Միայն երեկ՝ մինչև երկամյա դատական վեճի վերջնական գործընթացի մեկնարկը, Շրջակա միջավայրի պահպանության և գյուղատնտեսության նախարարությունը մեզ տրամադրեց փաստաթուղթը, որը 2 տարի թաքցրել էր Ռաճայի անտառները ռուս օլիգարխի գործընկերոջը՝ Դավիթ Խիդաշելիին հանձնելու գործով։ Վայրի բնության ազգային գործակալությունը, որը նախարարության գործակալությունն է, փաստաթղթում գրում է, որ որսորդական տնտեսությունների ստեղծման լիցենզիաները տրվում են կուրորեն, իսկ վերջին քսան տարում ստեղծված տնտեսությունները երկրին ոչ մի դրական արդյունք չեն տվել։ Նամակում նշվում է նաև, որ գործող լիցենզավորված անձանց կողմից ներկայացված գործողությունների ծրագրերը չեն դիմանում քննադատությանը։
Լրահոս
Ընթերցողի ընտրանի
- 1 Ես կտրականապես դեմ էի առանց վիզայի ռեժիմի կասեցմանը, բայց փոխեցի իմ դիրքորոշումը․ Ռոթ
- 2 Գախարիայի կուսակցությունից հայտնել են, որ ԿԸՀ-ում առկա ընտրակեղծիքների ապացույցները վտանգի տակ են
- 3 Եվրահանձնաժողովի գնահատմամբ՝ Վրաստանը չի կատարել անցյալ տարվա հանձնարարականները
- 4 Բայդենի հայտարարությունից պարզ է դառնում, որ այս ընտրությունները չեն կարող լեգիտիմ ճանաչվել․ «Ուժեղ Վրաստան»
- 5 Եվրահանձնաժողովը խորհուրդ չի տալիս սկսել Վրաստանի անդամակցության շուրջ բանակցությունները
- 6 Ընտրություններին եկած 2 076 791 ընտրողների բազան պետք է փոխանցվի չեզոք հարթակի․ Գախարիա
«Իրավական միջավայրի հիմնական թերությունն արտահայտվում է նրանով, որ որսորդական տնտեսությունների ստեղծման լիցենզիաները տրվում են առանց հայցվող տարածքում որսորդական ֆաունայի նախնական գրանցման և գնահատման, գործնականում կուրորեն։
Սկզբում որոշակի տարածքում տրվում է լիցենզիա, հետո քննարկվում է որսի տեսակներն ու ներկայացվում կառավարման պլաններ, որոնց մեծ մասը հորինված է ու անիմաստ։
Արդյունքում՝ վերջին քսան տարում ստեղծված որսորդական տնտեսությունները երկրին չեն տվել ոչ մի, թեկուզ փոքր դրական արդյունք՝ ո՛չ որսորդական տնտեսությունների կազմակերպման, ո՛չ կորած, ավերված տեղական տարածքի պահպանման, ավելացման, կամ նորից ներմուծելու և պոպուլյացիաներն ու տեսակները վերականգնելու առումով։ Գործող որսորդական տնտեսությունների տարածքներում տեսակների իրական նկարագրություն չի եղել, տեսակների քիչ թե շատ հիմնավորված մոնիտորինգ կամ վերարտադրություն չի իրականացվում։ Գործող լիցենզավորված անձանց կողմից ներկայացված գործողությունների ծրագրերը և այլ փաստաթղթերը չեն կարող դիմակայել քննադատությանը: Առկա իրականության պայմաններում լիցենզիայի տիրապետումից, նշված բիզնեսում հաջողություններից և, համապատասխանաբար, եկամուտների ստացումից և դրանց ավելացումից ոչ ոք չէր կարող շահել լիցենզիայի տիրապետումից։ Լիցենզավորված անձինք գործնականում ոչ մի լծակ չունեն տեսակների պոպուլյացիաները կամ նշանակված տարածքները պաշտպանելու համար: Հաճախակի են կոնֆլիկտները տեղի բնակչության հետ։
Պետությունը նույնպես չէր կարող օգուտ քաղել՝ կենդանական աշխարհի, մասնավորապես՝ կենդանական աշխարհի վիճակի բարելավման, կամ արդյունաբերության զարգացման ու եկամուտների կամ զբոսաշրջային ներուժի ընդլայնման առումով։
Մինչ օրս այս բիզնեսն ամբողջությամբ, եթե կարելի է այդպես անվանել, անհաջող է, ինչի հիմքում առկա իրավական բազայի սակավությունն ու անբավարարությունն է։
