„მედია არ უნდა ფინანსდებოდეს გარედან“ – „ოცნების“ პარლამენტში ცვლილებების განხილვა დაიწყეს

დღევანდელ სხდომაზე კომიტეტმა ორი კანონპროექტი განიხილა, რომელთაგან პირველი მაუწყებლებს „უცხოური ძალისგან“ დაფინანსების მიღებას უკრძალავს.

„ქართული ოცნების“ პარლამენტში ადამიანის უფლებათა დაცვის კომიტეტის თავმჯდომარემ, რატი იონათამიშვილმა განაცხადა, რომ „მედიის დამოუკიდებლობა მხოლოდ იმ შემთხვევაშია დაცული, თუ ის ქართულ საზოგადოებას ემსახურება“.

„ჩვენი ქვეყანა, საქართველო არის სუვერენული სახელმწიფო და დემოკრატიული ინსტიტუტები, მათ შორის, მედია არ უნდა ფინანსდებოდნენ გარედან, ვინაიდან უცხოეთიდან დაფინანსებული მედიასაშუალებები ხშირ შემთხვევაში აცდენილები არიან იმ მიზნებს, რაც დემოკრატიულ საზოგადოებაში, სახელმწიფოში უნდა გააჩნდეს მედიას.

ანუ მედია ამ შემთხვევაში საზოგადოებრივ ინტერესს იმდენად არ ასახავს და ემსახურება, რამდენადაც კონკრეტული გარე ძალების დღის წესრიგის შესაქმნელად გამოიყენება ხოლმე“, - განაცხადა იონათამიშვილმა, რომელიც რეპრესიული ცვლილებების ერთ-ერთი ავტორიც არის.

კანონპროექტი ითვალისწინებს მაუწყებლის მიერ უცხოური ძალისგან პირდაპირი ან არაპირდაპირი დაფინანსების მიღების აკრძალვას, გარდა კომერციული რეკლამისა, ტელეშოპინგისა, სპონსორობისა და პროგრამაში პროდუქტის ან მომსახურების განთავსებისა. ასევე, იკრძალება უცხოური ძალის მიერ მაუწყებლის მომსახურების შესყიდვა და პროგრამების მომზადების ან/და ეთერში გადაცემის პირდაპირი ან ირიბი დაფინანსება (თანადაფინანსება).

„ქართული ოცნების“ კანონპროექტის მიხედვით, „უცხოური ძალაა“:

• უცხო სახელმწიფოს ხელისუფლების სისტემის შემადგენელი სუბიექტი;
• ფიზიკური პირი, რომელიც არ არის საქართველოს მოქალაქე;
• იურიდიული პირი, რომელიც საქართველოს კანონმდებლობის საფუძველზე არ არის დაფუძნებული;
• ისეთი ორგანიზაციული წარმონაქმნი (მათ შორის, ფონდი, ასოციაცია, კორპორაცია, კავშირი, სხვა სახის ორგანიზაცია) ან პირთა სხვა სახის ისეთი გაერთიანება, რომელიც უცხო სახელმწიფოს სამართლის ან/და საერთაშორისო სამართლის საფუძველზეა დაფუძნებული.“

მეორე კანონპროექტი კომუნიკაციების კომისიის მანდატს აფართოებს და მას მაუწყებლის სარედაქციო პოლიტიკაში ჩარევის საშუალებას აძლევს.

როგორც კანონპროექტის ავტორმა, არჩილ გორდულაძემ განაცხადა, სიახლე არის ის, რომ თუ „მაუწყებლობის შესახებ“ კანონის მოქმედი რედაქციით, რიგი საკითხები თვითრეგულირებით წესრიგდება და მაუწყებლებმა თვითონვე უნდა შეაფასონ კონკრეტული ფაქტი სწორია თუ „ფეიკია“, დაცულია თუ არა ჟურნალისტური ეთიკის სტანდარტები და სხვა, ახლა დაინტერესებულ პირს შესაძლებლობა ექნება მიმართოს კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიას.

„აქ ყველაფერი ბრიტანულია ერთი მარტივი მიზეზიდან გამომდინარე, რომ როდესაც იქმნებოდა თვითრეგულირების მექანიზმი, როდესაც კომუნიკაციების კომისიის შესაბამისი აქტით, კოდექსით რეგულირდებოდა საკითხები, მაშინ ზუსტადაც რომ ბრიტანული მოდელი იქნა გათვალისწინებული. ჩვენ რასაც ვაკეთებთ, ამ ბრიტანულ მოდელს, რომელიც იყო თვითრეგულირებაში… რაც ასე არ არის ბრიტანეთში, იქ Ofcom-ია, კომუნიკაციების იქაური კომისია, რომელიც აღნიშნულ საკითხებთან დაკავშირებით ერევა და ის არის რიგ შემთხვევებში განმხილველი მთავარი ორგანო, რომლის გადაწყვეტილებები, რა თქმა უნდა, სასამართლო წესით საჩივრდება... ზუსტად იგივე მექანიზმია ჩვენს შემთხვევაშიც. [...]

დიდ ბრიტანეთში აქვთ ადამიანებს უფლება, რომ დაიცვან საკუთარი უფლებები. ზუსტად, ანალოგიურად, არავისზე ნაკლები ხალხი ჩვენ არ ვართ, ქართველები, რომ ჩვენც ზუტად გვქონდეს იგივე ბერკეტები, მექანიზები, რომ ჩვენც ანალოგიური სტანდარტების დაცვით დავიცვათ ჩვენივე უფლებები. მიზანიც ეს არის“, - განაცხადა გორდულაძემ.

არჩილ გორდულაძემ აღნიშნა, რომ „მაუწყებლობის შესახებ“ კანონში ცვლილებები გაზეთებსა და ონლაინმედიას არ ეხება, თუმცა, ონლაინმედია „დამატებითი გამოწვევაა“ და გააგრძელებენ მუშაობას მის რეგულირებასთან დაკავშირებით.

„რეალურად, საზოგადოება ინფორმაციის დიდ ნაწილს ამ მედიებიდან იღებს. ჩვენ შეგვიძლია დამატებით გავაგრძელოთ მუშაობა ამ საკითხის რეგულირებასთან დაკავშირებით, რომ საზოგადოების ინტერესი დაცული იყოს, როგორც მაუწყებლებში ინფორმაციის გავრცელების კუთხით, ასევე ონლაინმედიის კუთხითაც“, - თქვა გორდულაძემ.

მაგალითად, კანონპროექტის მიხედვით, დაუშვებელი ხდება მაუწყებლის მიერ ახალი ამბების პროგრამაში პოლიტიკის მიმდინარე საკითხების გაშუქება მაუწყებლის პირადი დამოკიდებულების ან მოსაზრების საფუძველზე. ასევე, დაუშვებელი იქნება პროგრამაში რომელიმე პოლიტიკური პარტიის, საზოგადოებრივი, რელიგიური გაერთიანების ან სხვა ინტერესთა ჯგუფის მხარდამჭერი ან საწინააღმდეგო პოზიციის გამოხატვა. საავტორო პროგრამაში ადეკვატურად უნდა იქნეს წარმოდგენილი „ყველა საგულისხმო ალტერნატიული მოსაზრება“. საჯარო ან კერძო დაწესებულების ტერიტორიაზე ვიდეო-აუდიო ჩანაწერის მომზადებისას აუცილებელი იქნება შესაბამისი დაწესებულების უფლებამოსილი პირის თანხმობა, დაუშვებელი იქნება ინტერვიუს ან სატელეფონო საუბრის ჩაწერა წინასწარი გაფრთხილების გარეშე.