Մշակույթի նախարարությունը Գելաթիի վերականգնողական աշխատանքները փոխանցել է պատրիարքարանին

Գելաթիում ստեղծված խնդիրների մասին հանդիպումը, որին մասնակցել են մշակույթի նախարար Թեա Ծուլուկիանին և պատրիարքարանի ներկայացուցիչները, տեղի է ունեցել փետրվարի 24-ին Ազգային թանգարանում։ Դրան նախորդել էր պատրիարքարանի գնահատականը, որ Գելաթիում իրավիճակը ոչ միայն լուրջ է, այլև կրիտիկական, և որմնանկարը փրկելու համար պետք է փոխվի կոնսերվացիայի խումբը։

«Շատ կարևոր հանդիպում է տեղի ունեցել: Մենք մեր քննարկման հիմքում դրեցինք Գելաթիի վանական համալիրում իմ ծառայության ընթացքում շատ ակտիվորեն վերացվելու խնդիրները, և պայմանավորվեցինք հետևյալի շուրջ, որ Վրաստանի պատրիարքարանը, ուզում եմ հրապարակայնորեն շնորհակալություն հայտնել ձեզ, կիսում է իմ նախաձեռնությունը Գելաթիի վանական համալիրում խնդրի վերացման, պահպանման և վերականգնման գործընթացը, երբ կգա դրա ժամանակը, և՛ որմնանկարի, և՛ տանիքի աշխատանքները ամբողջությամբ վերցնին իր ձեռքը և նախարարությունն այլևս չի լինի դրա հիմնական իրականացնողը:

Նախարարությունը այն ֆինանսական միջոցները, որոնք պետք է ծախսեր, կփոխանցի Վրաստանի պատրիարքարանին, և այդ ֆինանսական ռեսուրսով կկարողանա ղեկավարել խնդիրների վերացման գործընթացը՝ ինչպես մայր տաճարի ներսում, այնպես էլ նրա շրջակայքում, ինչպես նաև՝ համալիրի այլ բաղադրիչներ: Կան մի շարք այլ խնդիրներ, որոնց լուծման գործընթացը մենք սկսել ենք, և Վրաստանի պատրիարքարանը շարունակելու է լուծել այդ խնդիրները։

Նաև պայմանավորվեցինք, որ քննարկման հարթակը և ձևաչափը կլինի Վրաստանի պատրիարքարանում՝ իրենց գլխավորությամբ, և այստեղ բոլոր արվեստագետները, մասնագետները, հուսով եմ, կկարողանան մասնակցել քաղաքականությունից զուրկ քննարկմանը, քանի որ պարզ է, որ ոչ ոք չի կարող քաղաքական տարր մտցնել Վրաստանի պատրիարքարան։ Կարծում եմ, որ դա շատ լավ կլինի հետագայում հուշարձանի հետաքրքրության համար։ Ուզում եմ մեր եկեղեցուն, որի զավակներն ենք բոլորս, մաղթել մեծ հաջողություններ Գելաթիի վանական համալիրում ստեղծված խնդիրների վերացման գործում»,- ասել է մշակույթի նախարարը։

Պատրիարքարանի ճարտարապետության, արվեստի և վերականգնման կենտրոնի փոխղեկավար, Ալավերդու միտրոպոլիտ Դավիթի (Մախարաձե) խոսքերով, աշխատանքները կղեկավարի պատրիարքարանը, և մշակույթի նախարարությունը կմասնակցի այդ գործընթացի մոնիտորինգին և ստուգմանը։

«Պատրիարքարանին տրվելու են բոլոր տեսակի միջոցներ՝ ֆինանսական բյուջե, փայտամած, որն անհրաժեշտ է այնտեղ՝ ներսում և դրսում աշխատանքները շարունակելու համար, անհրաժեշտ պայմանով, որ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ուղարկած խումբը լինի աշխատանքների ղեկավարը։ Եթե ​​համատեղ հանդիպումների ժամանակ խմբի փոխարինման անհրաժեշտությունն ակնհայտ դառնա, մենք այդ մասին որոշում կկայացնենք ավելի ուշ։ Կոնկրետ անհատների մասին այսօր խոսք չի եղել։ Հաջորդ հանդիպումների իրավասությունը լինելու է հերթով ընտրել այս կամ այն ​​ուղղության խմբի անդամներին, և հավանաբար կներգրավվի նաև Չուբինաշվիլիի ինստիտուտը, բայց կոնկրետ նրանք կլինեն, ովքեր վաղաժամ, նախապես են քայլեր արել, թե ոչ, չեմ կարող ասել: Բայց հաջորդ հանդիպմանը փոխադարձ համաձայնությամբ կձևավորվի աշխատանքային խումբը»,- ասել է Ալավերդու միտրոպոլիտը։