Որսի բուծումը պետք է կենտրոնացվի որսի տեսակների և դրանց պոպուլյացիայի, դրանց վերականգնման, բնական կամ արհեստական ձևափոխված պայմաններում վերարտադրության, վերարտադրության խթանման և պաշտպանության վրա, և միայն դրանից հետո՝ հեռացման քվոտաների կամ սելեկտիվ որսի շուրջ:
Բնականաբար, տրամաբանական կլինի նախ ստեղծել իրավական բազա, հետո իրականացնել միջին և խոշոր տեսակների հաշվառում և մշտադիտարկում, նոր միայն շարունակել որսորդական տնտեսությունների համար լիցենզիաների տրամադրումը»,- նշված է նամակում, որը Վայրի բնության ազգային գործակալության ղեկավար Ռևազ Բեժաշվիլին նախարարությանն ու Շրջակա միջավայրի ազգային գործակալության է ուղարկել մինչ այն ժամանակվա վարչապետ Գիորգի Գախարիայի կողմից կառավարության 134-րդ որոշումը ստորագրելը, որով նա հաստատել է բացառապես Խիդաշելիի ընկերությանը հարմարեցված լիցենզիայի պայմանները՝ 49 տարով փոխանցելով 104 712 հեկտար անտառ՝ Ռաճայում և Քվեմո Սվանեթիում:
Նույն նամակում Վայրի բնության ազգային գործակալությունը վկայակոչում է «Էյջ Ջի Կապրա Կաուկասիկա» ՍՊԸ-ին որպես միջազգային անվանմամբ և մեծ փորձ ունեցող ընկերության, որը «ի տարբերություն այլ լիցենզավորված անձանց, շատ լավ տիրապետում է ոլորտին և դրա կառավարմանը»։ Այս պահին դեռ հանրությանը հայտնի չէր, թե ով է կանգնած «Էյջ Ջի Կապրա Կաուկասիկա» ՍՊԸ-ի թիկունքում։ Պաշտոնապես ընկերության սեփականատերը «Գլոբալ Վիկտորի Ջորջիա» ՍՊԸ-ն է, որն իր հերթին պատկանում է Արաբական Միացյալ Էմիրություններում գործող «Գլոբալ Վիկտորի Ինվեստմենթ Լիմիթեդ»-ին։ «Մթիս Ամբեբին» լիցենզիայի վաճառքից հետո միայն հետաքննել ու պարզել է, որ Դուբայում գրանցված ընկերության իրական սեփականատերը ՌԴ պատժամիջոցների ենթարկված օլիգարխ Վլադիմիր Եվտուշենկովի գործընկեր Դավիթ Խիդաշելին է։
Վայրի բնության ազգային գործակալությունը նախարարությանն առաջարկում է առաջին հերթին վերարտադրել, պաշտպանել և ավելացնել որսորդական տեսակները և դրանց պոպուլյացիաները, «ոչ թե կառուցել հետիոտնային արահետներ և ձիարշավարաններ կամ նախազգուշական նշաններ կախել կամ կացարաններ կազմակերպել, ինչը ցանկացած լիցենզավորված պետք է անի իր սեփական տարածքում, ստեղծի քիչ թե շատ կառավարելի մենեջմենթ, որը պարտադիր չէ, որ ներկայացնի պետության հիմնարար շահը որսի տարածքի համար լիցենզիա տրամադրելիս»։
2022 թվականի ապրիլի 22-ին «Մթիս Ամբեբին» առաջին անգամ հրապարակեց Ռաճայի անտառները ռուս օլիգարխի գործընկերոջը փոխանցելու լուրը։ «Կանաչ այլընտրանքը» և Ռաճայի համայնքային կազմակերպությունը բողոքարկել են կառավարության որոշումը դատարանում և պահանջել չեղարկել այն։ 2023 թվականի հուլիսին «Մթիս Ամբեբին» հրապարակել է լրագրողական հետաքննություն՝ Ռաճայի անտառների օկուպացիան։ Հետաքննությունը բացահայտել է բազմաթիվ իրավախախտումներ և անվտանգության հետ կապված խնդիրներ, որոնք հանգեցրել են հարցի ակտիվացմանը քաղաքական օրակարգում և մի շարք բողոքի ցույցերի։ Անցյալ տարվա նոյեմբերի 28-ին իշխանությունները չեղարկել են Խիդաշելիին տրված հատուկ արտոնագիրը։
«Ռաճայի անտառների հետ կապված նորություն չկա՞, պարոն Դավիթ»,- երկու օր առաջ՝ մարտի 6-ին, խորհրդարանի առաջին փոխնախագահ Գիորգի Վոլսկու հետ հանդիպումից հետո Դավիթ Խիդաշելիին հարցրել են «Դրոա» կուսակցության անդամները։ Խիդաշելին ու Վոլսկին հանդիպել են սրճարանում։
«Շուտով կիմանաք»,- պատասխանել է Դավիթ Խիդաշելին։
