։

Նոյեմբերի 1-ին Վրաստան վերադարձած Իրակլի Ալասանիան հայտարարել է, որ լիովին համոզված է իր աշխատակիցների անմեղության մեջ։

Ձերբակալվածներից ոչ ոք իրեն մեղավոր չի ճանաչել։ Նրանք գրեթե ութ ամիս անցկացրել են նախնական կալանքի տակ, մինչև որ դատավոր Դավիթ Ջուղելին 2015 թվականի հունիսին նրանց ազատ է արձակել՝ Ալասանիայի կուսակցության՝ «Ազատ դեմոկրատների» պատգամավորների երաշխիքների հիման վրա։

2016 թվականի մայիսի 16-ին Թբիլիսիի քաղաքային դատարանի դատավոր Բեսիկ Բուգիանիշվիլին մեղավոր է ճանաչել բոլոր հինգ մեղադրյալներին և նրանց դատապարտել 7-ական տարվա ազատազրկման։

Պաշտպանական կողմը վճիռը բողոքարկել է Վերաքննիչ դատարանում։ 2017 թվականի հունվարի 26-ին 2-րդ ատյանի դատարանը յուրացման հոդվածը վերաորակել է պաշտոնեական լիազորությունները չարաշահելու հոդվածով և դատապարտյալների 7 տարվա ազատազրկումը կրճատել է 1,5 տարվա։ Դատավճռի հրապարակումից հետո Վրաստանի այն ժամանակվա նախագահ Գիորգի Մարգվելաշվիլին ներում է շնորհել բոլոր հինգ դատապարտյալներին։

2025 թվականի փետրվարի 11-ին Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը «կաբելների գործով» արձանագրեց արդար դատաքննության իրավունքի խախտում։ Ստրասբուրգի դատարանը չկիսեց Վրաստանի պետության դիրքորոշումն առ այն, որ հանցագործության իրավական որակումը քիչ նշանակություն ունի և գտավ, որ խախտվել է պաշտպանության նախարարության աշխատակիցների՝ իրենց մեղադրանքի բնույթի և հիմքերի մասին մանրամասն տեղեկացված լինելու, պաշտպանության իրավունքն իրացնելու համար համապատասխան ժամանակ և համապատասխան պայմաններ ունենալու իրավունքը։