Վրաստանի նոր հանրային պաշտպան Լևան Իոսելիանին, գնահատելով մարտի 7-9-ին Ռուսթավելիի պողոտայում տեղի ունեցած իրադարձությունները, ասել է, որ ՆԳՆ-ն հատուկ միջոցներ է կիրառել նույնիսկ այն ժամանակ, երբ նման անհրաժեշտություն չի եղել։ Հանրային պաշտպանը կոչ է անում քննչական մարմիններին արդյունավետ քննություն իրականացնել անհամաչափ ուժի կիրառման, ինչպես նաև լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների վիրավորման փաստերի առնչությամբ։
Լրահոս
Ընթերցողի ընտրանի
- 1 Ես կտրականապես դեմ էի առանց վիզայի ռեժիմի կասեցմանը, բայց փոխեցի իմ դիրքորոշումը․ Ռոթ
- 2 Մառնեուլիի սակրեբուլոյի փոխնախագահը մի քանի քվեաթերթիկ է լցրել արկղի մեջ, ընտրատեղամասը փակվել է
- 3 ԿԸՀ-ի նախնական արդյունքներով՝ ընտրություններում 53%-ով առաջատարը «Վրացական երազանքն» է
- 4 «Ֆորմուլայի» և «Մթավարիի» էքզիթ փոլերով ընտրություններում հաղթում է ընդդիմությունը, ըստ «Իմեդիի»՝ «Երազանքը»
- 5 Նախագահը չի ճանաչում ընտրությունների արդյունքները. հոկտեմբերի 28-ին Ռուսթավելիում հավաք է նախատեսվում
- 6 Ժամը 17:00-ի դրությամբ ընտրողների մասնակցությունը 50,06 տոկոս է
Մարտի 7-9-ին խորհրդարանի դիմաց բազմահազարանոց ցույցեր են տեղի ունեցել՝ ընդդեմ «գործակալների մասին» ռուսական օրենքի ընդունման։ Ներքին գործերի նախարարությունը ցրել է խաղաղ ցուցարարներին՝ օգտագործելով արցունքաբեր գազ, ջրցան մեքենաներ և այլ միջոցներ։ Գրոհի ժամանակ ստացած վնասի արդյունքում հանրահավաքի մասնակիցներից մեկը կորցրել է մեկ աչքի տեսողությունը։ Ոստիկանությունը վարչական կարգով բերման է ենթարկել 133 քաղաքացու, մեկ քաղաքացի ձերբակալվել է քրեական կարգով։ Ձերբակալվածների թվում է նաև «Գիրչի - ավելի շատ ազատություն» կուսակցության առաջնորդ Զուրաբ Ջափարիձեն։ Բողոքի ակցիան ստիպել է «Վրացական երազանքին» ետ կանչել օրենքը խորհրդարանից։
Լեւան Իոսելիանիի խոսքով՝ իրավիճակը լարվել է մարտի 7-ի երեկոյան այն բանից հետո, երբ հանդիպման մասնակիցներից մի քանիսը փորձել են մոտենալ խորհրդարանի մուտքերից մեկին, որի ճանապարհը փակել են իրավապահները։
«Դրան հաջորդեց ՆԳՆ-ի հայտարարությունը, որ ակցիան դարձել է բռնի, փորձ է արվել փակել խորհրդարանի մուտքերից մեկը, եղել են բռնություններ նախարարության աշխատակիցների նկատմամբ։ Շուտով քաղաքացիների մի փոքր մասը շարժվեց դեպի խորհրդարանի երկրորդ մուտք։ Երկու վայրերում էլ արձանագրվել են կոնֆլիկտի դեպքեր։ Մինչև Վրաստանի ՆԳՆ-ի 2023 թվականի մարտի 7-ի երեկոյան իրականացրած նախազգուշացումը, ակցիան խաղաղ բնույթ էր կրում և այն դադարեցնելու և դրա դեմ ուժ կիրառելու պատճառ չկար։ Ինչ վերաբերում է հանրահավաքի մասնակիցների կողմից բռնության դեպքերին, ապա եթե կան նման դեպքեր նրանց նկատմամբ պետք է ձեռնարկվեն անհատական, անհրաժեշտ և համաչափ միջոցներ։ Հակառակ վերը նշվածին, իրավապահները հավաքի մասնակիցների, այդ թվում՝ խաղաղ ցուցարարների նկատմամբ սկսել են կիրառել հատուկ միջոցներ, ինչը հակասում է իրավունքին անհրաժեշտ և համաչափ միջամտության չափանիշին»,- նշում է հանրային պաշտպանը։
Իր իսկ գնահատմամբ՝ մարտի 8-ին իրավապահների ուժի գործադրմամբ հավաքը չհիմնավորված դադարեցնելու հիմք են հանդիսացել խորհրդարանի ետնամուտքում հավաքի մասնակիցներից մի քանիսի կողմից սկսված բռնի գործողությունները։
«Այն բանից հետո, երբ հավաքի մասնակիցներից մի քանիսը սկսեցին վնասել Վրաստանի խորհրդարանի ետնամուտքի կողմում գտնվող շենքը՝ կոտրելով ապակիները, ոստիկանությունը ձեռնարկեց համապատասխան գործողություններ, սակայն նշված ուժի կիրառումը շարունակվեց միանգամայն անօրինական կերպով Վրաստանի խորհրդարանի դիմաց կանգնած հավաքի խաղաղ մասնակիցների դեմ:
