Գելաթիում իրավիճակը կրիտիկական է, կոնսերվացիայի խումբը պետք է փոխվի. Պատրիարքարան

Փետրվարի 14-ին հրապարակված հայտարարության մեջ պատրիարքարանը գրում է, որ դիրքորոշումների ներկայիս տարբերությունը սկսվում է Գելաթիի որմնանկարը փրկելու համար արտասահմանցի մասնագետներ հրավիրելու փուլից, որը կապված է 2021 թվականի ամռանը Գելաթիի որմնանկարի պահպանության համար հրավիրված խմբի աշխատանքի հետ։

«Չնայած նրանց կատարած աշխատանքներին, Գելաթիի որմնանկարը հասել է կրիտիկական վիճակի։

Մենք բախվում ենք թերի, սակավ փաստաթղթերի կազմման։ Դա վկայում են բոլոր չորս բարձր որակավորում ունեցող զեկույցները, մասնավորապես՝ Սթիվեն Ռիքերբիի և Լիզա Շեկեդեսի կողմից (հանձնարարվել է հենց Մշակույթի նախարարության կողմից), Պատրիարքարանի կողմից հրավիրված միջազգայնորեն ճանաչված գիտնականների զեկույցը՝ Օսթին Նևին, Լորինդա Վոնգը, Սառա Ստանիֆորթը և Ֆրանչեսկա Պիկեն, նաև մեր խնդրանքով կազմված եզրակացությունը «Իկոմո Ջորջիա»-ի պահպանության, ինչպես նաև մեր կոչի հիման վրա Չուբինաշվիլիի կենտրոնի ստեղծած ծավալուն աշխատանքի վերաբերյալ։ Այս չորս զեկույցները գալիս են միասնական և նույնական դիրքում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից նշանակված փորձագետների զեկույցի հետ, ովքեր իրենց առաքելությունն իրականացրել են Գելաթիում 2022 թվականի նոյեմբերի 28-ից դեկտեմբերի 2-ն ընկած ժամանակահատվածում»:

Պատրիարքարանը հայտարարում է, որ իրենք ներգրավված չեն կոնսերվատիվ-վերականգնողական և արվեստի ուսումնասիրությունների մասնագիտական ​​և գիտական ​​քննարկումների ու գնահատումների մեջ, քանի որ դա իրենց իրավասությունից դուրս է, սակայն միջազգային փորձագետների և վրացի գիտնականների զեկույցների համընկնումը կասկածի տակ է դնում ներկայումս գործող մասնագետների խմբի աշխատանքի շարունակման նպատակահարմարությունը։

«Անհրաժեշտ է Գելաթիի վերականգնումն իրականացնել ժամանակակից չափանիշներին համապատասխան կառավարման միասնական պլանով։ Պետք է ստեղծվի միջազգային խորհրդատվական խորհուրդ, որը մեր երկրի գիտնականների հետ սերտորեն կհամագործակցի հրավիրված բարձր որակավորում ունեցող և տեղացի վերականգնողների ինտեգրված խմբի հետ։

Ելնելով ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից ներկայացված զեկույցի խիստ քննադատությունից, ինչպես նաև վերը նշված այլ փորձագիտական ​​եզրակացություններից և առաջարկություններից՝ անհասկանալի է, որ Մշակույթի նախարարությունը պաշտպանում է այսօր աշխատող կոնսերվացիայի խմբին»,- գրել է Պատրիարքարանը։

Թեա Ծուլուկիանին, ով 2021 թվականի մարտին նշանակվել էր մշակույթի, սպորտի և երիտասարդության նախարարի պաշտոնում, 2022 թվականի սեպտեմբերին հայտարարեց, որ Գելաթիում գործընթացը ճիշտ ուղու վրա է, և ինքը պատասխանատվության չի կրում այնտեղ մինչև 2021 թվականը տեղի ունեցածի համար։

Երկու շաբաթ առաջ Գիորգի Չուբինաշվիլիի անվան Վրաստանի արվեստի պատմության և հուշարձանների պահպանության ազգային գիտահետազոտական ​​կենտրոնը, որը գտնվում է Մշակույթի և հուշարձանների պահպանության նախարարության ներքո, քննադատական ​​և տագնապալի զեկույց է հրապարակել Գելաթիի տաճարների որմնանկարների վնասման վերաբերյալ։

Զեկույցում բացահայտվել են հանցավորության նախանշաններ պարունակող մի շարք փաստեր.

• Աշխատանքը կատարել են որակավորում չունեցող անձինք՝ առանց նախնական նախագծի։ Տանիք ջրի ներթափանցման պատճառը ոչ միայն անորակ սալիկներն էին, այլև ոչ պրոֆեսիոնալ երեսպատումը, սխալ պատրաստված ջրատարները, հեղեղատարները, հանգույցները և պատերի հետ կապերը։
• Արդյունքում՝ մի քանի տարի շարունակ ամեն հորդառատ անձրևի ժամանակ տասնյակ լիտր ջուր էր նեթափանցում պատերի ու կամարների մեջ։ Երբեմն ջուրը գտնում էր իր ճանապարհը և լցվում ներս (օրինակ՝ հարավ-արևմտյան կողմից), իսկ ամենամեծ մասը կլանում էր շենքը, ինչը խիստ ներգործում էր որմնանկարների վրա։
• Ժամանակավոր տանիքը տեղադրելիս կրկնվել է նույն սխալը, որը թույլ են տվել սալիկները դնելիս՝ այն բավականաչափ դուրս չի գալիս պատերից։
• Տանիքի մասնակի հեռացումը առաջացրել է շենքի անհավասար չորացման խնդիր։ Խոնավության գոլորշիացումն այս ուղղությամբ է գնացել, ինչը լրացուցիչ խնդիրներ է ստեղծել արևմտյան պատի որմնանկարի համար։
• Գելաթիի տաճարների վերաբերյալ որոշումների կայացման գործընթացը չափազանց կենտրոնացված է և թափանցիկ չէ:

Զեկույցի հեղինակներն առանձնացնում են վերականգնողների միջամտությունը Գելաթիի բնօրինակ գիպսային աշխատանքների վրա որպես ծայրահեղ մտահոգիչ մեթոդաբանական խախտում. «Պատմական իրականությունը նրանց մեկնաբանած իրականությամբ փոխարինելը ըստ էության գեղանկարչության կեղծում է և վնասում է համաշխարհային ժառանգության հուշարձանի տեսքը:

Իրավիճակը սրվում է նրանով, որ արևմտյան պատի գեղանկարչության վավերական տեսքը վնասող միջամտություններն իրականացվել են մասնագիտական ​​շրջանակից գաղտնի, այն չի անցել մասնագիտական ​​գնահատման, վերանայման կամ հաստատման որևէ օղակով։

Չուբինաշվիլիի կենտրոնի կողմից այս տագնապալի զեկույցի հրապարակումից հետո մշակույթի նախարարության աուդիտը սկսել է ուսումնասիրել կենտրոնի գործունեությունը։