Թեա Ծուլուկիանին, ով 2021 թվականի մարտին նշանակվել էր մշակույթի, սպորտի և երիտասարդության նախարարի պաշտոնում, 2022 թվականի սեպտեմբերին հայտարարեց, որ Գելաթիում գործընթացը ճիշտ ուղու վրա է, և ինքը պատասխանատվության չի կրում այնտեղ մինչև 2021 թվականը տեղի ունեցածի համար։

Գիորգի Չուբինաշվիլիի անվան Վրաստանի արվեստի պատմության և հուշարձանների պահպանության ազգային գիտահետազոտական ​​կենտրոնը, որը գտնվում է Մշակույթի և հուշարձանների պահպանության նախարարության ներքո, քննադատական ​​և տագնապալի զեկույց է հրապարակել Գելաթիի տաճարների որմնանկարների վնասման վերաբերյալ։

Զեկույցում բացահայտվել են հանցավորության նախանշաններ պարունակող մի շարք փաստեր.

• Աշխատանքը կատարել են որակավորում չունեցող անձինք՝ առանց նախնական նախագծի։ Տանիք ջրի ներթափանցման պատճառը ոչ միայն անորակ սալիկներն էին, այլև ոչ պրոֆեսիոնալ երեսպատումը, սխալ պատրաստված ջրատարները, հեղեղատարները, հանգույցները և պատերի հետ կապերը։
• Արդյունքում՝ մի քանի տարի շարունակ ամեն հորդառատ անձրևի ժամանակ տասնյակ լիտր ջուր էր նեթափանցում պատերի ու կամարների մեջ։ Երբեմն ջուրը գտնում էր իր ճանապարհը և լցվում ներս (օրինակ՝ հարավ-արևմտյան կողմից), իսկ ամենամեծ մասը կլանում էր շենքը, ինչը խիստ ներգործում էր որմնանկարների վրա։
• Ժամանակավոր տանիքը տեղադրելիս կրկնվել է նույն սխալը, որը թույլ են տվել սալիկները դնելիս՝ այն բավականաչափ դուրս չի գալիս պատերից։
• Տանիքի մասնակի հեռացումը առաջացրել է շենքի անհավասար չորացման խնդիր։ Խոնավության գոլորշիացումն այս ուղղությամբ է գնացել, ինչը լրացուցիչ խնդիրներ է ստեղծել արևմտյան պատի որմնանկարի համար։
• Գելաթիի տաճարների վերաբերյալ որոշումների կայացման գործընթացը չափազանց կենտրոնացված է և թափանցիկ չէ:

Զեկույցի հեղինակներն առանձնացնում են վերականգնողների միջամտությունը Գելաթիի բնօրինակ գիպսային աշխատանքների վրա որպես ծայրահեղ մտահոգիչ մեթոդաբանական խախտում. «Պատմական իրականությունը նրանց մեկնաբանած իրականությամբ փոխարինելը ըստ էության գեղանկարչության կեղծում է և վնասում է համաշխարհային ժառանգության հուշարձանի տեսքը:

Իրավիճակը սրվում է նրանով, որ արևմտյան պատի գեղանկարչության վավերական տեսքը վնասող միջամտություններն իրականացվել են մասնագիտական ​​շրջանակից գաղտնի, այն չի անցել մասնագիտական ​​գնահատման, վերանայման կամ հաստատման որևէ օղակով։

Չուբինաշվիլիի կենտրոնի կողմից այս տագնապալի զեկույցի հրապարակումից հետո մշակույթի նախարարության աուդիտը սկսել է ուսումնասիրել կենտրոնի գործունեությունը։