Հանրային պաշտպանը սկսել է ուսումնասիրել Դմանիսիում երեխաների նկատմամբ ենթադրյալ խտրականության փաստը

Դմանիսիի մունիցիպալիտետի 57 գյուղերից միայն յոթն ունեն մանկապարտեզ։ Շրջանի բնակչության 65%-ը էթնիկ ադրբեջանցիներ են։ Ի տարբերություն էթնիկ վրացիներով բնակեցված գյուղերի, փոքրամասնություններով բնակեցված ոչ մի գյուղում մանկապարտեզ չկա։

2014-2016 թվականներին, չնայած կառավարության բազմաթիվ խոստումներին, որ, օրինակ, Ամամլո համայնքում մանկապարտեզ է բացվելու, նախադպրոցական ուսումնական հաստատություն է կառուցվել Բոսլեբիում (2016) և Սարքինեթիում (2017), որոնք էթնիկ վրացիներով բնակեցված գյուղեր են։

2022 թվականի դեկտեմբերին Դմանիսիի մունիցիպալիտետի սակրեբուլոն աննպատահարմար է համարել և մերժել է պետիցիան, որով Ամամլո համայնքի բնակիչները պահանջում էին գյուղում մանկապարտեզ բացել և ապահովել դրա գործունեությունը։ «Քաղաքացիական ակտիվությունների կենտրոնի» աջակցությամբ սակրեբուլոյի այս որոշումը բողոքարկվել է Բոլնիսիի շրջանային դատարանում։ Դատարանը հայցը վարույթ է ընդունել, և նիստը կկայանա ապրիլի 5-ին։

Նախադպրոցական կրթության իրավունքը երաշխավորված է Սահմանադրությամբ: Օրենսդրությունը պարտավորեցնում է տեղական ինքնակառավարման մարմիններին ապահովել նախադպրոցական դաստիարակությունը և կրթություն համապատասխան տարիքի բոլոր երեխաների համար: Այս առումով իրավիճակը կրիտիկական ծանր և անհավասար է ազգային փոքրամասնություններով բնակեցված և բարձրլեռնային շրջաններում։

Դմանիսին միակ մունիցիպալիտետը չէ Քվեմո Քարթլիում, որտեղ երեխաներին հասանելի չեն վաղ զարգացումը, խնամքը և նախադպրոցական կրթությունը:

Բոլնիսիի շրջանում նույնպես, 48 գյուղերից միայն հինգն ունեն մանկապարտեզ։ Շրջանի բնակչության 63%-ը էթնիկ ադրբեջանցիներ են։ Փոքրամասնություններով բնակեցված ոչ մի գյուղում մանկապարտեզ չկա։

Կախեթիում, Սագարեջոյի մունիցիպալիտետում գործում է 29 մանկապարտեզ։ Գրեթե բոլոր վրացական գյուղերն ունի նախադպրոցական ուսումնական հաստատություն, բացառությամբ էթնիկ ադրբեջանցիներով բնակեցված գյուղերի: Իորմուղանլո համայնքում, որտեղ բնակվում է շրջանի բնակչության 33%-ը (շուրջ 17 հազար մարդ), գործում է ընդամենը մեկ մանկապարտեզ, որտեղ կարող է տեղավորվել 30 երեխա։

Ծալկայի մունիցիպալիտետի 43 գյուղերից մանկապարտեզ կա միայն վեցում։ Բնակչության մոտ 53%-ը էթնիկ փոքրամասնություններ են։ Նրանցից 39%-ը հայեր են, գրեթե 7%-ը՝ ադրբեջանցիներ, նույնքանը՝ հույներ։ Հայերով ու հույներով բնակեցված ոչ մի գյուղում մանկապարտեզ չկա։ Նախադպրոցական կրթությունը հասանելի է հայերով բնակեցված միայն մեկ գյուղում՝ Կիզիլ-Կիլիսայում։

Էթնիկ փոքրամասնություններով բնակեցված գյուղերում մանկապարտեզների բացակայությունը խանգարում է երեխաներին սովորել պետական ​​լեզուն՝ վրացերենը, պատշաճ մտավոր և սոցիալական զարգացումը, ծնողների աշխատանքի տեղավորումը և այլն։

2014 թվականի մայիսի 2-ին Վրաստանի խորհրդարանն ընդունել է «Խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին» օրենքը։ Օրենքի համաձայն՝ Վրաստանի հանրային պաշտպանը ընդհանուր դատարանների հետ միասին սահմանվել է որպես հավասարության իրավունքի պաշտպանության իրավական մեխանիզմ։ Մարդիկ, ովքեր համարում են, որ հասարակական կյանքի ցանկացած ոլորտում, ցանկացած պաշտպանված հիմունքներով (ռասա, գույն, լեզու, սեռ, տարիք, քաղաքացիություն, ծագում, ծննդավայր, բնակության վայր, գույք կամ աստիճան, կրոն կամ դավանանք, ազգային, էթնիկ կամ սոցիալական պատկանելություն, մասնագիտություն, ամուսնական կարգավիճակ, առողջական վիճակ, սահմանափակ կարողություններ, սեռական կողմնորոշում, գենդերային ինքնություն, խոսք, քաղաքական կամ այլ կարծիք կամ այլ նշան) ենթարկվել են խտրականության, հնարավորություն ունեն բողոքել պետական ​​մարմինների, իրավաբանական կամ ֆիզիկական անձանց նկատմամբ դատարանի կամ հանրային պաշտպանի առաջ:

Նախադպրոցական կրթության հասանելիության խթանմանն ուղղված արշավն իրականացվում է «Քաղաքացիական ակտիվությունների կենտրոնի» կողմից USAID-ի Քաղաքացիական հասարակության ներգրավման ծրագրի աջակցությամբ: Արշավի շրջանակներում «Քաղաքացիական ակտիվությունների կենտրոնը» ուսումնասիրել է 32 մունիցիպալիտետների վիճակը։ Կենտրոնի աջակցությամբ համայնքային ակտիվիստները 16 պետիցիա են ներկայացրել Ծալկայի, Բոլնիսիի, Դմանիսիի, Ախալքալաքի, Բորջոմիի, Ասպինձայի, Տղիբուլիի, Սաչխերեի, Ցագերիի, Սագարեջոյի սակրեբուլոներին՝ պահանջելով բացել մանկապարտեզներ։ Երկու պետիցիայի մերժումը բողոքարկվել է դատարանում։ Նախադպրոցական կրթության կարևորության և խնդրի լուծման ուղիների մասին բնակչության իրազեկվածությունը բարձրացնելու նպատակով Քաղաքացիական ակտիվությունների կենտրոնը հունվարին կենտրոնական և մարզային ռադիոկայաններում տեղադրել է վրացերեն, հայերեն և ադրբեջաներեն լեզուներով աուդիոհոլովակներ։