Գելաթիի տաճարում սկսվել են որմնանկարների հրատապ կոնսերվացիայի աշխատանքները

Գելաթիի տաճարի որմնանկարի հրատապ պահպանման աշխատանքները մեկնարկել են մարտի 12-ին։ Անգլիացի մասնագետի խոսքով՝ առաջիկա երեք շաբաթվա ընթացքում իրենք կփորձարկեն նախկինում մշակված մեթոդները։

«Հիմա մենք գնահատման փուլում ենք։ Մեր ծրագիրը կախված է իրավիճակի գնահատականից։ Մենք չենք կարող քայլեր ձեռնարկել այն տարածքներում, որոնք դեռ խոնավ են, քանի որ եթե սկսենք միջամտել, այդ խնդիրները կարող են ավելի խորանալ: Այս կարճ ժամանակահատվածում նախ պետք է նայենք այն վայրերին, որոնք պահանջում են հատուկ, հրատապ միջամտություն։ Մենք կարող ենք միջամտություններ կատարել այնտեղ, որտեղ աղերի ակտիվացումը դադարեցվում է, և որտեղ միջամտությունները կախված են նկարի կարիքներից։ Մենք կարող ենք աշխատել ներկման և ծածկույթի շերտերի ամրացման վրա՝ ներարկելով այնտեղ, որտեղ ծածկույթի և հիմքի միջև կապը կորչում է: Պահպանման մեթոդները պետք է ճիշտ պլանավորվեն և փորձարկվեն»,- ասել է Լիզա Շեկեդեն։

Մեկ այլ բրիտանացի փորձագետ Սթիվեն Ռիկերբիի գնահատմամբ որմնանկարները ծանր վիճակում են. «Շտապ աշխատանքներ կան անելու, և մենք պետք է տեսնենք, թե այս նկարն ինքնին ինչ թույլ կտա մեզ, քանի որ իրավիճակն իսկապես շատ լուրջ է»։

Գելաթիի ժամանակավոր վերականգնողական կոմիտեի նախագահի տեղակալ Կիրիոն վարդապետի տեղեկություններով՝ տաճարում կա 21 կրիտիկական օջախ, և այդ օջախներում կիրականացվեն անհետաձգելի կոնսերվացիաներ։

Ինչ վերաբերում է եկեղեցու 12-րդ դարի Աստվածածնի խճանկարին, ապա դրա կոնսերվացիան դեռևս անհնար է։ Իտալացի մասնագետ Ռոբերտո Նարդին ասում է, որ անհրաժեշտ է դիտարկել և ուսումնասիրել, ինչը կտևի մոտ մեկ տարի։

«Գելաթիի խճանկարն ինքնին խոսում է իր գեղեցկությամբ ու նշանակությամբ։ Իհարկե, այն պետք է կոնսերվացվի, բայց վիճակը դեռ հուսադրող է։ Կորուստներ ունենք, այսինքն՝ ներկման մասեր, բայց իրավիճակը խոստումնալից է։ Գելաթիի ժամանակի չափը դարեր են։ Գլխավորն այն է, որ մենք չշտապենք։ Աշխատանքը մեծ ուշադրության կարիք ունի, մեզ թույլ չեն տալիս սխալվել։ Ուսումնասիրության և դիտարկման ժամանակահատվածը կտևի մոտ մեկ տարի։ Ուստի չեմ կարող հստակ ժամանակ նշել, թե երբ կիրականացնենք միջամտությունները»,- լրագրողներին ասել է Ռոբերտո Նարդին։

Գելաթիի վերականգնման ժամանակավոր կոմիտեի Ազգային գիտական ​​խորհրդի քարտուղար Դավիթ Լորթքիփանիձեի խոսքով՝ Գելաթիի վերականգնումը-պահպանումը երկարաժամկետ ծրագիր է, և «ոչ ոք չպետք է պատկերացնի, որ ամեն ինչ կփոխվի մեկ րոպեում»։

«Իհարկե, անհնար է ամեն ինչ վերականգնել։ Այս խնդիրները մեկ շաբաթվա կամ մեկ տարվա չեն։

Ամենակարևորը միասնությունն է և գիտական ​​տեսլականը, որն անցնում է միջազգային մեծ զտիչներով: Ինչ վերաբերում է ընթացքի մեջ գտնվող տանիքին, ապա ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ից հաստատվել է կոնկրետ ծրագրի համար։ Բանակցություններն ավարտվել են։ Դա գերմանական ընկերություն է, որը պատրաստել է այն։ Շինարարության կազմակերպմանը կմասնակցեն նաև գերմանացի ինժեներները»,- ասել է Լորթքիփանիձեն։

Մի քանի տարի է՝ Գելաթիի գլխավոր տաճարի տանիքից անձրևաջրեր է լցվում ներս, ինչի պատճառով եզակի որմնանկարները վնասվում են։ Ջրի ներհոսքի վերջին դեպքը գրանցվել է փետրվարին։

Գելաթիի վանական համալիրի վերականգնումն իրականացրել է Մշակույթի նախարարությունը, սակայն մեկ տարի առաջ՝ 2023 թվականի փետրվարի վերջին, նախարարությունը աշխատանքները հանձնել է Վրաստանի Ուղղափառ եկեղեցու պատրիարքարանին։ Դրան նախորդել էր հայտարարությունը, որում պատրիարքարանը նշում էր, որ «Գելաթիի տաճարի 21-րդ դարի ճգնաժամը սկսվել է 2015-2019 թվականներին իրականացված վերականգնողական աշխատանքների արդյունքում», իսկ 2021 թվականին որմնանկարը ծանր վիճակում է եղել։ Պատրիարքարանի այս հայտարարությունից քիչ առաջ Գիորգի Չուբինաշվիլիի անվան վրացական արվեստի պատմության և հուշարձանների պահպանության ազգային գիտահետազոտական ​​կենտրոնը քննադատական ​​և տագնապալի զեկույց է հրապարակել Գելաթիի որմնանկարների վնասման վերաբերյալ։ Զեկույցում բացահայտվել են քրեական հանցագործության նշաններ պարունակող մի շարք փաստեր, թեև մինչ օրս ոչ ոք պատասխանատվության չի ենթարկվել։