Ի՞նչ իրավիճակ է Գելաթիում. մասնագետները վերականգնողական կոմիտեից բացատրություն են պահանջում

«Հաստատված տեղեկությունը մեզ հայտնի չէ՝ ջուր ներթափանցե՞լ է, թե՞ ոչ։ Մենք առաջնորդվում ենք տանիքի լուսանկարներով, որոնք տարածվել են Գելաթիից։ Մոտ մեկ ամիս վերացվել է զոհասեղանը ծածկող ժամանակավոր թիթեղյա տանիքը։ Մենք չգիտենք, թե ինչու է այն հանվել։ Հաստատվել է, որ սալիկը, որի տակ գտնվում է խճանկարը, վնասված է և ջուր է քաշում։ Ամբողջ ամսվա ընթացքում բազմիցս անձրև է եկել, և հավանաբար ջուրը ներս է մտել, քանի որ սալիկը վնասված է, և այլ պաշտպանություն չկար»,- ասում է Գիորգի Չուբինաշվիլիի անվան վրացական արվեստի պատմության և հուշարձանների պահպանության ազգային հետազոտական ​​կենտրոնի աշխատակից Մակա Բուլիան։

Չուբինաշվիլիի կենտրոնը, որը Գելաթիի վերաբերյալ քննադատական ​​զեկույցի հեղինակն է, մնում է գործընթացներից դուրս։ Կենտրոնի աշխատակիցները Գելաթիում վերջին անգամ եղել են փետրվարին։ Աստվածածնի խճանկարի վրա նրանք նկատել են աղի օջախներ, ինչպես նաև խոնավություն և թափված մանր քարեր:

«Հանձնաժողովը պարտավոր է իրազեկել հանրությանը և հիմնավորել բոլոր որոշումները։ Այս կիրքը, որն առաջանում է տեղեկատվության պակասից, պետք է մեղմել։

Ակնհայտ է, որ կոմիտեն պատասխանատու է այնտեղ զարգացած գործընթացների համար, բայց միևնույն ժամանակ մեր երկրի բոլոր քաղաքացիների պարտականությունն է Գելաթիում գործընթացը անցկացնել միջազգային չափանիշներով, քանի որ այն պատկանում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ցանկում գտնվող հուշարձանին։ Կոմիտեն պետք է բացատրի իր որոշումները, ասի, թե ինչ իրավիճակ է, հրապարակի խճանկարի ամենավերջին լուսանկարները»,- ասում է Մակա Բուլիան։

Խճանկարի մասնագետ, Հռոմի Հնագիտության և պահպանության ինստիտուտի տնօրեն Ռոբերտո Նարդին հուլիսի սկզբին խոսել է խճանկարների անմխիթար վիճակի մասին։ Գելաթիի վերականգնողական կոմիտեի հրապարակած տեսանյութում նա ասել է, որ խճանկարի 89%-ը շարժվել է հիմքից և այլևս իր սկզբնական տեղում չէ: «Բոլոր հետազոտություններն ու ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ այս խճանկարը որևէ լրացուցիչ ազդեցությանը դիմակայելու հատկություն չունի։ Կլինի դա երկրաշարժ, թե տարբեր գործողություններից առաջացած ցանկացած տատանում»,- ասել է իտալացի մասնագետը։

«Փաստացի, ողջ մեկ ամսվա համար, որը շատ անձրևառատ էր, զոհաբերեցինք Գելաթին։ Առաջատար մասնագետներից հայտնում են, որ եզակի խճանկարի 80%-ը վնասված է։ Ասում են՝ այս խճանկարն ընդհանրապես չի՞ կարելի հեռացնել։ Այժմ ահազանգի զանգ է հնչում»,- ասում է Մշակութային ժառանգության և բնապահպանական հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն Նիկոլոզ Վաչեիշվիլին։

«Վրաստանի լուրերը» հարցեր է ուղղել Գելաթիի վերականգնողական կոմիտեի փոխնախագահ Կիրիոն վարդապետին (Օնիանի): Պատասխան ստանալու դեպքում հոդվածը կթարմացվի։

Գելաթիի վանական համալիրի վերականգնումն իրականացրել է Մշակույթի նախարարությունը, սակայն 2023 թվականի փետրվարի վերջին գերատեսչությունը աշխատանքը փոխանցել է Պատրիարքարանին, և արդյունքում ստեղծվել է Գելաթիի վերականգնման ժամանակավոր հանձնաժողով։ Սրան նախորդել էր պատրիարքարանի հայտարարությունն այն մասին, որ Գելաթիի տաճարի 21-րդ դարի ճգնաժամը սկսվել է 2015-2019 թվականներին կատարված վերականգնողական աշխատանքների արդյունքում, իսկ 2021 թվականին որմնանկարը ծանր վիճակում է հայտնվել։