Հարկ է նշել նաև, որ երկու դեպքում և հատկապես մարտի 8-ի գիշերը առաջին ուժի կիրառումից հետո իրավիճակը մի քանի անգամ լարվել է և տեղում հավաքվածների դեմ բազմիցս կիրառվել են հատուկ միջոցներ, այդ թվում նաև այն դեպքում, երբ նման անհրաժեշտություն չկար։ Հանրային պաշտպանի գնահատմամբ՝ համանման իրավիճակում ուժի կիրառման չարդարացված դեպքերը միշտ նպաստում են իրավիճակի արհեստական սրմանը, որից պետք է խուսափեն իրավապահները։
Այս օրերին լրատվամիջոցների տարածած կադրերում երևում են դեպքեր, երբ հանրահավաքի մասնակիցների նկատմամբ առանց որևէ պատճառաբանության կիրառվել են հատուկ միջոցներ, երբ անձինք խաղաղ կերպով մոտեցել են ոստիկաններին, իսկ այս դեպքում կիրառվել են հատուկ միջոցներ, այդ թվում ուղղակիորեն վնասելով ցուցարարների դեմքը։ Սա ակնհայտորեն ներկայացնում է հանցավոր արարք։
Լրատվամիջոցներով նաև մի քանի տեսանյութ է տարածվել, որոնցում ուղղակիորեն տեսանելի են քաղաքացիների նկատմամբ կոպիտ ֆիզիկական բռնության փաստերը։
Իրավապահների կողմից հավաքները կառավարելու նպատակով ձեռնարկված միջոցառումների արդյունքում տուժել են նաև իրադարձությունները լուսաբանելու համար այնտեղ գտնվող լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներ, որոնց գործունեությանը միջամտելու մասին տեղեկություններ են տարածվել, մինչդեռ ակցիայի ընթացքում օրենսդրությունը նրանց հատուկ պաշտպանության տակ է ներառում։
Միաժամանակ, մինչ հավաքի դադարեցումը և դրան զուգահեռ, իրավապահներն ակտիվորեն դիմել են մասնակիցներին վարչական կարգով զանգվածային ձերբակալելու պրակտիկային։ Հրապարակված կադրերը ցույց են տալիս, որ որոշ դեպքերում նման միջոցը չի եղել շարունակվող հանցագործությունը կանխելու միջոց, հետևաբար չի կարողացել արձագանքել անհրաժեշտության պահանջին և ունեցել է իրավունքին չհիմնավորված միջամտության ձև»,- ասել է Հանրային պաշտպանը։
Մարտի 7-9-ին Հանրային պաշտպանը և նրա ներկայացուցիչներն այցելել են ՆԳՆ տարբեր ստորաբաժանումներում, բաժիններում կամ ժամանակավոր պահման վայրում գտնվող 96 կալանավորված անձանց։ Բերման ենթարկված մի քանի անձինք դիմել են հանրային պաշտպանի գրասենյակ՝ իրենց կալանավորման օրինականությունն ուսումնասիրելու խնդրանքով։ Ձերբակալվածները նշել են կալանքի խիստ ձևեր, իսկ որոշ դեպքերում՝ վնասվածքներ: Հանրային պաշտպանը նշում է, որ հատկապես ուշագրավ է Զուրաբ Ջափարիձեի դեպքը։ Ըստ նրա և վկայի՝ ՆԳՆ մի քանի ներկայացուցիչներ ֆիզիկական բռնության են ենթարկել նրան, ծեծել ձեռքերով, ոտքերով և մահակներով, բազմաթիվ վնասվածքներ կան գլխի և պարանոցի, ինչպես նաև դաստակի շրջանում։
«Բացի այդ, այս օրերի ընթացքում անընդհատ տեղեկություններ էին տարածվում, և շատերն են դիմել հանրային պաշտպանի գրասենյակ, որ չեն կարողանում գտնել ձերբակալվածների ընտանիքի անդամներին կամ փաստաբաններին, իսկ ՆԳՆ-ն նրանց գտնվելու վայրի մասին տեղեկություն չի տրամադրում։ Սա խախտում է կալանավորների պաշտպանության իրավունքը, քանի որ նրանց հնարավորություն չի տրվել ժամանակին հանդիպել փաստաբանների հետ և մշակել պաշտպանության ռազմավարություն»,- ասել է Լևան Իոսելիանին։
Հանրային պաշտպանն ընդգծում է, որ խաղաղ հավաքների ազատությունը պաշտպանված է Վրաստանի Սահմանադրությամբ։ Մյուս կողմից, ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների կոմիտեի սահմանման համաձայն՝ «բռնությունը» վերաբերում է հավաքի մասնակիցների կողմից ֆիզիկական ուժի կիրառմանը, որի արդյունքում ակնկալվում է մահ, առողջությանը կամ գույքին լուրջ վնաս հասցնելը։ Կոմիտեի կարծիքով՝ որպես բռնություն չպետք է դիտարկել, այդ թվում՝ ուղղակի հրումը կամ քաշքշոցը: Հանրային պաշտպանի խոսքով, անհատների կամ մարդկանց փոքր խմբի կողմից բանավոր կամ ֆիզիկական ագրեսիայի կամ բռնության գործողությունները չեն զրոյացնում այն մարդկանց հավաքների ազատությունը, ովքեր շարունակում են խաղաղ վարքագիծ դրսևորել։ Նման դեպքերում ցանկացած միջամտություն պետք է ուղղված լինի կոնկրետ անձանց բռնի գործողություններին արձագանքելուն, այլ ոչ թե ամբողջ հավաքը ցրելուն:
